روایتی از دلیل وقف «خانه‌ امینی‌ها» در قزوین

مهدی باقری در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: در دوره قاجار تجارت در اوج خود قرار داشت و برای این امر مسیری برای ورود و خروج کالا به پایتخت نیاز بود، از این حیث قزوین مورد توجه  قرار گرفت و کاروان‌سراهای قاجاری و سراهای تجاری زیادی در قزوین تأسیس شد.

وی افزود: زمانی که بازار قزوین با سراهای بزرگی در حال فعالیت بود هم‌زمان با آن سرای سعدالسلطنه در دوره قاجار در جوار بازار تأسیس شد که نشان می‌دهد تجارت در آن دوره در قزوین بسیار زیاد بوده است.

این راهنمای گردشگری خاطرنشان کرد: قزوین به‌واسطه سراهای تجاری در نوک پیکان تجارت قرار داشت، ازاین‌روی تاجرها و بازرگانان شهرهای دیگر برای تجارت به قزوین می‌آمدند و برخی نیز در قزوین ساکن می‌شدند.

وی عنوان کرد: اگر به نام خانوادگی قزوینی‌های اصیل دقت کنیم، نام خانوادگی آن‌ها نام شهرهای دیگر مانند کرمانشاهی‌، اصفهانی، کرمانی، زنجانچی، اردکانی‌ها و تبریزی‌ است، در واقع این خانواده‌ها همان تاجرانی بودند که از شهرهای دیگر آمدند و ساکن قزوین شدند و هم اکنون به‌عنوان خانواده‌های اصیل قزوینی محسوب می‌شوند.

باقری یادآور شد: در واقع قزوین به‌نوعی بندر خشک بود و کالاها در این شهر انبار می‌شد چرا که قزوین نزدیک‌ترین شهر به شمال ایران و دریای خزر بود، و قابلیت این را داشت که کالاها را انبار کند و از نظر رطوبت آسیبی به کالاها وارد نشود.

وی اظهار کرد: خاندان امینی‌ها نیز یکی از تاجرانی بودند که زمان اوج تجارت از تبریز وارد قزوین شدند و در خیابان مولوی فعلی عمارتی را تأسیس کردند، عمارتی که وسعت زیادی داشت و بخشی از آن در خیابان مولوی فعلی بود که به‌خاطر ساخت خیابان از بین رفت و در حال حاضر تنها بخشی از آن عمارت باقی‌ مانده است.

این راهنمای گردشگری بیان کرد: خانه امینی‌ها در سال ۱۲۷۵ قمری ساخته شد و در زمان خودش ۴۸ هزار تومان برای ساخت آن هزینه شد که مبلغ بسیار بالایی است؛ این عمارت تمام ویژگی‌ها و تزئینات معماری را در خود جای داده است.

وی تأکید کرد: درهای ارسی فاخر، درهای ارسی ۹ چشمه، سقف قاب‌بندی شده، نقاشی‌های روی سقف، آیینه‌کاری‌ها، گچ‌بری‌ها، لوسترهای اروپایی، فرش‌های ابریشم و سایر تزئینات تالارهای مجلل ساخته شده متعلق به محمدرضا امینی بوده است.

باقری اظهار کرد: همه خانه‌های ایرانی از ۲ بخش اندرونی و بیرونی تشکیل شدند که بخش اندرونی مربوط به محارم خانه و خصوصی است و بخش بیرونی متعلق به مهمان‌هاست که معمولاً پر تزئینات‌ترین بخش خانه متعلق به مهمان نشین است.

وی گفت: دری که امروزه از خیابان مولوی به سمت خیابان قرار گرفته است در بیرونی خانه محسوب می‌شود و دری که داخل کوچه است در اندرونی است، از سمت خیابان مولوی بعد از گذر از چند پله وارد حیاط می‌شویم یک ساختمان دوطبقه با احتساب زیرزمین، یک حیاط بزرگ و یک حوض نمایان می‌شود.

این راهنمای گردشگری اظهار کرد: وارد حیاط که می‌شویم بعد از فضای مکث، سه تالار خودنمایی می‌کند که تزئینات منحصربه‌فردی دارد، در انتهای سالن‌ها اتاق‌های کوچک‌تری است که به‌عنوان اتاق‌خواب مهمان‌ها استفاده می‌شد.

وی بیان کرد: بخش زیرزمین خانه کاربری انبار دارد، علاوه‌برآن محلی برای فرار از گرمی تابستان بود، جنس ضخیم دیوار، وجود آب و حوض در مرکز زیرزمین و تعبیه دو دیوار مشبک (فخر و مدین) در قسمت شمالی و جنوبی باعث شده بود وقتی باد از این حفره‌ها عبور می‌کند به آب برمی‌خورد و محل خنکی را ایجاد کند که در تابستان بهترین مکان برای استراحت و گذران اوقات فراغت بود.

باقری اظهار کرد: خانه امینی‌ها زیرزمین بزرگی دارد که برای خیلی‌ها خاطره‌انگیز است این زیرزمین لوکیشن ساخت فیلم سریال «سمندون» بود که دهه شصتی‌ها با آن خاطره دارند، خانه امینی‌ها لوکیشن ساخت فیلم‌های زیادی مثل کفش‌های میرزا نوروز و بانوی عمارت نیز بوده است.

خانه‌ای که ۹۹ نسل وقف شد

وی تصریح کرد: باوجوداینکه خانه امینی‌ها از خانه‌های تاریخی قزوین محسوب می‌شود اما همه آن را به‌عنوان حسینیه می‌شناسند در این‌ خصوص داستانی شفاهی نقل شده است که بر اساس آن ناصرالدین‌شاه در سفر به قزوین از این خانه بازدید می‌کند، آقای امینی که متوجه می‌شود قرار است شاه از این خانه بازدید کند برای حفظ خانه برنامه‌ریزی می‌کند.

 این راهنمای گردشگری خاطرنشان کرد: ناصرالدین‌شاه در بازدید از خانه درحالی‌که قصد گرفتن خانه را داشته می‌گوید «این خانه قشنگ است» و آقای امینی در جواب می‌گوید «بله قشنگ است مبارک صاحبش باشد» شاه می‌پرسد «صاحبش چه کسی است؟» و امینی پاسخ می‌دهد «صاحبش حضرت ابوالفضل (ع) است».

وی عنوان کرد: در واقع امینی برای اینکه خانه در چنگال ناصرالدین‌شاه قرار نگیرد می‌گوید خانه را وقف کرده‌ام که در ایام محرم خانه به‌عنوان حسینیه استفاده شود و چیزی که وقف باشد نمی‌شود هدیه داد و نیتش را عملی می‌کند.

باقری یادآور شد: این خانه را ۹۹ نسل از فرزندان ذکور وقف می‌کنند که محرم در این حسینیه مراسم برگزار شود، امینی خودش صاحب فرزند پسر نشد و خانه به پسر برادرش رسید و هم اکنون جلال امینی خانه را اداره می‌کند که از فرزندان برادر وی و نسل ۶ از نسل ۹۹ است.

وی گفت: در حال حاضر تنها بخشی از خانه امینی برای بازدید گردشگران فراهم شده است، این خانه فضاهای بیشتری دارد از جمله حیاط اندرونی کوچک و بزرگ، مطبخ، آب‌انبار موجود که برای گردشگران مورد بازدید نیست، از طرفی بخش‌های اندرونی خانه زیبایی، بخش بیرونی را ندارند.

این راهنمای گردشگری بیان کرد: امینی از ارباب و تجاری بوده است که رعیت داشتند بنابراین یکسری موقوفات را در نظر می‌گیرند که عواید آن برسد به تعمیر و نگهداری حسینیه و راهی برای تعمیر و مرمت و هزینه رعیت‌ها بوده است.

وی خاطرنشان کرد: یکی از دلایلی که حسینیه امینی‌ها هم اکنون سرحال است و نیاز به تعمیر ندارد این است که در این خانه زندگی در جریان است و رفت‌وآمد وجود دارد، اگر خانه‌ای بدون رفت‌وآمد باشد خودبه‌خود فرسوده می‌شود و حالت سکون ایجاد می‌شود مانند بسیاری از خانه‌های تاریخی قدیمی موجود در قزوین که به علت بی‌توجهی به حال خودشان رها شدند.

باقری در پایان تأکید کرد: خانه‌های خطیبی، بهشتی و خانه‌های دیگری که در محلات دیمج هستند حال خوبی ندارند و نیاز به بازسازی دارند، امیدواریم این خانه‌ها نیز مورد مرمت و بازسازی قرار بگیرند و سرمایه‌گذار بیاید و از آن‌ها به‌عنوان اقامتگاه بوم‌گردی استفاده کند آنچه هم اکنون در قزوین کمبودش به‌شدت دیده می‌شود.

انتهای پیام