زوایای مبهم جنگ ایران و عراق در «اتحاد شوم»

جنگی که به ایران تحمیل شد، یکی از جنگ‌های مهم تاریخ معاصر ایران و از جمله تاریخ قرن بیستم جهان و همچنین خاورمیانه است. این حادثه، طولانی‌ترین جنگ تمام عیار قرن بیستم بود. شگفت‌آور آن که بر خلاف روند جنگ‌های دوران جنگ سرد، این جنگ به هیچ یک از دو قدرت شرق و غرب وابستگی نداشت و ایران در اردوگاه آنها نبود. افزون بر آن دو ابرقدرت وقت جهان به تدریج پشت سر عراق قرار گرفتند و بر خلاف جنگ دو کره، ویتنام و افغانستان که دو ابرقدرت در برابر هم صف‌آرایی کردند، در این جنگ هر دو در جبهه عراق ایستادند. از معدود مواردی بود که در پایان دوره جنگ سرد، آمریکا و شوروی سیاست نسبتاً یکسانی در قبال جنگ ایران و عراق داشتند.
 
به تدریج که از جنگ گذشت، روشن شد که منافع دو ابرقدرت به طور بی‌سابقه‌ای به این جنگ گره خورده است. اگرچه دکترین ریگانیسم مبتنی بر ادامه جنگ بدون طرف پیروز بود، اما در دو سال آخر جنگ به‌طور مشخص به این نتیجه رسیدند که باید با مداخله مستقیم در جنگ، ایران را وادار به توقف عملیات گسترده زمینی کرد. از سویی جنگ در حال فرسایشی شدن بود و ایران می‌دید که به مرور فشارهای اقتصادی، سیاسی و نظامی افزایش می‌یابد و صدام نیز مسلح‌تر می‌شود. چنانچه مقایسه‌ای از توان نظامی عراق در آغاز جنگ تا پایان آن داشته باشیم، درمی‌یابیم که عراق به همت کمک‌های همه‌جانبه و نامحدود مالی و نظامی، توان نظامی خود را افزایش داده بود. شرق و غرب، ارتش عراق را به‌طور کامل بازسازی و تجهیز کرده بودند و ایران را به دلیل اینکه آتش‌بس را نمی‌پذیرفت، جنگ‌طلب و ناقض قطعنامه‌ها معرفی می‌کردند.
 
کتاب «اتحاد شوم؛ اسناد رسمی همکاری آمریکا با رژیم صدام در جنگ تحمیلی (سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۴ میلادی)» به نویسندگی خانم جویس بتل است و توسط مجید کریمی از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شده است و در سال ۱۳۹۹ توسط انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر شده است.
 
ناشر این مجموعه خانم «جویس بتل» در مقدمه خود معتقد است که اسناد نشان می‌دهد آمریکا در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۴ به سوی صدام چرخید. خانم بتل برای تأکید بر این موضوع عنوان اسناد منتشر شده را «دست دادن آمریکا با صدام حسین: چرخش ایالات متحده به سوی عراق» گذاشته است. اسناد آورده شده در این کتاب، مجموعه‌ای از ۶۱ سند دست‌چین شده از آرشیو ملی آمریکاست که بر اساس قانون آزادی اطلاعات این کشور در ۲۵ فوریه سال ۲۰۰۳ منتشر شده است.

۵۸۵۸