ساعت آخرالزمان برای ۲۰۲۴ کجا ایستاد؟

سال گذشته ساعت آخرالزمان روی ۹۰ ثانیه به نیمه شب قرار داده شد. اما با توجه به ادامه جنگ در اوکراین، غزه و افزایش تنش در منطقه غرب آسیا و هم‌چنین ادامه بحران اقلیمی و بلایای طبیعی پیش‌بینی می‌شود ساعت باز هم به نیمه‌شب نزدیک‌تر شود. اما قضیه ساعت آخرالزمان چیست و چطور در مورد تنظیم آن تصمیم می‌گیرند؟

گروه بولتن دانشمندان اتمی روز سه‌شنبه ساعت نمادین آخرالزمان را ۲۳ و ۵۸ دقیقه و ۳۰ ثانیه اعلام کردند. به ترتیب از نظر این بولتن تنها ۹۰ ثانیه به نیمه‌شب که نماد آخرالزمان محسوب می‌شود باقی مانده است.

ساعت آخرالزمان Doomsday Clock زمان‌سنجی نمادین است که نشان می‌دهد جهان چقدر به فاجعه و نابودی کامل بشر (نیمه شب) نزدیک است. وقتی ساعت نمادین به نیمه‌شب نزدیک‌تر می‌شود فجایع جهانی که بشر ایجاد کرده، نشان داده می‌شود. اگر ساعت جلو کشیده شود و به نیمه شب نزدیک‌تر شود، یعنی بشر به نابودی نزدیک‌تر شده است و اگر عقب کشیده شود، یعنی بشر در ۱۲ ماه گذشته از خطر بروز فاجعه جهانی کاسته است.

برخی سال‌ها عقربه‌های ساعت اصلا جا به جا نمی‌شوند، مثل سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲. این یعنی وضعیت جهان تغییری نکرده است.

این ساعت را «پژوهشنامه دانشمندان اتمی» تنظیم می‌کند، سازمانی غیرانتفاعی که در شیکاگو قرار دارد.

گروه «بولتن دانشمندان اتمی» ژانویه هر سال به روز رسانی سالانه ساعت آخرالزمان را اعلام می‌کند، حتی اگر عقربه‌ها تکان نخورده باشند.

این ساعت از سال ۱۹۴۷ توسط اعضای بولتن دانشمندان اتمی از جمله «آلبرت‌ اینشتین»، «رابرت اوپنهایمر» و افرادی که بر روی طرح معروف به پروژه منتهن کار کردند و اولین بمب اتمی در جهان را شاختند، نگهداری می‌شود و یکی از احتمالات بررسی این ساعت احتمال وقوع جنگ هسته‌ای نیز هست.

این گروه ابتدا از ساعت آخرالزمان برای هشدار درباره خطر جنگ هسته‌ای در دوران جنگ سرد بهره‌ می‌گرفت اما امروزه دیگر تهدیدها برای حیات بشر از جمله تغییرات آب و هوایی، بیماری‌های همه‌گیر و پخش اطلاعات جعلی را نیز در نظر می‌گیرد.

«ریچل برانسون» رئیس و مدیر عامل بولتن دانشمندان اتمی در گفت‌وگویی با بیان اینکه «روندها همچنان به نحو شومی به سمت فاجعه‌ای جهانی اشاره می‌کنند»، گفت: جنگ در اوکراین خطر تشدید تنش هسته‌ای را به همراه دارد، و جنگ در غزه، حتی بدون تشدید تنش‌های هسته‌ای، تصویری بیشتر از وحشت جنگ مدرن را در مقابل انظار عمومی می‌گذارد.

در سالی که گذشت کشورهای مجهز به سلاح‌های هسته‌ای به جای کنار گذاشتن آن‌ها زرادخانه‌های خود را ارتقا دادند، در حالی که سیل‌های عظیم، آتش‌سوزی‌ها و سایر بلایای اقلیمی معیشت و جان میلیاردها را تهدید کرد.

خانم برانسون اضافه کرد: تحقیقات بیولوژیکی با هدف جلوگیری از همه‌گیری‌های آینده مفید بوده، اما خطرات ایجاد آن را نیز نشان می‌دهد. همزمان پیشرفت‌های اخیر در حوزه هوش مصنوعی سوالاتی را در مورد چگونگی کنترل فناوری‌ای که می‌تواند موجب پیشرفت تمدن شود یا آن را تهدید کند، ایجاد کرده است.

«الکس گلیزر» استاد مهندسی مکانیک و هوافضا دانشگاه پرینستون نیز با اشاره به اینکه سیستم سنتی کنترل تسلیحات هسته‌ای در حال حاضر واقعاً به پایان رسیده است، گفت: چین در حال افزایش زرادخانه هسته‌ای خود است که در حال حاضر به ۵۰۰ سلاح اتمی می‌رسد و برای اولین بار، حداقل در دوران بزرگسالی من، اکنون در واشنگتن صحبت می‌شود که زرادخانه هسته‌ای ایالات متحده نیز باید افزایش یابد تا با دیگر کشورها مطابقت داشته باشد!

در همین حال روسیه نیز از معاهده جدید کاهش تسلیحات استراتژیک (استارت جدید) و معاهده منع جامع آزمایش‌های هسته‌ای خارج شده‌ است.

ساعت آخرالزمان که ابتدا در سال ۱۹۴۷ روی هفت دقیقه به نیمه‌شب تنظیم شده بود، در سال ۱۹۹۱ پس از پایان جنگ سرد تا ۱۷ دقیقه مانده به نیمه‌شب هم عقب کشیده شده بود.

310310