روایت‌های «تکتا» از شکوه صنعت نشر ایران؛ پردازش داده‌های بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران و اثبات یک حقیقت مورد غفلت

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین از روابط‌عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، جلسه «ارائه گزارش تحلیلی داده‌های بخش مجازی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران»، دوشنبه (ششم آذر ماه ۱۴۰۲) در حضور یاسر احمدوند؛ معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، محمدعلی مرادیان؛ مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از ناشران و مدیران تشکل‌های صنعت نشر ایران در محل استودیوی تلویزیون اینترنتی کتاب برگزار شد.

در این جلسه سیاوش صلواتیان به‌عنوان پژوهشگر، نتیجه داده‌کاوی رفتار مشتریان سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بخش مجازی را که منجر به تولید کتابچه گزارش «تصویر کتاب ایران (تکتا)» شده است، ارائه داد. داده‌پردازی و تحلیل «تکتا» قابلیت تصویربخشی به آمارها و به دنبال آن، دستاوردهای بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران را برای مخاطبان عمومی دارد.

ارائه آمار دقیق از بازار کتاب
در این جلسه یاسر احمدوند با بیان اینکه ارائه گزارش‌های داده‌محور بخش مجازی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران کمک مهمی برای ناشران است، گفت: طی سال‌های گذشته خلاء تحلیل‌های داده‌محورِ قابل استناد در حوزه کتاب برای ارائه به ناشران وجود داشت، اما برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب امکان جمع‌آوری داده‌های دقیقی از این حوزه را ایجاد کرده است. بنابراین می‌توان ادعا کرد که اطلاعات دقیق بخشی از بازار کتاب احصاء شده است. به واسطه این داده‌ها تلاش شد، کار خوب و پذیرفتنی برای ناشران و عموم مردم کتاب‌دوست ایران آماده شود.

ذائقه عمومی ایرانیان از طریق نمایشگاه کتاب قابل شناسایی است
علی رمضانی نیز در این نشست گفت: شورایی که با حضور تشکل‌های عرصه نشر توسط معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد، در جلسات متعدد خود به نتایجی رسید که از جمله آنها ضرورت انتشار اطلاعات و داده‌های دقیق و قابل تحلیلی از بسترهایی همچون نمایشگاه مجازی کتاب، سامانه بازار کتاب و اطلاعات بخش تولید کتاب به فعالان صنعت نشر و مخاطبان این حوزه بود.

وی افزود: معمولاً بعد از برگزاری نمایشگاهها،‌ تشکل‌های نشر درخواست داشتند تا این داده‌ها برای برنامه‌ریزی و ساماندهی بهتر صنعت نشر کشور در اختیار آنها قرار گیرد. مرحله اول این اطلاعات در بخش معاونت کتاب و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران آماده شد تا بتوان آن را برای عموم مردم و متخصصان این حوزه ارائه کرد. اطلاعات مناسب برای متخصصان، با جزئیات بیشتری همراه است و اطلاعات برای عموم مردم، نیازمند تبدیل به زبان عمومی و تصویری کردن است تا امکان تأثیرگذاری بیشتری بر فضای افکار عمومی را داشته باشد. این گزارش، تصویر کلی رفتار ناشران، فروشندگان و خریداران را در نمایشگاه مجازی کتاب روایت می‌کند و واجد اطلاعات تجاری به معنای خاص خود نیست.

رمضانی با بیان اینکه نسخه تفصیلی آمار بخش مجازی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آماده انتشار است، گفت: این آمار به زودی منتشر می‌شود تا افکار عمومی را همچنان با موضوع کتاب مأنوس نگه دارد.

وی ادامه داد: اگر کسی می‌خواهد ایران را بشناسد باید در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور داشته باشد. شناخت ذائقه عمومی ایرانیان از طریق این نمایشگاه قابل شناسایی است. بخشی از این آمار، تعجب‌برانگیز و برهم‌زننده تصورات قبلی است اما ذائقه مردم کشور ما را نشان می‌دهد. انتشار این آمار و اطلاعات، قدم اول است و امیدواریم محکم و مستحکم برداشته شود و گام‌های بعدی درباره انتشار اطلاعات بتواند به ایفای نقش بهتر تمام ذینفعان حوزه کتاب کمک کند.

آمار تحلیلی بخش مجازی نمایشگاه کتاب به ما بینش می‌دهد
در ادامه سیاوش صلواتیان عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما با بیان اینکه گزارش داده‌محور ارائه‌شده در این جلسه از رفتار مخاطبان بخش مجازی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به دست آمده است، گفت: شناختن این رفتار و همچنین مطالعه و فهم آن، برای سیاست‌گذاری از سوی متولیان و در عرصه فروش، تولید و بازاریابی به فعالان کمک می‌کند. نتایج به دست آمده از این آمار به اندازه برشی از جامعه می‌تواند به ما بینش و بصیرت دهد تا بفهمیم چه اتفاقی در حال رخ دادن است.
صلواتیان با اشاره به اینکه مخاطب این گزارش و آمار عموم مردم هستند، گفت: تمام تلاش ما تلخیص، بصری‌سازی و روایت داده‌ها برای عموم مردم بوده است که طی یک کار فشرده در مجموعه ای دانش‌بنیان و با مشارکت متخصصان حوزه داده‌پردازی صورت گرفته است. این گزارش، پیوستی ۱۵۰ صفحه‌ای دارد که در آن داده‌های جزئی و تخصصی گردآوری شده که کاربرد تخصصی‌تری برای اهالی نشر دارد.

صلواتیان در ادامه به مقایسه تحلیلی تعداد خریداران کتاب، تعداد نسخه‌های فروش رفته، مبلغ فروش کتاب، پدیدآورندگان پرمخاطب، تعداد ناشران و کتابفروشان حاضر در نمایشگاه، سن و جنسیت خریداران کتاب و… در بخش مجازی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران پرداخت.

تحلیل‌های تکتا: تصویرهایی از میزان خرید کتاب

داده‌های بخش مجازی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حاکی از آن بود که در مدت یازده روزه نمایشگاه ۱,۳۶۹,۷۲۴ نسخه کتاب توسط مخاطبان خریداری شده است. در توصیف بزرگی این عدد می‌توان به ده‌ها کشوری اشاره کرد که جمعیتی زیر این عدد دارند و می‌توان با این تعداد نسخه کتاب، بر هر یک از افراد این کشورها یک عدد کتاب هدیه دارد. کشورهایی مثل استونی، قبرس، ایسلند، لوکزامبورگ.

کتاب‌هایی با ارتفاعی نزدیک به ۵ برابر قله دماوند
با فرض میانگین ۱۰۰ تا ۳۰۰ صفحه درنظرگرفتن هر کتاب، متوسط ضخامت (عطف) هر کتاب برابر خواهد بود با ۲ سانتیمتر. با ضرب این عدد در تعداد نسخ کتاب فروش رفته به ارتفاع آنها یعنی عدد ۲۷هزار و ۳۲۴ متر می‌رسیم. با توجه به این‌که ارتفاع قله کوه دماوند برابر با ۵۶۱۰ متر است، با روی هم چیدن کتاب‌های فروش رفته نمایشگاه، یک قله کتابی با ارتفاع تقریباً پنج برابر قله دماوند خواهیم داشت.

نمودار زیر مقایسه تعداد خریداران کتاب را در نمایشگاه‌های مجازی که تاکنون برگزار شده است، نشان می‌دهد.

این سلسله گزارش‌ها ادامه دارد …

اولین شماره تکتا، نخستین گام رویکرد جدید خانه کتاب و ادبیات ایران برای انتشار عمومی داده‌های صنعت نشـر کتاب است. افزون بر آن که این داده‌ها، تصویری جامع‌تر و مبتنی بر واقعیت از این صنعت ارائه خواهد داد، امید است که این سلسله گزارش‌های «داده‌پردازی»، همچون نقشه راهی، یاریگر سیاست‌گذاران صنعت نشر و کتاب ایران، ناشران، فروشندگان، نویسندگان، مترجمان، خبرنگاران و دیگر بازیگران فعال این عرصه در برنامه‌هایشان باشد.

5757