در سفر وزیر خارجه عربستان به مسکو چه گذشت؟

سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در پایان آن مذاکرات که روز پنجشنبه انجام شد به طرف سعودی گفت که روسیه آماده است نگرانی های ریاض را به ایران منتقل کند.

به گفته تحلیلگران مسکو بارها تلاش کرده است که بانی گفت و گو میان ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس باشد بر همین اساس امیدوار به یافتن زبان مشترکی برای صلح میان پادشاهای های عرب و جمهوری اسلامی ایران است. طرح امنیتی روسیه در منطقه خلیج فارس در همین راستا به سازمان ملل ارائه شده است. 

 در این دیدار هم سرگئی لاوروف به همتای سعودی خود گفت که روسیه علاقه مند به گفت و گو بین ایران و کشورهای عربی است و آماده کمک به آنها در این مسیر است.

سرگئی لاوروف ، وزیرخارجه روسیه، میزبان فیصل بن فرحان همتای عربستانی خود به عنوان اولین مهمان عالی رتبه خارجی در سال جاری میلادی بود. این دیدار تقریباً بلافاصله پس از آشتی صریح عربستان سعودی و سه کشور عربی دیگر با قطر صورت گرفت.

تا قبل از این سفر ، لاوروف و فیصل بن فرحان هرگز با هم ملاقاتی نداشته بودند  اگرچه صحبت تلفنی داشتند. شاهزاده فیصل بن فرحان یکی از اعضای خاندان حاکم آل سعود است به گفته رسانه های روسی وی  در اکتبر 2019 به پست وزیر خارجه منصوب شد. پیش از آن ، شاهزاده مشاور ارشد سفارت پادشاهی در ایالات متحده بود و مدت کوتاهی به عنوان سفیر در آلمان خدمت می کرد. او 46 سال سن دارد  متولد و تحصیل کرده در آلمان است ، به زبانهای آلمانی و انگلیسی روان صحبت می کند.

 وزیران خارجه دو کشور در یک کنفرانس مطبوعاتی جزئیان مذاکراتشان را شرح دادند: از همکاری های دو جانبه تا دستور کار منطقه ای. فیصل بن فرحان وزیر سعودی گفت: دو کشور مدت  30 سال است که احیای روابط دو جانبه را جشن می گیرند.

به نوبه خود سرگئی لاوروف خاطر نشان کرد که تجارت دو طرف در حال رشد است و “نزدیک به 1.5 میلیارد دلار است در حالی که در سال 2018 ، این رقم به سختی از یک میلیارد دلار فراتر رفت.

در ماه گذشته میلادی  نیز ، الکساندر نوواک معاون نخست وزیر روسیه و رئیس مشترک کمیسیون بین دولتی تجارت و همکاری اقتصادی روسیه و عربستان قول دادند که در پایان ماه مارس 2021 ، هر دو طرف 74 پروژه مشترک جدید ارائه دهند.

به گفته سرگئی لاوروف ، مسکو و ریاض به طور فعال در حال همکاری در زمینه هایی مانند فضا و انرژی هسته ای هستند. وزیر خارجه روسیه همچنین به مذاکرات در حال انجام در مورد برگزاری مرحله سوم آزمایشات بالینی واکسن  اسپوتنیک وی در پادشاهی عربستان و بومی سازی تولید آن اشاره کرد.

این در حالی است که به نوشته روزنامه کامرسانت ولیعهد محمد بن سلمان از اولین کسانی بود که خود را با واکسن فایزر  واکسینه کرد و ملک سلمان 85 ساله نیز تصمیم گرفت در ژانویه ( ماه جاری میلادی خود را واکسینه کند

ذهنیات مبتنی بر «توهم توطئه» وزیر سعودی

.هر دو وزیر اظهار نظرهای مشترکی  شامل پشتیبانی از گفت و گوی ملی در لیبی و سوریه ، تلاش های سازمان ملل برای آشتی در یمن ، لزوم از سرگیری مذاکرات فلسطین و اسرائیل را مطرح کردند.

اما وزیر سعودی در ادامه ادعاهای ضد ایرانی خود بدون اشاره به حمایت های مالی و تسلیحاتی این رژیم از تروریست ها بویژه گروه تروریستی داعش، تهران را متهم کرد که امنیت منطقه را تضعیف می کند. 

وی در ادامه طرح اتهامات بی اساس علیه ایران، مدعی حمایت تهران از “انصارالله” بمن و  تهیه سلاح برای آن شد . این گفته وزیر سعودی در حالی است که بر اساس شواهد منبع اصلی تامین کننده مالی گروه های تروریستی حکومت آل سعود بوده است و این دولت بود که به یمن نیز حمله کرد.

 به ادعای  بن فرحان ، تصمیم اخیر واشنگتن برای افزودن انصارالله به لیست تروریستی ایالات متحده ، تلاش سازمان ملل برای آشتی نیروهای یمنی را خدشه دار نخواهد کرد.

 وی گفت: «ما از تلاش های سازمان ملل برای تحقق صلح در یمن حمایت می کنیم ، اما معتقدیم که تصمیم ایالات متحده تأثیر منفی بر روند سیاسی مانند اقدامات حوثی ها نخواهد داشت.»و در اینجا اولین اختلاف با سرگئی لاوروف پیدا شد چون لاوروف در واکنش به ادعای وزیر سعودی گفت: «من خیلی دوست دارم که این پیش بینی محقق شود و روند سیاسی لطمه ای نبیند ، اما بسیاری از جمله نمایندگان سازمان ملل متحد از تأثیر منفی اقدام آمریکا در تروریستی خواندن انصارالله ابراز نگرانی می کنند.

  در این سفر برای دومین بار و در پاسخ به سوالات روزنامه نگاران ، بحث پیرامون ایران مطرح شد.

وزیر عربستان سعودی در پاسخ سوال خبرنگاران مدعی شد تا زمانی که تهران در نقش خود در امور منطقه تجدید نظر نکند و از گسترش ایدئولوژی خودداری نکند ، نمی توان در باره هیچ گونه تعاملی با آن صحبت کرد.

این ادعای وزیر سعودی در حالی است که وزیر خارجه ایران اعلام کرده است ما برای مذاکره با همسایگان آماده هستیم و می‌توانیم بدون دخالت خارجی‌ها، مستقیماً با هم صحبت کنیم.
 اظهارات دیپلمات سعودی و طرح اتهامات بی‌اساس علیه تهران حاکی از این است که دولتمردان سعودی همچنان گرفتار ذهنیات مبتنی بر توهم توطئه نسبت به ایران هستند. تاریخ روابط تهران و ریاض پرفراز و نشیب و در اغلب اوقات تنش آلود بوده است. هر چند مقاطع کوتاه همکاری بین دو کشور منافع زیادی هم برای دو کشور و هم برای ثبات و امنیت منطقه به دنبال داشته است با این حال ریاض مسیر تعامل و تفاهم را انتخاب نکرده و تلاش کرده با کمک متحدان فرامنطقه‌ای خود مسیر تقابل با تهران را طی کند. 

پیشنهاد روسیه برای برگزاری کنفرانس مشترک بین ایران و عربستان

اما سرگئی لاوروف در آن کنفرانس مطبوعاتی با همتای سعودی خود گفت که روسیه علاقه مند به گفت و گو بین ایران و کشورهای عربی است و آماده کمک به آنها در این مسیر است.لاورف طرح امنیتی روسیه در منطقه خلیج فارس را خاطر نشان کرد. 

طرح امنیت گروهی خلیج فارس که از سوی روسیه دو سال پیش به سازمان ملل ارائه شده است بر مشارکت همه کشورهای منطقه در تامین امنیت آن تاکید دارد و پنج عضو دائمی شورای امنیت و برخی سازمان های بین المللی ازجمله سازمان ملل می توانند در آن به عنوان ناظر حضور داشته باشند.

 لاوروف گفت: «ما می فهمیم که عربستان سعودی همچنین نگران برخی اقدامات ایران در منطقه است اما همه این موضوعات را می توان در کنفرانسی که روسیه پیشنهاد می کند نگرانی های دو طرف  را مطرح کرد.

عادی سازی روابط بین اعراب مقدمه گفت و گوی اعراب و ایران

 به گفته لاوروف ، آشتی چهار کشور عربی (عربستان سعودی ، امارات متحده عربی ، مصر و بحرین) با قطر ، که در اوایل ژانویه سال جاری میلادی صورت گرفت ، ممکن است به اجرای ایده های روسیه برای تقویت امنیت در منطقه خلیج فارس کمک کند.

مسکو معتقد است که پس از عادی سازی روابط بین اعراب ، زمان گفت و گو با ایران فرا می رسد البته در صورتی که این امر با  مانع سازی از خارج ، در درجه اول از سوی دولت جدید ایالات متحده مواجه نشود. روسها معتقدند این آمریکا بوده است که تاکنون مانع اجرای اجرای این طرح آشتی شده است.

سرگئی لاوروف قول داد که شخصاً تمام نگرانی های ریاض را به محمدجواد ظریف ، وزیر امور خارجه ایران ، که انتظار می رود در پایان ماه ژانویه به مسکو سفری داشته باشد، منتقل کند.

امید اعراب به میانجیگری روسیه برای حل اختلافات با ایران 

اما به گفته رئیس مرکز تحقیقات ابعاد منطقه‌ای سیاست‌های نظامی آمریکا در انستیتو کانادا و آمریکای روسیه ،رهبران عربستان سعودی برای رفع تنش‌ها در منطقه خلیج فارس بویژه حل و فصل اختلافات با ایران به روسیه امید بسته اند.

ولادیمیر باتیوک در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در مسکو خاطرنشان کرد: عربستان سعودی به شدت در باتلاق یمن که خود ایجاد کرده گرفتار شده سالانه میلیاردها دلار از ثروت خود را به همین دلیل بر باد می‌دهد.

رئیس مرکز تحقیقات ابعاد منطقه‌ای سیاست‌های نظامی آمریکا در انستیتو کانادا و آمریکا روسیه گفت که عربستان سعودی نیاز به رفع اختلافات خود با ایران دیگر کشور بزرگ اسلامی در جهان دارد.

باتیوک گفت: رفع تنش‌ها و اختلافات فقط از راه مذاکره امکانپذیر است و ایران در گذشته اعلام کرده که برای گفت‌وگو با ریاض آماده است.

رئیس مرکز تحقیقاتی روسیه به توانمندی مسکو برای رفع اختلافات و تنش‌زدایی در عرصه بین‌المللی اشاره و اظهار داشت: طرح امنیت گروهی خلیج فارس در راستای همین سیاست ارائه شده است.

طرح امنیت گروهی خلیج فارس که اط سوی روسیه دو سال پیش به سازمان ملل ارائه شده است بر مشارکت همه کشورهای منطقه در تامین امنیت آن تاکید دارد و پنج عضو دائمی شورای امنیت و برخی سازمان های بین المللی ازجمله سازمان ملل می توانند در آن به عنوان ناظر حضور داشته باشند.

باتیوک گفت: روسیه برخلاف غرب به رهبری آمریکا در پی جنگ افروزی در منطقه نیست و می‌خواهد با کشورهای این منطقه روابط دوستانه داشته باشد و منافع خود را در صلح و آرامش این منطقه می‌بیند..

 برخی تحلیلگران معتقدند تا آشتی بین ایران و عربستان سعودی  هنوز فاصله زیادی وجود دارد با این حال سرگئی لاوروف قصد تسلیم شدن ندارد چون او  بر انجام مذاکرات بین تهران و ریاض و چند کشور عرب دیگر تاکید کرد و حداقل قول داد که نگرانی های ریاض را به محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران منتقل کند. قرار است ظریف هفته آینده ( 7 بهمن)  به مسکو سفر کند.

311311