سفیر اسبق ایران در عراق: مهم اتصال ریلی ایران و عراق است، کاربری آن بعدا قابل بحث خواهد بود

نگاه دولت ایران و عراق به موضوع خلع سلاح گروه‌های مسلح کرد چیست و توافقنامه امنیتی میان تهران و بغداد چگونه و با چه شرایطی حاصل شد؟

موضوعی که به آن اشاره کردید از جمله موضوعاتی است که درباره آن اختلاف‌نظری میان مقام‌های ایرانی و عراقی وجود ندارد. طرف ایرانی و طرف عراقی از چند ماه قبل به توافقی پیرامون این موضوع دست یافتند و در راستای اجرای این توافقنامه اقداماتی را آغاز کردند. روند اجرای توافقنامه هم به خوبی پیش می‌رود و امیدوارم تا پیش از سررسید توافقنامه روند اجرا نیز پایان یابد.

ریشه‌های تاریخی این موضوع به چه زمانی بازمی‌گردد؟

بسیاری از این گروه‌های مسلح را می‌توان میراث دوره صدام دانست. این‌ها نیروهایی بودند که از دوره صدام و همراه با صدام هم علیه ملت ایران وارد درگیری شدند و هم علیه کردها اقداماتی را صورت دادند. این‌ها از گذشته‌های دور در کنار صدام بودند اما بعد از فروپاشی حکومت صدام، طی یک چارچوب توافقی، به رهبران وقت کردستان عراق قول دادند که در منطقه حضور داشته باشند، اما دست به هیچ گونه اقدام خرابکارانه علیه جمهوری اسلامی ایران نزنند. جمهوری اسلامی هم در مقابل این خویشتنداری را از خود بروز داد و حضور آن‌ها را تحمل کرد.

طی چند سال گذشته آن‌ها از طریق ارتباط‌گیری با سرویس‌های بیگانه، اقدامات خرابکارانه زیادی را صورت دادند و این مسأله طبعا مغایر با حسن همجواری بود. ایران به عراق تذکراتی در این زمینه داد و دو طرف به این نتیجه رسیدند که گروه‌های مسلح در کوهستان‌ها و مناطق نزدیک مرز ایران که ارتباطاتی با سرویس‌های خارجی دارند و مرتبا دست به اقدامات خرابکارانه می‌زنند باید خلع سلاح شوند. این از جمله موضوعاتی بود که از حدود سه ماه و نیم قبل روی آن توافق شد و جدول زمانبندی طراحی گشت تا بر اساس آن خلع سلاح گروه‌های مسلح کرد و انتقال آن‌ها به اردوگاه‌هایی مشخص به دقت انجام شود.

مقام‌های ایرانی تأکید کرده‌اند که حتی یک روز هم فرصت اضافه برای خلع سلاح این گروه‌ها قائل نخواهند شد. به نظر شما تا زمان مقرر این مسأله انجام می‌شود؟

شواهد موجود دال بر این است که این توافقنامه اجرایی خواهد شد و مقام‌های عراقی نیز تأکید کرده‌اند که به تعهدات خود ذیل توافقنامه امنیتی با جمهوری‌ اسلامی ایران پایبند هستند.

اگر به هرعلتی این خواسته محقق نشود، واکنش ایران چه خواهد بود؟

بحث امنیت در میان است. مسئولان امنیتی ما هم اعلام کرده‌اند که اگر طرف‌هایی که باید تمکین کنند که اشاره به همین گروه‌های معارض دارد، قطعا با واکنش ایران روبه‌رو خواهند شد. تهران قطعا اقداماتی تلافی‌جویانه برای عدم تمکین احتمالی تدارک دیده است.

موضوع توافقنامه امنیتی در حالی مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد برخی اختلافات میان ایران و عراق وجود دارد. برای مثال در موضوع اتصال راه‌آهن شلمچه – بصره طرف عراقی می‌گوید این خط آهن فقط برای جابجایی مسافر به کار خواهد رفت، اما طرف ایرانی از برنامه‌های خود برای ترانزیت کالا می‌گوید. این اختلافات را چگونه می‌بینید؟

روابط جمهوری اسلامی ایران با عراق از زمان سقوط صدام تا امروز یک روند روبه‌جلو داشته است. ممکن بوده دولتی به این روند شتاب بخشد و دولت دیگری این روند را کند کرده باشد، اما در مجموع روابط دو کشور رو به رشد است. این شامل زمینه‌های مختلف نظیر اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و منطقه‌ای می‌شود. نمونه عینی و ملموس آن هم در موضوع زیارت اربعین قابل رویت است و امسال یکی از هماهنگ‌ترین برنامه‌ریزی‌ها برای برگزاری این مراسم با شکوه انجام گرفت. دولت فعلی عراق در راستای افزایش شتاب تقویت روابط میان دو کشور گام برداشته است.

موضوع راه‌آهن از جمله موضوعاتی بود که سال‌های سال وعده آن داده می‌شد و اما در مرحله عمل تحولی صورت می‌گرفت. با تلاش دولت، عملا با سفری که آقای نخست‌وزیر عراق به مرز شلمچه داشت، عملا نشان دادند که مصمم هستند این اتصال ریلی دو کشور برقرار شود. حالا موضوعاتی نظیر بار یا مسافر مسائلی فنی هستند که می‌توان درباره آن‌ها گفت‌وگو کرد. زمانی که خط آهن کشیده شد دیگر ما راه‌آهن داریم و حالا این که با این خط آهن چه کارهایی می‌توان کرد موضوعی است که در آینده می‌شود درباره آن مذاکره کرد.

ایران و عراق مرتبا درباره برنامه‌ریزی در راستای تقویت روابط به ویژه از نظر اقتصادی صحبت می‌کنند آیا با توجه به وابستگی مالی عراق به ایالات متحده و وجود تحریم‌ها علیه ایران این تقویت روابط عملی است؟

به باور من روابط اقتصادی ما با عراق در شرایط ممتازی است. خوبی اقتصاد این است که شما با عدد و رقم سر و کار دارید. عراق یکی از بزرگترین شرکای اقتصادی ما است. تجارت ما با عراق این گونه است که چون ما سهم اصلی را در صادرات داریم و عراق صادرات زیادی به ایران ندارد این تجارت برای ما بسیار مهم است. اگر عراقی‌ها بتوانند صادراتی به ایران داشته باشند، عراق می‌تواند شریک اول تجاری ما باشد. بیش از 21 سال هم این روند رو به رشد در روابط ادامه داشته و می‌تواند هم افزایش پیدا کند. از نظر گردشگری عراق شریک اول ما است. در خدمات فنی و مهندسی در گذشته وضع ما بهتر بوده اما پس از دردسرهایی که در دوره داعش ایجاد شد در این حوزه توقف‌هایی پیش آمد.

311311