رسمی جدا افتاده از «عروسی پیرشالیار»

«عروسی پیر شالیار» یکی از رسم‌ها و آیین‌های سنتی «اورامان تخت» در استان کردستان است که گفته می‌شود هزار سال و حتی بیشتر قدمت دارد و آیینی است که هر سال در نیمه زمستان برگزار می‌شود. این آیین در سال ۱۳۹۷ در فهرست ملی میراث ناملموس ایران به ثبت رسیده است. برگزاری این آیین از روزهای پایانی هفته اول بهمن ماه تا پنجشنبۀ دومین هفته بهمن‌ماه ادامه دارد.

امیر صادقی ـ کارشناسی ارشد مردم‌شناسی کردستان ـ درباره برگزاری  «عروسی پیرشالیار» در بهمن‌ماه امسال به ایسنا گفت: «عروسی پیرشالیار» امسال هم مانند سال‌های گذشته برگزار شد، اما به دلیل بارش برف و شرایط آب‌وهوایی مسیرهای روستا «اورامان تخت» بسته بودند و مراسم امسال ۱۳ بهمن‌ماه فقط با حضور اهالی روستا برگزار شد.   

پیر شالیار مراسم‌های مختلفی را چون «خَبَر»، «کوته کوته»، «کلاو روچنی»، «ذبح حیوانات نذری» و طبخ «هلوشین» شامل می‌شود.

در این زمینه بخوانید:  مهمان «عروسی پیر شالیار» شوید

با این حال، انجام رسم‌های «عروسی پیرشالیار» به همین جا ختم نمی‌شود و مراسم «تُربی»، یکی دیگر از آیین‌های این مراسم است که یک هفته پس از عروسی پیرشالیار برگزار می‌شود.  

امیر صادقی ـ کارشناسی ارشد مردم‌شناسی ـ درباره آیین «تربی» نیز به ایسنا گفت: این مراسم در جمعۀ سومین هفتۀ بهمن‌ماه، یعنی هفته بعد از مراسم «عروسی پیرشالیار» برگزار می‌شود. در این مراسم اهالی روستا نان مخصوصی را که در گویش اورامـی «گی‌ته‌مه‌ژگی» نام دارد، می‌پزند. «گی‌ته‌مه‌ژگی» بـه اندازه یک بشقاب معمولی با قطر آن، حدود یک سانتی‌متر است.  هر خانوار در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه قبل از مراسم «عروسی پیرشالیار» حدود ۵۰ تـا ۶۰ قـرص از این نان را می‌پزند. پس از آماده شدن نان‌ها خانوارهای روستا ۱۰ تـا ۲۰ قـرص از آن‌ها را بـه عنوان هدیه و سوغات به فامیل و دوستان خود در دیگر روستاها یـا شـهرها مـی‌فرستند. ۳۰ قـرص نـان دیگر را برای مصرف خود خانواده کنار گذاشته و مابقی را که حدود ۱۰ قـرص می‌شود بـرای مراسـم «تربی» استفاده می‌کنند.

این کارشناس مردم‌شناسی اضافه کرد: مراسم «تربی» در واقع همان سَرِ خاک رفتن است. اهالی روستا در این جمعه از بهمن ماه، نـان‌هـایی را کـه پخته‌اند در دستمالی می‌پیچند و به سر مزار سه نفر از پیرهای اورامان به نام‌های «پیرشالیار»، «پیرخالو» و «پیر سیاو» می‌روند. اهالی طول مسیر را با ندای «الله الله» و دف‌زنان می‌پیمایند. پس از جمع شدن همه اهالی، نان‌های «گی‌ته‌مه‌ژگی» را در جایی روی هـم انباشته سپس آن‌ها را تکه تکه کرده و به قسمت‌های مساوی تقسیم می‌کنند. پس از آن همگی گرد مرقد «پیرشالیار» جمـع می‌شوند و و پس از قصیده‌خوانی چند نفر از افراد به عنوان «لاله‌مه‌می»، هر قسمت از نان‌ها را برداشته و به طرف روستا حرکت می‌کنند. وظیفه «لاله‌مه‌می» ها تقسیم نان بین اهالی روستا در تمام محله‌هاست.

انتهای پیام