رشد شتابان قیمت مواد غذایی/ سفره مردم چگونه کوچک شد؟

مریم فکری: تورم همچنان می‌تازد؛ تا جایی که آخرین گزارش رسمی دولت از تورم ۴۵.۸ درصدی در شهریور امسال خبر داد. این یعنی ۴۵ درصد هزینه‌های خانوار شهری بیشتر شده است. این در شرایطی است که سطح دستمزد و حقوق تا این میزان افزایش نیافته است.

گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که قیمت اقلام مهم مصرفی مردم در گروه خوراکی‌ها در یک ماهه شهریور از یک تا ۱۰ درصد گران شده است. براساس این گزارش، گوشت قرمز و گوشت ماکیان کمترین گرانی و لبنیات بیشترین گرانی را داشته است.

بر همین اساس، در ماه پایانی تابستان، نان و غلات ۵.۲ درصد، گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آنها ۱.۲ درصد، گوشت قرمز و گوشت ماکیان ۰.۸ درصد، ماهی‌ها و صدف‌داران ۴.۲ درصد افزایش قیمت داشته است. همچنین شیر، پنیر و تخم‌مرغ ۱۰ درصد، روغن‌ها و چربی‌ها ۱.۹ درصد، میوه و خشکبار ۵.۷ درصد و سبزیجات (سبزی‌ها و حبوبات) ۹.۹ درصد افزایش قیمت داشته است. اما این‌ها تنها چند قلم مهم مصرفی سفره خانوار است.

سرعت رشد نرخ تورم، این روزها صدای رییس اتاق بازرگانی تهران را درآورده است. مسعود خوانساری در نشست اخیر هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، نسبت به اصلاح برخی روندهای نگران‌کننده در اقتصاد ایران تاکید کرد. به اعتقاد وی، متاسفانه ما در سال‌های گذشته همواره با نرخ بالای تورم مواجه بوده‌ایم و این موضوع در ماه‌های اخیر نیز خود را نشان داده است. خوانساری تاکید می‌کند: اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، ما نگران رشد شدید تورم و افزایش قیمت تمامی کالاها هستیم.

قیمت‌های عجیب و غریب برنج رخ‌نمایی می‌کند

اما چگونه سفره خانوار پرهزینه شد؟ یکی از محصولات پرمصرف در سفره خانوار، برنج است که می‌توان گفت اواخر فصل تابستان، زمان خرید و فروش برنج در سطح بالا است؛ این در شرایطی است که امسال خریداران بازار با قیمت‌ها عجیب و غریبی مواجه شدند. گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که متوسط قیمت برنج ایرانی درجه در تیرماه امسال ۳۷ هزار و ۳۶۱ تومان و در مردادماه ۳۸ هزار و ۶۴۷ تومان بود، اما واقعیت ماجرا این‌جا بود که میانگین قیمت برنج در مغازه‌های مختلف شهر تهران در تابستان ۴۵ هزار تومان بوده و بازه قیمت بین ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان برای ارقام و کیفیت‌های مختلف برنج متغیر بوده است.

اخیرا آن‌طور که گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد، قیمت برنج حتی از مرز ۵۰ هزار تومان هم عبور کرده است و فروشنده‌ای که یک ماه قبل برنج را ۴۰ هزار تومان برای فروش گذاشته بود، امروز برای همان برنج صحبت از ۵۰ هزار تومان می‌کند.

اما چرا برنج تا این حد گران شده است؟ دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی، گرانی موجود در بازار برنج را «روانی» توصیف می‌کند و می‌گوید: با این‌که هزینه تولید از کارگر و نهاده‌ها و حمل‌ونقل بسیار بالا رفته، اما داستان افزایش یک‌باره قیمت برنج ریشه در مسائل روانی دارد.

به اعتقاد حسنی، در شرایطی که بسیاری از واردکنندگان طی یک‌سال گذشته برنج‌شان را مایه‌ به مایه فروختند تا روی دستشان نماند، قیمت برنج تا این حد جای رشد ندارد.

او در پیش‌بینی وضع آینده بازار برنج می‌گوید: با توجه به این که فصل برداشت را پشت‌سر می‌گذاریم، برنج به‌طور مرتب در حال توزیع در بازار است و اکثر مغازه‌ها هنوز بخشی از برنج پارسال را هم موجود دارند، بنابراین دلیلی برای کمبود و افزایش قیمت وجود ندارد.

بازار آرام گوشت اوج می‌گیرد؟

آخرین گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که متوسط قیمت گوشت گوسفند در تیرماه امسال از ۱۳۴ هزار و ۸۳ تومان به ۱۳۴ هزار و ۴۹۹ تومان در مردادماه افزایش یافته است. قیمت گوشت گاو یا گوساله نیز از ۱۲۹ هزار و ۳۳۳ تومان در تیرماه به ۱۳۷ هزار و ۸۱۹ تومان در مردادماه تغییر کرده است.

اما گزارش‌ها از بازار نشان می‌دهد که قیمت گوشت گوسفندی و گوساله در همین حد قیمتی است؛ به طوری که به طور متوسط در بازار قیمت گوشت گوسفندی در حدود ۱۳۷ هزار و ۵۰۰ تومان و قیمت گوشت گوساله نیز ۱۳۷ هزار تومان است.

فعالان بازار معتقدند بازار فروش گوشت در حال حاضر آهنگ آرامی دارد، چون وقتی ماه به نیمه آخر می‌رسد، قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد و بازار رکود پیدا می‌کند، اما در دهه اول هر ماه به خصوص روزهای اول تا ششم قدرت خرید مردم بیشتر از دیگر روزها است.

با این وجود، صحبت‌های در گوشی حاکی از افزایش قیمت گوشت در نیمه دوم امسال است. به گفته رییس اتحادیه گوشت گوسفندی، سال وقتی به نیمه می‌رسد، داشته‌ها به مراتب مصرف شده، چون به طور طبیعی میزان تولد بره‌ها در اوایل سال بیشتر است. همچنین امسال ذبح دام‌ها به دلیل کمبود نهاده بیش از حد انجام شد و بیشتر آنها در وزن و سن کم ذبح شدند تا از گرسنگی تلف نشوند.

ملکی می‌افزاید: یکی دیگر از دلایل این است که معمولا به دلیل سرد شدن هوا در نیمه دوم سال قیمت گوشت افزایش پیدا می‌کند. امسال با توجه به کمبود بارش‌ها و خشکسالی از ابتدای سال، مراتع خوبی برای دام‌ها فراهم نبود که تغذیه شوند و غذای دام‌ها فقط موکول به استفاده از نهاده‌های دستی شد که همین موضوع باعث به چالش کشیده شدن این وضعیت شده است.

هر روز یک قیمت برای محصولات لبنی

لازم نیست به روند بازار مراجعه کرد؛ گزارش‌های رسمی نیز افزایش قیمت محصولات لبنی را حتی در دو ماه اول تابستان تایید می‌کند. آخرین گزارش مرکز آمار از قیمت لبنیات حاکی از آن است که قیمت هر لیتر شیر پاستوریزه از ۱۱ هزار و ۵۳۸ تومان در تیرماه امسال به ۱۲ هزار و ۱۵۵ تومان افزایش یافته است. قیمت ماست هر کیلو پاستوریزه نیز از ۱۳ هزار و ۸۵۴ تومان به ۱۴ هزار و ۶۳۳ تومان تغییر کرده است. این تنها مربوط به دو قلم از محصولات لبنی است. در این میان، مشاهدات بازار حاکی از آن است که قیمت هرقالب کره ۵۰ گرمی از ۵۰۰۰ تومان در ماه‌های قبل به ۷۰۰۰ تومان و قیمت هر قالب کره ۱۰۰ گرمی نیز از حدود ۱۰ هزار تومان به حدود ۱۴ هزار تومان رسیده است.

این در شرایطی است که در نیمه شهریورماه سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی، از افزایش حدود ۲۰ درصدی قیمت محصولات لبنی خبر داد.

در حال حاضر سرعت افزایش قیمت برخی محصولات لبنی آن‌قدر بالاست که هر بار که به فروشگاه مراجعه می‌شود، قیمت جدیدی از آنها را در قفسه‌ها دیده می‌شود. صنایع لبنی، دلیل افزایش قیمت‌ها را گرانی مواداولیه تولید از جمله شیرخام عنوان می‌کنند، اما دامداران می‌گویند شیرخام را نه‌تنها گران به صنایع لبنی نمی‌فروشند، بلکه به زیان هم می‌فروشند.

فشار تورمی بر سفره خانوار در حالی افزایش یافته است که وزیر امور اقتصادی و دارایی وعده‌هایی درباره مهار تورم داده و از سوی دیگر رییس جمهور نیز در انتخابات ریاست‌جمهوری از برنامه‌اش برای حمایت از دهک‌های پایین درآمدی سخن گفته است. از سوی دیگر معاون اول رییس‌جمهوری نیز اعلام کرده است که کمبودی در کالاهای اساسی نیست و بازار در مسیر تعادل است . باید صبر کرد و دید فشار تورمی مواد غذایی در ماه‌های پیش رو تقلیل می یابد؟

۲۲۳۲۲۵