دیدنی های میبد؛ از نارین قلعه تا قلعه مهرجرد

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۷/۰۲/۲۳ منتشر شده و در تاریخ ۱۳۹۹/۰۹/۱۵ به‌روزرسانی شده است.}

طبق شواهد تاریخی، بنیاد اولیه میبد به دوران کهن تاریخ ایران می‌گردد. میبد، بر اساس یک افسانه، در روزگار کیومرث بنیان گذاشته شد. اولین ساکنان این سرزمین در نزدیکی رودخانه‌های قدیمی آن مستقر شدند. میبد یکی از نمونه‌های نادر شهرهای باستانی ایران است که بسیاری از پدیده‌های شهری قدیم و بازمانده‌های بناهای کهن را می‌توان در آن تشخیص داد. کهن‌ترین سند هویت تاریخی و آغاز شهرسازی در یزد، «نارین قلعه» میبد است. در ادامه با برخی از دیدنی‌های میبد، این شهر تاریخی یزد آشنا خواهیم شد.

نارین قلعه (نارنج قلعه)

نارین قلعه مهم‌ترین بنای این میبد است که یک قلعه تاریخی و قدیمی بوده و از خشت های قطور و بزرگ ساخته شده است. این خشت‌ها نشان از کهنگی و قدمت این قلعه دارند. این بنا متعلق به دوره ساسانیان است. اهمیت قلعه میبد مربوط به عهد سلاطین آل مظفر است که برای آبادانی میبد تلاش می‌کردند. قسمت‌های مختلف این قلعه بر سطح تپه‌ای در چهار طبقه قرار گرفته، به این شکل که هر طبقه مشرف بر طبقه دیگر است. نارین قلعه میبد در ۸ مرداد ۱۳۵۴ ثبت ملی شده است.

کاروانسرای میبد یکی از کامل‌ترین کاروان‌سراهای بین راهی ایران است

کاروانسرای میبد

کاروانسرای میبد از کاروان‌سراهای سبک صفوی در میبد است که به نظر می‌رسد روی جایگاه کاروانسرای قدیمی‌تری ساخته شده است. کاروانسرای میبد یکی از کامل‌ترین کاراونسراهای بین راهی در ایران است. این کاراونسرا بخش‌هایی مانند ساباط، ایوان بیرونی، هشتی ورودی، حیاط مرکزی، حوض‌خانه و مهتابی، چهار هشتی زیبا و صد ایوان و اتاق برای استفاده‌ی کاروان‌ها دارد.

در حال حاضر اداره میراث فرهنگی میبد و کتابخانه مرکز اسناد در بخشی از این بنا مستقر شده‌اند و سالن شرقی کاروان‌سرا نیز به موزه زیلوهای تاریخی میبد اختصاص داده شده است. سالن (سول) غربی کاروان‌سرا هم به‌عنوان رستوران سنتی و کافی‌شاپ استفاده می‌شود.

برج کبوترخانه

برج کبوترخانه در قدیم به‌عنوان جایگاهی برای حمایت از پرندگان بی پناه بوده و از کود پرندگان در این مکان، برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شده است. برج کبوترخانه میبد در جنوب شرقی باروی قدیم میبد قرار دارد که اکنون محل فرماندهی میبد است و از جاهای دیدنی میبد محسوب می‌شود. این برج از قسمت بیرونی به‌صورت مدور است و در قمست داخلی سه طبقه دارد که هرکدام هزاران لانه برای جلب کبوترها دارند.

مسجد جامع میبد

مسجد جامع میبد مجموعه‌ای از چند مسجد است. این مسجد از نوع مسجدهای ایوان‌دار در یزد است. قسمت‌های مختلف آن شامل صحن مرکزی، ایوان بلند، شبستان‌های کناری (تابستانه) و شبستان‌های زمستانه (یا گرمخانه) است. مسجد جامع میبد در استان یزد، شهرستان میبد، بلوار امام و در میدان مرکزی شارستان قدیم این شهر قرار دارد.

مسجد جامع فیروزآباد

مسجد جامع فیروزآباد در مرکز فیروزآباد قرار دارد. این مسجد یک گنبد آجری دارد که بسیاز زیبا طراحی شده است. بالای سر در ورودی مسجد، کتیبه‌ای چوبی قرار دارد که با خط نسخ نوشته شده است. سمت چپ این ورودی، یک ستون وجود دارد که روی آن یک لوحه کاشی نصب شده است. این لوحه منظومه‌ای در رثای حضرت قاسم (ع) است. بالای محراب ایوان تابستانی، کتیبه‌ی دیگری از کاشی نصب شده که روی آن آیه‌های قرانی با خط نسخ نوشته شده است.

در انباری مسجد جامع فیروزآباد، تعداد زیادی قرآن‌های قدیمی، کتاب‌های تفسیر و کتاب‌های دینی قرار دارد. مسجد جامع فیروزآباد در میبد، روستای فیروزآباد قرار دارد. این اثر در مرداد ۱۳۶۴ ثبت ملی شده است

.

موزه سفال میبد یک موزه تخصصی در مجموعه آب‌انبار حاج محمد علی است که متعلق به دوره قاجار بوده است. در این موزه که از جاهای دیدنی یزد به شمار می‌رود بیش از ۱۰۰ شی سفالی قرار دارد که به دوره‌های مختلفی مربوط هستند. این اشیا شامل سرویس‌های سفال، ظروف مختلف و سفال‌های قدیمی هستند. قدیمی‌ترین اثر این موزه، یک کوزه سفالی است که آن را به دوره مادها نسبت می‌دهند. این اثر در محوطه‌های باستانی میبد کشف شده است.

قلعه بارچین میبد

قلعه بارچین در روستایی به نام بارچین در شرق میبد قرار دارد. این قلعه را اربابان زرتشتی بنا کرده‌اند. از این بنا به‌منظور پناه گرفتن در مواقع ناامنی استفاده می‌شده است. مصالحی که در این بنا به کار رفته، عموما از گل و خشت است. این قلعه دو طبقه است و چهار برج ساده در چهار گوشه دارد. ورودی آن در قسمت شمالی قرار دارد. بالای سردرد ورودی یک اتاق ساخته شده که مختص ارباب قلعه بوده است. مردم روستا در هنگام خطر در این دژ پناه می‌گرفته‌اند. اتاق‌های قلعه برای افراد خاص بوده و هر کس با توجه به مقام و موقعیتش در آن‌ها اسکان داده می‌شده است.

چاپارخانه میبد

چاپارخانه میبد یکی از مراکز مهم پستی و چاپاری قدیم در این شهر بوده است. قدمت چاپارخانه میبد به دوران قاجار برمی‌گردد. این چاپارخانه در مسیر راه باستانی ری – کرمان و کنار کاروانسرای میبد قرار دارد. ساختمان این بنا به‌صورت دژ یا قلعه ساخته شده است؛ دلیل این موضوع این است که این چاپارخانه مکانی برای حفظ و نگهداری امانت‌های دولتی، نامه‌ها و پیام‌های مهم بوده است. در این چاپارخانه اتاق‌هایی مخصوص رییس چاپارخانه، پیک‌ها، نگهبانان و مکان‌هایی برای نگهداری اسب‌ها تعبیه شده است. در حال حاضر این بنا برای تبدیل شدن به موزه پست به اداره کل پست استان یزد واگذار شده است. تجربیات بازدید خود از دیدنی های میبد را با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.