زمان تصمیم‌گیری است؛هدف مخالفین آن‌چیزی نیست که می‌بینید!

ابوالفضل خدائی: با گرفتن فرصت توافق بین تهران و واشنگتن و لغو تحریم ها از دولت دوازدهم،  وضعیت مذاکرات وین در حالی که اوضاع به گونه ای مطلوب پیش می رفت پیچیده تر شده است و مشخص نیست ادامه روند با روی کار آمدن دولت جدید در تهران به کدام سمت و سو خواهد رفت. کارشناسان هشدار می دهند که این وضعیت همان چیزی است که تندروها در آمریکا و اسرائیل به منظور نابودی برجام به دنبال آن هستند که می تواند التهاب و تنش ها را بین ایران و آمریکا افزایش دهد. پل پیلار تحلیلگر سابق آژانس مرکزی اطلاعاتی آمریکا طی مقاله ای با عنوان “فریبکاری مخالفت در توافق هسته ای ایران” در پایگاه ریسپانسیبل استیت کرفت به موضوع وقفه در مذاکرات وین و تلاش های مخالفین و تندروها برای از بین بردن برجام اشاره می کند.

استدلالها علیه برجام تنها زمانی قابل فهم می شوند که این درک به وجود آید هدف مخالفین عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای نیست. مذاکرات فعلی در حال وقفه برای بازگشت به تعهدات، استدلال های مخالفتی کهنه و منسوخ را آشکار ساخته است. بسیاری از این استدلال ها نه تنها از کمبود منطق رنج می برند، بلکه آنچه که اکنون یک ثبت تجربی قابل توجه از آنچه که با برجام و یا بدون برجام اتفاق می افتد را نادیده می گیرد. این سابقه همان چیزی است که دانشمندان علوم اجتماعی آن را یک آزمایش طبیعی می نامند.

عواقب نداشتن برجام هم با آنچه در سالهای منتهی به مذاکره و اجرای برجام اتفاق می افتاد و هم از زمان انصراف دولت ترامپ از توافق در سال ۲۰۱۸ نشان داده شده است. قبل از توافق، غنی سازی اورانیوم در ایران تا حدی پیش رفته بود که بیشترین برآورد گریز هسته ای برای ساخت سلاح هسته ای برای ایران در صورت تصمیم به انجام این کار، فقط چند ماه کاهش یافت.

در برابر این شواهد ـ شواهد محکم و حاصل از تجربه واقعی، نه گمانه زنی یا سناریوهای خیالی ـ آنهایی که مصرانه به دنبال نابودی برجام هستند، به هر شکل و نوعی که شده از برجام بدگویی می کنند تا شاهد به ثمر نشستن تلاش هایشان باشند. برخی از استدلال های آنها کاملا آن چیزی بود که سالها قبل آن را تکرار می کردند، زمانی که مذاکره بر سر برجام و توافق اولیه صورت می گرفت، آن هم در حالی که سابقه جذاب سالهای مداخله را نادیده می گرفتند.

نویسنده در ادامه با اشاره به موثر بودن برجام در کنترل برنامه ای هسته ای ایران و نظارت های موثر آژانس اشاره کرد که پس از سه سال از تصویب برجام ایران آنها را رعایت کرد و حتی پس از یکسال از کارشکنی برجامی ترامپ تهران به تعهداتش ادامه داد.

پیلار در ادامه نوشت: سوء برداشت ها در خصوص برجام شامل اتهاماتی از سوی مخالفان است که توافق “منقضی می شود”، اما منقضی نمی شود. چندین مورد از مهمترین آن دائمی هستند، به ویژه نظارت بسیار سرزده توسط بازرسان بین المللی.

برخی از محدودیت های این توافق نامه، مقررات بندهای غروب را در بر می گیرد، اما اینجاست که موضع مخالفان غیر منطقی می شود. با شکایت از چگونگی پایان محدودیت های مشخص در فعالیت های هسته ای ایران در هشت سال، ده سال و یا بیشتر. مخالفان در حال بحث برای یک گزینه دیگر هستند ـ خلاص شدن از برجام ـ که به معنای پایان دادن به همان محدودیت ها در حال حاضر است.

واضح است که این استدلال های مخالفین برجام معنایی ندارد. موضع آنها فقط وقتی قابل درک می شود که درک کنند که منع گسترش سلاح های هسته ای هدف آنها نیست.

همچنین هدف اصلی آنها به برخی از موضوعات دیگر مربوط نمی شود که به طور قانونی می توانند در رابطه با مذاکرات برجام مطرح شوند، اما مخالفان به همان اندازه نسبت به سوابق تجربی بی توجه هستند. یکی از این موضوعات مربوط به فعالیت‌های منطقه‌ای ایران است. آنقدر مهم نیست،  احتمالا بیشتر، آنچه که ایران در منطقه انجام می‌دهد واکنشی است به آنچه که کشورهای دیگر انجام می‌دهند. این واقعیت را نیز کنار بگذارید که ایران دیگر در خاورمیانه بیش از چندین کشور دیگر پرخاشگر و مداخله جو نیست.

آزمایش طبیعی چند سال گذشته به هیچ وجه ادعای مخالفان مبنی بر اینکه برجام و تخفیف تحریم های مرتبط به گونه ای رفتار تهاجمی ایران را تشویق یا تسهیل می کند، پشتیبانی نمی کند. هر چه زمان بیشتری از زمان خروج دولت ترامپ از توافق هسته ای می گذرد، هرگونه سرزنش علیه این توافق و در مورد رویدادهایی که هنگام اجرای کامل تحریم ها و برجام انجام نشده است، بی اساس تر می شود. نمونه بارز این موضوع حمله به تأسیسات نفتی عربستان در سپتامبر ۲۰۱۹ است – پس از اینکه دولت ترامپ جنگ اقتصادی نامحدودی را علیه ایران آغاز کرد.

سیاست داخلی و وضعیت حقوق بشر در ایران نیز همین است. سیاست های ایران از زمان اجرای سیاست های ترامپ با قاطعیت بیشتری به سمت یک خط سخت حرکت کرده است. تحریم ها، انزوا و رد دیپلماسی با تهران فقط وضعیت حقوق بشر در ایران را وخیم تر کرده است و نه بهتر.

یکی از اهداف واقعی مخالفان برجام، مخالفت با هرگونه موفقیت قابل توجه رئیس جمهور دموکرات باراک اوباما، از نخستین روزهای توافق نامه بود. همانطور که رهبران جمهوری اذعان به مخالفت با دستاوردهای جو بایدن داشته اند.

یکی دیگر از اهداف نیز ارتباط چندانی با آنچه که ایران واقعاً انجام می دهد ندارد ـ هدف این است که برای همیشه ایران را غیر قابل تحمل تلقی کنیم که تقریباً همه چیزهای بد در خاورمیانه را می توان سرزنش کرد. این هدف نمونه ای از چگونگی بازی تندروها در کشورهای مختلف برای سود سیاسی متقابل آنها است. به همین دلیل است که تندروهای آمریکایی، معمولاً ضمنی اما گاهی حتی صریح، از انتخاب ابراهیم رئیسی برای ریاست جمهوری ایران استقبال می کنند.

این هدف دوم به ویژه توسط دولت های تندرو و راست گرای اسرائیل به وضوح به نمایش گذاشته شده است، ترجیح به روی کار بودن روسای جمهور تندرو در ایران که به آسانی از آمریکایی‌ها و دیگران متنفر شوند. هدف اول نیز عاملی برای اسرائیل بوده است تا آنجا که نخست وزیر پیشین بنیامین نتانیاهو آشکارا از جمهوری خواهان حمایت کرد و به خرابکاری سیاست های دموکرات ها پرداخت. هیچ یک از اینها را نباید با پیشبرد منافع امنیتی اسرائیل اشتباه گرفت، همانطور که بسیاری از مقامات امنیتی سابق اسرائیل معتقدند محدودیت های برجام برای کنترل برنامه هسته ای ایران موثرتر از نبود آن است.   

پیلار در ادامه نوشت: علاوه بر اینکه هر نوع منافع سیاسی و داخلی اسرائیل توسط لفاظی های نتانیاهو علیه ایران تامین می شود، انزوا و بیزاری همیشگی از ایران نیز یکی دیگر از اهداف دولت اسرائیل است. این یک رقیب بالقوه منطقه ای را ضعیف می کند، توجه بین المللی را از سیاست ها و اقدامات اسرائیل منحرف می کند، و هرگونه سرزنش از درگیری و بی ثباتی در خاورمیانه را از اسرائیل دور می کند.

جای تعجب نیست که طرفداران سیاست در ایالات متحده که مواضع آنها مطابقت بیشتری با ترجیحات دولت اسرائیل دارد نیز از فعال ترین مخالفان برجام بوده اند.

چالش مخالفان برای سالها با مضامین مورد علاقه خود باعث یک سو تفاهم عمومی شده است، نه تنها در مورد برجام بلکه به طور گسترده تر از علل درگیری و ناامنی در خاورمیانه. در دوران سیاست پساحقیقت که متأسفانه آمریکایی ها خود را در آن می بینند، تکرار محض ادعاهای غیر منطقی که بر خلاف سوابق تجربی اخیر باشد، می تواند معتقدان را به دست آورد. افشای فریبکاری مبارزات مخالفان و اشاره به اهداف واقعی آنها ممکن است به کاهش آسیب به درک عمومی کمک کند.

جنگ یا صلح؟ برای ایران و ایالات متحده زمان تصمیم گیری است

دایان رندال دبیر کل کمیته دوستان در قانونگذاری ملی (یک لابی ملی و غیرحزبی کوکر برای صلح ، عدالت و محیط زیست)  در یادداشتی با “عنوان جنگ یا صلح؟ برای ایران و ایالات متحده زمان تصمیم گیری است” برای روزنامه واشنگتن پست به وضعیت شکننده روابط ایران و آمریکا در پی تعویق مذاکرات وین می پردازد. وی نوشت: هنگامی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته ای ایران خارج شد، انجمن مذهبی دوستان –  می دانست که این تصمیم چقدر خطرناک است. کوکرها به عنوان یک جامعه اعتقادی با سنتی طولانی برای جلوگیری از جنگ هسته ای و سلاح های هسته ای تلاش می کردند ارزش فوق العاده ای را که این پیمان ارائه می داد درک کنند.

برجام توافقی بی عیب نبود ـ به گونه ای طراحی نشده بود ـ که به تمام نقاط اختلاف بین ایالات متحده و ایران بپردازد. اما این مسیر ایران را برای تولید سلاح هسته ای مسدود کرد و در عین حال خطر جنگ مجدد در خاورمیانه را کاهش داد. از همه مهمتر، طبق نظر ناظران سازمان ملل، ایران از تعهدات خود در این توافقنامه حمایت کرد.

پس از آن خروج رئیس جمهور ترامپ از توافق صورت گرفت. از آن لحظه به بعد، تنش ها با ایران به طور خطرناکی افزایش می یابد. در اوایل سال ۲۰۲۰، ایالات متحده ژنرال ایرانی قاسم سلیمانی را ترور کرد، که اقدامی مغایر با قوانین بین المللی تلقی شده و منجر به تبادل آتش می شود که خطر قرار گرفتن دو کشور در جنگ را در پی دارد. آخرین خشونت ها در اواخر ماه ژوئن زمانی آغاز شد که ایالات متحده حملات هوایی علیه شبه نظامیان مورد حمایت ایران را در سوریه و عراق آغاز کرد.

احتمال دیپلماسی و صلح همچنان وجود دارد ـ اما آنها در وضعیت متزلزلی قرار دارند. اگر ایالات متحده واقعاً قصد دستیابی به صلح با ایران را دارد، بازگشت سریع به توافق هسته ای نقطه آغاز است. اما کنگره نباید موانع جدیدی ایجاد کند. تا زمانی که هیچ توافقی صورت نگیرد، ما در مسیری برای جنگ و رویارویی هسته ای باقی می مانیم.

رئیس جمهور جو بایدن نیز به نوبه خود گفته است که می خواهد با تغییراتی به این پیمان بپیوندد. طرفهای برجامی نیز با امید به احیای توافق نامه در وین دیدار کرده اند. در این بین پیشرفت فزاینده ای حاصل شده است، اما مقامات هشدار داده اند که گفتگوها نمی تواند به طور نامحدود ادامه داشته باشد.

وضعیت شکننده این گفتگوها با شرایط دیگری نیز همراه شده است. در کنگره، توده حزب دموکرات رسماً بازگشت به توافق هسته ای ایران را تأیید می کند. با این حال چند قانونگذار تأثیرگذار از بایدن خواسته اند که در صورتی به برجام بپیوندد که توافق گسترش یابد و تعدادی از موضوعات غیر هسته ای از جمله نقض حقوق بشر وعدم حمایت از نیروهای غیر دولتی در منطقه را در بر بگیرد.

اینها مواردی مهمی هستند، اما با  تعیین حد و مرزهای جدید ایالات متحده می تواند سر از جایی در بیاورد که هیچ توافقی در کار نباشد. هدف برجام همیشه این بود که آغاز یک فصل جدید باشد، یک نقطه ورود به دیپلماسی با ایران که حرکت خود را به سمت سلاح هسته ای متوقف می کند. نمی توانیم به راحتی همه چیز را به یک باره متوقف کنیم.

بعلاوه، کمپین فشار حداکثری دولت قبلی که پس از کناره گیری از توافق به کار گرفته شد، عواقب وحشتناکی را برای ایرانیان به همراه داشته است. اعمال تحریم های گسترده و تشدید شده توسط ایالات متحده با از بین بردن اقتصاد ایران و تضعیف شدید توانایی ایران در پاسخگویی به بیماری کووید ۱۹، باعث شده ایران رنج های عظیم انسانی را متحمل شود.

حقیقت مسلم این است که ثابت شده کارزار فشار حداکثری، حداکثر شکست است. بازگشت سریع به برجام بهترین و تنها گزینه ما برای معامله با ایران است.

در سال ۲۰۱۹، در میان افزایش تنش ها، به گروهی از رهبران مسیحی در نیویورک پیوستم تا با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران ملاقات کنم. در سال ۲۰۰۷، سلف من جو ولک به عنوان دبیر کل FCNL (کمیته دوستان در قانونگذاری ملی)، به ایران سفر کرد تا با محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور وقت ایران دیدار کند و در مورد لزوم روابط صلح آمیز بین دو کشور صحبت کند. کمیته دوستان در قانونگذاری ملی این اقدامات را انجام داد زیرا ما می دانیم صلح چقدر ارزشمند است  ـ  و چقدر برای ما مهم است که در زمانهای نامشخص صدای خود را بلند کنیم.

اکنون، با مذاکره در یک دوراهی، ما یکبار دیگر مجبور به بلند کردن صدای خود هستیم. ما از رئیس جمهور بایدن می خواهیم دیپلماسی را نسبت به لفاظی های سختگیرانه و فشار حداکثری اولویت قرار دهد و امیدواریم نمایندگان در کنگره نیز صدای ما باشند.

سلاح های هسته ای تهدیدی برای کل بشریت است – مهم نیست که کدام کشور آنها را در اختیار داشته باشد. صلح چیزی بیشتر از نبود جنگ است. هر روز، کار سخت و سخت کوشی می خواهد. فرار از این امر دعوت از خشونت و عدم اطمینان بیشتر به یک فضای بین المللی از قبل پرتنش است.

منابع: پایگاه ریسپانسیبل استیت کرفت و روزنامه واشنگتن پست

>>> این مطالب را هم بخوانید:
توافق در وین و سد مجلس در برابر لغو تحریم‌ها
از ایران اصرار، از آمریکا انکار! ماجرای توافق بر سر تبادل زندانیان چیست؟
آیا نامه ظریف برای احیای برجام در دولت‌سیزدهم ناامیدکننده بود؟
آخرین گزارش به مردم ؛ ظریف اتمام حجت کرد

310311