زنگهای توافق در گشایش دالان زنگزور

آذربــایــجان در جــنگ دوم قــره بــاغ کــه چهــل و چــهار روز بــه طــول انــجامــید بــه پــیروزی هــایــی در مــقابــل ارمنســتان نــائــل شــد، جــنگی کــه رســانــه هــای آذربــایــجان از آن بــه پــیروزی مــیهنی یــاد مــی کــنند. اخــیرا هـم ولادیـمیر پـوتـین، نـیکول پـاشـینیان و الـهام عـلی اف سـران روسـیه، ارمنسـتان و جـمهوری آذربـایـجان روز جمعه 26 نوامبر در سوچی دیدار و گفتگوکردند. اگـر چـه مـحتوا و نـتایـج ایـن دیـدار بـه طـور دقـیق اعـلام نشـده اسـت امـا تحـلیل گـران سـیاسـی از آن بـه تـوافـق طـرفـین درگـیر در مـورد مـرزهـای جـدیـد یـاد مـی کـنند و آن را مـقدمـه ی بـازگشـت آرامـش بـه قـفقاز می دانند.

روزنـامـه نـیمه دولـتی “یـنی مـساوات” آذربـایـجان در تحـلیلی ضـمن بـرشـمردن مـوضـع گـیری هـای فـرانـسه و ریــیس جــمهور آن امــانــوئــل مــکرون در رابــطه بــا ارمنســتان ، ادعــا کــرده اســت کــه شــارل میشــل ریــیس فـــرانـــسوی شـــورای اتـــحادیـــه اروپـــا نـــیز نـــمی تـــوانـــد مـــسیری بجـــز بـــه رســـمیت شـــناخـــتن مـــرزهـــای جـــدیـــد آذربایجان را طی کند. بــه نــظر مــی رســد پــس از بــروز درگــیری هــای جــدیــد بــین دو کــشور در ۱۵ و ۱۶ نــوامــبر کــه خــونــبارتــریــن درگـیری هـا بـین ایـن دو کـشور پـس از جـنگ ۴۴ روزه بـوده اسـت نـیکول پـاشـینیان در اجـلاس سـوچـی به خواسته ی روسیه و آذربایجان تن داده است و با گشایش دالان زنگزور موافقت کرده است .

ارمنسـتان کـه از سـوی حـامـی هـمیشگی خـود یـعنی روسـیه مـورد حـمایـت قـرار نـگرفـته بـود هـم در جـنگ و هـم در پـیگیری مـنافـع خـود تـنها مـانـد و اعـتراف نـیکول پـاشـینیان کـه در یـک نشسـت انـلایـن بـه صـراحـت گــفت کــه جــهان از شــکایــات مــا خســته شــده اســت نــشان داد کــه ایــن کــشورکــه تــنها مــانــده اســت نــمی تواند به تنهایی بر مواضع خود پافشاری کند، حتی اگر این مواضع به حق باشد. مــیدانــداری و حــمایــت روســیه از تــوافــق ســه جــانــبه ی ســوچــی و ســکوت ایــران در رابــطه بــا تــوافــقات آن مــمکن اســت زمــینه را بــرای تــغییرات اســاســی در مــرزبــندی مــنطقه ایــجاد کــند ، تــغییراتــی کــه اگــر چــه مـنافـع روسـیه را در مـعامـلات دیـگرش بـا اذربـایـجان تـامـین مـی کـند امـا بـرای ایـران بـه جـز محـدود شـدن دسترسی زمینی ایران به منطقه ی استراتژیک قفقاز واتحادیه اروپا نتیجه ای نخواهد داشت. الـــبته در ایـــن مـــیان نـــمی تـــوان از خـــوشـــحالـــی حـــامـــی اصـــلی آذربـــایـــجان یـــعنی تـــرکـــیه نـــیز بـــه ســـادگـــی گـذشـت .

بـه هـر حـال اردوغـان ریـیس جـمهور تـرکـیه بـا وجـود مـشکلات اقـتصادی شـدیـد داخـلی ، هـنوز دنـبالـه روی سـیاسـت جـدیـد حـزب عـدالـت و تـوسـعه اسـت کـه از آن بـه “دکـتریـن عـمق اسـتراتـژیـک” یـاد مـی شود و به فعالیت ترکیه در فراتر از مرزها اعتقاد دارد. ایـن کـه آیـا اتـحادیـه اروپـا نـیز بـخاطـر مـنافـع جـانـبداری از روسـیه و اذربـایـجان و حـتی تـرکـیه حـاضـر بـه پــذیــرش تــغییرات مــرزهــا در مــنطقه بــاشــد یــا ایــن بــار بــنا دارد بــه جــای بــازی دیــپلماتــیک و اســتفاده از
اصـطلاح زیـبای “آرامـش در قـفقاز” ، بـر حـفظ مـرزهـای رسـمی بـین کـشورهـا اصـرار ورزد چـیزی اسـت که در کمتر از دو هفته ی دیگر مشخص می شود. واقـعیت ایـن اسـت کـه اگـر تـغییر مـرزهـا بـا تـوسـل بـه بـرتـری هـای نـظامـی و بـا اسـتناد بـه مـوضـوعـی مـانـند “مـــرزهـــای تـــاریـــخی” بـــاب شـــود و بـــه جـــای مـــراجـــعه بـــه آرای عـــمومـــی ســـاکـــنان اصـــلی هـــر مـــنطقه بـــرای تـعیین حـق حـاکـمیت خـود بـه طـرف بـرتـر و قـوی تـر اجـازه ی تـغییر در مـرزهـا داده شـود، مـی تـوانـد دامـن بــسیاری از کــشورهــای دیــگر و تــوافــقات اخــیر را در مــنطقه بــگیرد ، بــخصوص تــوافــقاتــی کــه خــواســت و منافع ملت ها در آن ها لحاظ نشده باشد.

1717