رمانی که درون ما اتفاق می افتد

اولین نکته ای که رمان “شاعران مرده ……” از نشر نیماژ را برای من جذاب کرد شخصیت اصلی رمان یعنی یان ای نیلسون شاعر بود. فصل اول و دوم رمان ما را مستقیما وارد دنیای نشر و زندگی یک نویسنده سوئدی می کند ؛کشوری که گمان می کنم در ادبیات معاصر جزو موفق ترین کشورها باشد اما با خواندن این دو فصل یک نویسنده مستقل ایرانی، هم‌می تواند در آن خود را پیدا کند و هم روابط و ساز و کار نشر کتاب در ایران را و این جذابیت ابتدایی رمان است. این رمان‌می توانست به سادگی چنان که در خود اثر نکوهش شده یک رمان‌پلیسی ساده باشد که برای کسب پول، ویروس وار ادبیات اسکاندیناوی را در بر گرفته اما تفاوت ماجرا این جاست که شخصیتهایی که این رمان را می سازند و در آن می زیند عمیق تر از آنند که قهرمانان یک داستان پلیسی مبتذل باشند.

در این رمان با شاعری به نام یان ای طرف هستیم که قرار بوده رمانی پلیسی بنویسد از همین جا یک تقابل دیالکتیکی شکل می گیرد که در درون شخصیتهای اصلی رمان دیده می شود ؛ تقابل بین ایده آل و واقعیت……یان ای شاعری تنگدست است که هیچ گاه قلم را نفروخته و علیرغم عدم اقبال مجموعه شعرهایش در جلب مخاطب بسیار و در نهایت کسب سود از راه قلم، استوار بر راه و جاده اعتقادات ادبی خود مانده تا اینکه پترسن ناشر او را متقاعد می کند که می تواند رمانی پلیسی و متفاوت بنویسد که علاوه بر کسب سود از اصول وی نیز دور نباشد….یان‌ای هم با برگزیدن موضوع تخلفات مالی و پولشویی می کوشد لا اقل در هنگام عدول از ارزشهای ادبی ، به آرمانی اجتماعی خدمت کند.

این تقابل در درون دیگر شخصیتها هم دیده می شود بارک‌پلیس پرونده شاعر مسلک است و سعی می کند در خلال وظیفه خشن اجتماعی اش از روح لطیف شاعری و نگاه متفاوت یک شاعر به واقعیت اجتماعی بهره بگیرد.

از طرف دیگر با پترسن‌ناشر طرف هستیم که در میان موج سودآوری آثار داستانی پلیسی و ادبیات خارجی مثل تالکین و دن براون می کوشد با چاپ آثار کم مخاطب یان ای تعهد خود به ادبیات و ذات عامه پسند گریز هنر والا  را حفظ کند.

رمان با این‌شخصیتها و کنکاش دلایل خودکشی یا قتل شاعر به عمق روابط انسانی می رود و فراز و فرودش را با جذابیت تعلیق و تمایل آگاهی از سرنوشت داستان شاعر مرحوم حفظ می کند.ترجمه روان و یکدست و تسلط قاسم صنعوی به ادبیات اسکاندیناوی از خوبی های اصلی این رمان است که آن را خوش خوان اما عمیق و تاثیر گذار در آورده است.

در قسمتی از متن کتاب می خوانیم که یان ای” غالبا می گفت که شعر ضرورتی حیاتی است،ولی همچنین متاسف بودکه تاثیرات آن در درازمدت عمل می کندو به افراد خیلی کم می رسد. برایش پیش می آمدکه از خودش بپرسد آیا شعر کمترین چیزی را تغییر می دهد، آیا بی عدالتی ها و رنج های این دنیا را کاهش می دهد” و این سوالیست که من بارها و بارها حتی پیش از خواندن این کتاب از خود پرسیده ام و در این کتاب خود را بر آن داشته ام که بیشتر و بیشتر به این موضوع بیاندیشم .

46