دیدنی های تویسرکان ؛ شهر طلای سبز

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۹/۰۷/۱۶ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۰/۰۳/۲۲ به‌روزرسانی شده است.}

تویسرکان شهری تاریخی با قدمت سه هزار ساله از استان همدان است که روی ویرانه‌های شهر قدیمی رودلاور پس از حمله مغول بنا شد. این شهر از ادغام دو روستای «توی» و «سرکان» ایجاد شده است. این منطقه آب و هوایی کوهستانی دارد و در دامنه جنوب غربی کوه الوند قرار گرفته است. از آنجا که این منطقه مملو از دره‌های گردو است، از این شهر با نام شهر طلای سبز نیز یاد می‌کنند. تویسرکان با توجه به قدمت تاریخی و موقعیت جغرافیایی خود، جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری دارد. با ما همراه باشید تا با دیدنی‌های این شهر تاریخی بیشتر آشنا شوید.

آرامگاه حبقوق

_{عکس: خالق طاهری}

آرامگاه حبقوق در تویسرکان یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی ایران به شمار می‌رود که چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. حبقوق یا حیقوق یکی از پیامبران اهل کتاب است که حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح زندگی می‌کرد. درباره آرامگاه این پیامبر روایت‌های متفاوتی نقل می‌شود و این آرامگاه در تویسرکان یکی از آرامگاه‌های منسوب به او به شمار می‌رود. با این حال هم‌اکنون این آرامگاه از زیارتگاهای یهودیان محسوب می‌شود و قدمت آن گواه بر تاریخ و وجود آبادانی منطقه در آن عصر است. ظاهر آرامگاه از دور مانند یک برج مدور با سقفی مخروطی شکل به نظر می‌رسد. در حقیقت بدنه آرامگاه هشت ضلعی است.

آرامگاه میررضی الدین آرتیمانی

_{عکس: سپیده صدفی}

آرامگاه میررضی‌الدین آرتیمانی بر بلندای تپه‌ایی در روستای آرتیمان قرار دارد. میررضی الدین آرتیمانی از شاعران و عارفان مشهور دوره صفویه است. نمای این آرامگاه آجری است و سه دهنه طاق بلند دارد. برای آرامگاه چهار در ورودی از چهار ضلع در نظر گرفته شده و پلان بنا مربع شکل است. 

کاروانسرای شاه عباسی

کاروانسرای شاه عباسی یکی از چهار کاروانسرای چهار ایوانی ایران به شمار می‌رود که در عهد صفویه بنا شده است. مساحت این کاروان‌سرا حدود چهار هزار متر مربع است و در مسیر تویسرکان به اسدآباد قرار دارد. طی حفاری‌های انجام شده آثار باستانی از این کاروان‌سرا به‌دست آمده است که در موزه همدان نگهداری می‌شود.

خانه مسعودی

_{عکس: Visit Iran}

خانه مسعودی یادگاری از عصر قاجار است. این خانه تاریخی در دو طبقه احداث شده است و در هر طبقه یک اتاق اصلی وجود دارد و در طرفین آن چند اتاق فرعی قرار گرفته‌اند که در انتها هرکدام از آن‌ها به یک اتاقک به‌عنوان انباری منتهی می‌شود. اتاق شاه‌نشین مهم‌ترین قسمت این خانه است که در کنار آن کتیبه‌ایی قرار دارد که تاریخ ساخت بنا را نشان می‌دهد. گچبری‌ها، آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌های رنگ و روغن شامل نقوش گیاهی و انسان از زیبایی‌های این خانه به شمار می‌رود. در حاشیه فوقانی دیوارهای اتاق شاه‌نشین و در میان نقوش گچبری شده، تصاویری از پادشاهان ایران باستان برگرفته از شاهنامه فردوسی تا دوره قاجاریه ایجاد شده‌ است.

خانه دکتر اقتداری

خانه دکتر اقتداری حدود ۱۵۰ سال پیش در عهد قاجار در مرکز شهر تویسرکان توسط آقا رضا محمودی بنا شد. سبک بنا از نوع حیات مرکزی است یعنی بنا از چهار حیات مرکزی تشکیل شده است. این خانه تاریخی دو طبقه دارد که سقف طبقه همکف با طاق‌نماهای ضربی مزین شده که در حقیقت جز تزیینات اصلی بنا به شمار می‌رود و در سقف طبقه فوقانی از تیر چوبی استفاده شده است. این خانه قناتی اختصاصی داشته که به کلیه حیاط مرکزی‌ها انتقال و حوض آن‌ها را پر می‌کرده و در فضای سبز خانه‌ها تاثیر بسزایی داشته است.

قلعه اشتران

_{عکس: See Iran}

قلعه اشتران یکی از قلعه‌های نادر و تاریخی این استان است که در دوره قاجاریه توسط حاج مراد خان اردلان بنا نهاده شد. این قلعه یک هکتار بنا دارد و شامل دو طبقه مسکونی و یک طبقه زیرزمین است. در هر طبقه ۱۳ اتاق وجود دارد. در حیاط اندرونی قناتی قرار دارد که در گذشته آب شرب ساکنان قلعه را تامین می‌کرده است. در چهار گوشه قلعه چهار برج مدور وجود دارد که در هنگام جنگ، دفاع از قلعه را آسان می‌کرده است. در ساخت دیوارهای قلعه از چینه و خشت استفاده شده و دارای آجرکاری‌های تزیینی است.

پل‌های تاریخی

_{عکس: شازده مسافر}

«پل قلعه شیخ» پلی برجای مانده از دوران قاجار است که به ثبت ملی رسیده است و از جاهای دیدنی تویسرکان محسوب می‌شود. «پل گزندر» نیز از پل‌های تاریخی این منطقه و متعلق به دوره پهلوی است که در فهرست آثار ملی ایران جای دارد.

«پل آجری کرزان» روی خرم رود در سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۳۵ بنا شده، این پل چهار دهنه قوس هلالی دارد و از سنگ لاشه و آجر احداث شده است. از ویژگی‌های خاص این اثر تاریخی می‌توان به آجرکاری دقیق آن به‌صورت خفته راسته و حاشیه ۴۰ سانتی‌متری راسته چین در اطراف طاق‌ها اشاره کرد.

پل فرسفنج از آثار به‌جای مانده دوران صفوی است

«پل فرسفنج» در نزدیکی کاروانسرای شاه عباسی در دوران صفویه احداث شده است. این پل حدود ۶۰ متر طول و هشت متر عرض و سه دهانه آب‌رو با قوس جناقی دارد که چشمه میانی بزرگ‌تر از دو چشمه دیگر است. سنگ، آجر و ملات ساروج از مصالح اصلی در ساخت این پل است. در حال حاضر از این پل عابران پیاده استفاده می‌کنند. روی پایه‌های پل دو دهانه کوچک ساخته شده است که علاوه بر کاهش فشار روی پایه‌ها و صرفه‌جویی در مصالح، سبب عبور آب‌های طغیانی و کاهش اثرات تخریبی سیلاب‌ها بر بدنه پل می‌شود. این پایه‌ها در جهت مخالف جریان آب دارای آب‌برهای مثلثی شکل است که در برابر جریان شدید آب مقاوم و آب را به میان دهانه‌ها هدایت می‌کند.

مدرسه شیخ علی خان زنگنه

مدرسه شیخ علی خان زنگنه توسط شیخ علی خان به دستور شاه سلیمان صفوی احداث شده است. این مدرسه دارای حیاط مستطیل شکل و پلانی چهار ایوانی و یک طبقه است که اطراف آن ۳۶ حجره متصل به هم قرار دارد و در گذشته و هم‌اکنون محل تحصیل طلاب علوم دینی است. این مدرسه دارای مسجدی است که در بخش جنوبی آن قرار دارد. کلیه قسمت‌های بنا از آجر و تمامی سقف‌ها با طاق ضربی ساخته شده که از استحکام فوق‌العاده‌ای برخوردار است. این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد جامع تویسرکان

_{عکس: آکاایران}

مسجد جامع تویسرکان در حاشیه غربی راسته بازار در خیابان شهید باهنر واقع شده است. در گذشته این مسجد را با نام شبستان می‌شناختند. این مسجد در سال ۱۲۳۳ توسط میرزا همایون، جد خاندان امامی احداث شد. قسمت شمالی، مسجدی از دوره صفویه بوده که تخریب شده و مسجدی جدید بر آن بنا نهاده شده است. گنبد بزرگ این مسجد نیز ویران شده و جای ان سقفی مسطح قرار گرفته است. علاوه بر گنبد، تعمیر و مرمت قسمت فوقانی گلدسته‌ها نیز شکل قدیمی آن را تغییر داده است. مسجد دو ورودی شرقی و غربی دارد.

بازار سرپوشیده تویسرکان

بازار سرپوشیده تویسرکان یادگاری از عصر صفویه است که حدود ۳۷۰ سال قدمت دارد و در دوران قاجار مجدد مرمت شده است. این بازار شامل یک راسته اصلی و چهار راسته فرعی است که انتهای هرکدام از این راسته‌ها به یک بنای تاریخی دیگر مانند مدرسه شیخ علیخان زنگنه و مسجد جامع ختم می‌شود.

چنارهای کمربسته

_{عکس: یاسر پارسامنش}

چنارهای کمربسته پنجمین اثر ثبت شده میراث طبیعی ایران است که شامل پنج اصله چنار در یکی از مناطق ییلاقی تویسرکان به نام کمربسته، پیرامون دایره‌ای به قطر سه متر است. این چنار از قدیمی‌ترین درخت‌های ایران به شمار می‌رود.

دره گزندر سرابی

_{عکس: حمیدرضا مالمیر}

دره گزندر سرابی در ابتدای ورودی شهر تویسرکان واقع شده است که ۵۰۰ هکتار وسعت دارد. این دره به‌دلیل فراوانی آب و وجود خاک مناسب و عمیق موقعیت مناسبی در جهت کشاورزی ایجاد کرده است. آب و هوای مطبوع و چشم‌اندازهای طبیعی و سرسبز این دره آن را به تفرجگاهی محبوب بین مسافران و اهالی منطقه تبدیل کرده است.

آبشار افشار

آبشار افشار در ۱۲ کیلومتری شمال شهرستان تویسرکان واقع شده است. این آبشار در انتهای دره اسعد قرار دارد و یکی از جاذبه‌های دیدنی برای طبیعت دوستان به شمار می‌رود.

_{عکس کاور: Irantravelx}