در ستایش فرزانه خراسان که مخالف فلسفه نبود

هوالباقی
فرزانه خراسان استاد محمدرضا حکیمی که از مفاخر بزرگ یزد و اردکان نیز بود، به دیار دوست رحلت کرد.
او دانایی بزرگ بود که گرچه شاگردی میرزای اصفهانی کرده بود و به او و شاگردان بزرگش احترام می گذاشت، هرگز قید پیروی از هیچ گروه و فرقه ای را نپذیرفت و به گمان من اگر مذهب میرزا را تفکیک نامید می خواست بگوید که با فلسفه مخالفت و ضدیتی ندارد بلکه به تفکیک میان دین و فلسفه قائل است.
اما وجه امتیاز خاص استاد حکیمی، تعلق خاطرش به توحید و عدالت بود. توحید و عدالت مسأله بزرگ متفکران دین و مخصوصاً ما به الاختلاف متکلمان بوده است، اما نظر حکیمی بیشتر به شأن اجتماعی عدالت بود که متقدمان کمتر به آن اعتنا داشتند.
وجه توجه ایشان به عدالت هرچه باشد، سخنش در این باب، رنگ و فحوای کلام مولای متقیان علی علیه السلام دارد.
در ستایش مرحوم آقای حکیمی هرچه بگویم کم است. او جامع علم دین و فلسفه و صاحب فضائل اخلاقی بود و لحن گفتار و طرز رفتار و ظاهرش همه نشان از سماحت و شجاعت و آزادگی داشت. بی وجه نبود که اخوان ثالث شعر نمازش را با ادای احترام به او هدیه کرد و دکتر شریعتی اصلاح آثارش را به او سپرد.
این ضایعه بزرگ را به همه آزادگان و اهل دانش و معرفت و به دوستداران و شاگردان ایشان و به خاندان محترم حکیمی و بخصوص برادر ارجمندشان تسلیت عرض می کنم.
رحمت و رضوان الهی ارزانی اش باد که در همه عمر به عدالت اندیشید و اثری بزرگ چون الحیاه پدید آورد.

* رئیس فرهنگستان علوم ایران