سایه روشن یک بازار امن طلایی

نگاهی به وضعیت کلی معاملات گواهی سپرده و صندوق‌های طلا حکایت از آن دارد که معامله‌گران با تجربه‌تر به آرامی در حال توجه به این ابزارهای معاملاتی هستند هرچند که نمی‌توان ورود و خروج سرمایه از این بازار را نادیده گرفت. البته باید برای ورود و خروج سرمایه به هر بازاری تعریف خاص آن بازار را درنظر گرفت. به عنوان مثال در ادبیات اقتصادی بازارهای مالی داخلی خرید حقوقی و فروش حقیقی یکی از فاکتورهایی است که بیانگر خروج سرمایه از آن بازار به شمار می‌رود.

ظرف ماه‌های اخیر محوریت اغلب معاملات در گواهی سکه براساس خریداران حقیقی بوده است. خوشبختانه در شرایط کنونی که این بازار به حمایت بیشتری نیاز دارد، پتانسیل ورود سرمایه‌گذاران حقوقی بیشتری به این بازار مهیا شده و محدودیت خرید برخی حقوقی‌ها لغو شده است. این موضوع سیگنال مثبتی برای بازار به شمار می‌رود و امکان افزایش حجم معاملات و ورود و خروج آزادانه سرمایه را به همراه خواهد داشت. مجموع عوامل بیان شده و اخبار منتشر شده در زمینه لغو ممنوعیت خرید گواهی سپرده توسط حقوقی‌ها در عین افزایش نمادهای معاملاتی گواهی سکه بیانگر آن است که با تغییر فاز بازارها شاهد شیوه‌های مختلف مدیریت بازار مالی بورس کالا هستیم که این موضوع به افزایش امنیت در این بازار می‌انجامد و می‌تواند وضعیت مطلوب‌تر این بازار را در آینده به همراه داشته باشد.

جواد فلاح مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران درخصوص علت ممنوعیت خرید گواهی سپرده سکه توسط حقوقی‌ها و کدهای سبد در اردیبهشت ماه سال گذشته و چرایی لغو این ممنوعیت ظرف روزهای اخیر گفت: در روزهای ابتدایی سال ۹۹، شاهد افزایش التهاب در بازارهای مختلف کشور بودیم که این موضوع بر معاملات گواهی سپرده نیز اثرگذار بوده است. با بروز نوسانات قیمت اونس طلای جهانی و نرخ ارز در کشور، نوسانات نرخ سکه ‌طلا نیز آغاز شد. طبعا نوسانات مذکور نوسان قیمت‎های گواهی سپرده سکه‎ طلا را به همراه داشت، از طرف دیگر در این زمان با محدودیت عرضه به دلیل تشدید شرایط بیماری کرونا و تعطیلی بازارها، فعالان بازار سکه طلا را به سمت بورس کالا و معامله از این طریق سوق داد؛ مجموع این عوامل موجب بروز نوسانات شدیدی در بازار گواهی سپرده سکه طلا شده بود. در آن دوره به منظور کنترل التهابات، طی مصوبه‌ای خرید (گواهی) سکه توسط اشخاص حقوقی و کدهای سبد محدود شد و به این ترتیب در این بازه زمانی تقریبا یکساله، این اشخاص اجازه خرید گواهی سپرده کالایی سکه‎ طلا را نداشتند.

وی ادامه داد: البته ممنوعیت خرید سکه برای حقوقی‌ها شامل صندوق‌ها و بازارگردان‌ها نمی‌شد و صندوق و هر نهاد مالی که تقاضای بازارگردانی داشت از این قاعده مستثنی می‌شد.

فلاح افزود: با توجه به افزایش ظرفیت انبارهای سکه از طریق اضافه شدن نماد جدید بانکی برای گواهی سپرده کالایی سکه و آزاد بودن ظرفیت سکه نمادهای فعال قبلی، در عین حال که از میزان نوسانات این بازار کاسته شده و در آرامش نسبی قرار دارد،  بورس کالا از سازمان بورس اوراق بهادار تقاضا کرد که در مصوبه ممنوعیت خرید گواهی سپرده سکه‎ طلا توسط اشخاص حقوقی تجدید نظر کند. خوشبختانه این موضوع مورد قبول هیات‌مدیره سازمان بورس واقع شد و به این ترتیب مصوبه قبلی در این زمینه لغو شد. به این ترتیب از این پس اشخاص حقوقی (و کد‌های سبد)  نیز قادر به سرمایه‌گذاری روی گواهی سپرده کالایی سکه طلا و خرید آن خواهند بود.

 چرایی گران‌تر بودن گواهی از سکه در بازار فیزیکی

مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالا درخصوص تفاوت منطقی بهای گواهی سپرده کالایی سکه‌ طلا و نرخ آن در بازار فیزیکی گفت: هر بازاری تابع عرضه و تقاضای خود بوده، بنابراین انتظار می‌رود که قیمت نیز در هر بازار مشخص براساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین شود. در بازار آزاد نرخ خرید و نرخ فروش سکه متفاوت بوده و در شرایط نوسانی بازار گاهی این تفاوت قیمتی به ۵۰۰ هزار تومان نیز می‌رسد. اما برای هر گواهی سپرده سکه‎ طلا در تابلوی بورس کالا تنها یک نرخ اعلام می‌شود که این نرخ اعلامی، قیمت خرید و فروش است.

خرید گواهی سکه در بازار مالی بورس کالا نسبت به خرید و فروش سکه در بازار آزاد برتری‌هایی دارد ازجمله تسهیل در معاملات و امکان خرید و فروش آنلاین، امنیت خزانه‎های بانکی در نگهداری سکه‎ طلای مشتریان، ارزیابی و کنترل‌های لازم در مورد بانکی بودن سکه‌ها در بدو ورود به خزانه‎ها در نتیجه اطمینان بیشتر نسبت به اصالت آن و معافیت مالیات بر درآمد از خرید و فروش سکه در این بازار.

معافیت مالیاتی خرید و فروش سکه در بازار گواهی سپرده بورس کالا یکی از مهم‌ترین مشوق‌هایی است که این بازار برای فعالان خود فراهم کرده است. در کنار تمامی مزایای بیان شده، افراد می‌توانند اوراق گواهی سپرده کالایی سکه‎ طلای خود را به عنوان وثیقه نزد بانک‌ها جهت دریافت وام استفاده کنند. همچنین دسترسی آسان و سریع به بازار نیز به جذابیت‌های این بازار افزوده است، مجموع این عوامل باعث می‌شود که به شکل منطقی گواهی سکه بورس کالا به شکل فاندامنتالی (بنیادی) مقداری ارزنده‌تر از سکه‎ طلا در بازار آزاد باشد.

جواد فلاح درخصوص تاثیر انتظارات تورمی و سرعت بالای اثرگذاری چنین مواردی بر ذهنیت معامله‌گران گواهی سپرده سکه طلا گفت: با توجه به آنکه در این بازار عرضه و تقاضا به شکل مستقیم توسط دارندگان سکه اتفاق می‌افتد و خرید و فروش میان عرضه‌کننده و متقاضی برقرار می‌شود این برآورد وجود دارد که انتظارات با سرعت بیشتری بر روند این بازار اثرگذار شود.

به عنوان مثال زمانی که انتظارات تورمی در بازار منفی شود، دارنده سکه این امکان را دارد که گواهی خود را زیر نرخ روز به فروش برساند یا اگر میان فعالان بازار انتظارات مثبت تورمی شکل گرفته باشد، ممکن است که خریداری حاضر شود گواهی سکه را با نرخی بالاتر از قیمت روز خریداری کند، چرا که پیش‌بینی می‌کند در روزهای بعد قیمت‌ها رشد بیشتری داشته باشند. بنابراین ذهنیت اهالی بازار از روند انتظارات تورمی می‌تواند بر قیمت گواهی سکه اثرگذار شود اما این اثرگذاری کوتاه‌مدت بوده و در میان‌مدت باید قیمت گواهی و نرخ در بازار آزاد همگرا باشند.

فلاح گفت: تقویت معامله‌گرانی که بتوانند میان این دو بازار گواهی سپرده سکه و بازار آزاد آربیتراژ قیمتی داشته باشند باعث می‌شود که اختلاف نرخ میان دو بازار کاهش پیدا کند. این موضوع به این مفهوم است که در زمان افزایش قیمت در بازار بورس کالا، معامله‌گران به بازار آزاد سوق پیدا کنند و در زمان حباب قیمتی در بازار آزاد، شاهد مهاجرت سرمایه‌ها از بازار آزاد به بازار مالی بورس کالا باشیم تا از شکل‌گیری حباب قیمتی در هر دو بازار جلوگیری شود.