درِ دروازه و سوراخ سوزنِ تلویزیون/ از موی بلند پویول تا سیگار کشیدن نوجوانان

مهسا بهادری: پس از ۲۲ ماه، روز جمعه ۲۸ آبان، درِ ورزشگاه‌ها باز شد تا تماشاچیان، بازی استقلال تهران و نساجی مازندران را از نزدیک ببینند. «هفت هزار تماشاگر در استادیوم حضور دارند»، این را جواد خیابانی هنگام گزارش بازی اعلام کرد، موضوعی که به نظر یک معضل بزرگ می‌آمد، چرا که فقط مجوز ورود پنج هزار نفر صادر شده بود. اما در برنامه «فوتبال برتر» که روز دوشنبه (۱ آذر) پخش شد، محمد حسین میثاقی تصمیم گرفت تا به جای پرداختن به این موضوع، به معضل دیگری به نام استعمال دخانیات در استادیوم‌ها بپردازد، موضوعی که پیش از این هم در برنامه «نود» عادل فردوسی‌پور به آن پرداخته شده بود و تنها تفاوتش با این آیتم، پوشاندن چهره افراد و احترام گذاشتن به حقوق و حریم شخصی آن‌ها بود.

«فوتبال برتر» برای این‌که موضوع را به صورت مستند به تصویر بکشد، در آیتمی، ویدیویی از تماشاگران حاضر در استادیوم را منتشر کرد که در حال کشیدن سیگار هستند. اما نکته اصلی ماجرا این است در این ویدیو، چهره تمام هواداران، حتی آن‌هایی که در حال سیگار کشیدن بودند، بدون هیچ سانسوری به نمایش درآمد. بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که در هنگام پخش این تصاویر، باید چهره‌ها پوشانده می‌شد. البته «فوتبال برتری‌ها» معتقدند باتوجه به شرایط کرونایی و عدم رعایت مسائل اولیه از سوی برخی تماشاگران و مبادله کردن سیگار و عدم استفاده از ماسک و… پخش این تصاویر در جهت سالم‌سازی ورزشگاه‌ها بوده است.

واکنش‌ها نسبت به محمدحسین میثاقی

با پخش این فیلم و ایجاد حواشی زیاد، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر سابق ارتباطات در این‌باره نوشت: «فقط برنامه «فوتبال برتر» می‌توانست از روز زیبایِ حضور تماشاگران و بازگشتِ بی‌نهایت هیجان به ورزشگاه آزادی و فوتبال ایران، تصاویر حداکثر ۱۰ نفر از ۵۰۰۰ تماشاگر حاضر در ورزشگاه را که دارند سیگار می‌کشند، بگیرد و با آهنگ پس‌زمینه، مستند شوکه کننده پخش کند.»

محمد نوری‌فر، مدیررسانه‌ای باشگاه استقلال تهران نیز نوشت: «متأسفانه در برنامه فوتبال برتر، مورخ دوشنبه اول آذر آیتمی درباره مصرف دخانیات در روز مسابقه استقلال با نساجی مازندران پخش شد که مصداق هتک حرمت و حیثیت اشخاص تلقی می‌شود.
نکته‌ای که بیش از هر چیز تلخ و ناراحت‌کننده به نظر آمد، تصویربرداری پنهانی از چند هوادار نوجوان و جوان تیم استقلال در حال کشیدن سیگار بود که می‌تواند عواقب نگران‌کننده‌ و پیش‌بینی ناپذیری برای این افراد به همراه داشته باشد.
بی‌تردید مصرف دخانیات در محیط ورزشگاه‌ها پسندیده نیست و باید با فرهنگ‌سازی، نسبت به اصلاح روند اقدام کرد اما شیوه پرداختن برنامه فوتبال برتر به موضوع به نحوی که مسأله را مختص به یک باشگاه می‌کند، علاوه بر این‌که به حیثیت اشخاص ضربه می‌زند، شیوه‌ای غیرسازنده در مواجهه با مسأله است که حیثیت و حرمت افراد را نادیده می‌گیرد. حداقل انتظار از برنامه مذکور جبران این خطا و اصلاح این روند است.
این رویکرد برنامه فوتبال برتر در حالی است که فراموش نمی‌کنیم، دو سال قبل کنفدراسیون فوتبال آسیا به دلیل سیگار کشیدن عوامل صدا و سیما در راهروهای ورزشگاه آزادی، فدراسیون فوتبال را به مبلغ ۳۰۰۰ دلار جریمه کرد.»

هرچند که افراد زیادی مخالف رفتار محمدحسین میثاقی بودند، اما جواد خیابانی با انتشار متن بلند بالایی، این مجری را تشویق کرد و نوشت:

«محمدحسین میثاقی عزیزم، سلام
این جملات را به عنوان فردی که کمی جامعه شناسی خوانده و فرهنگ اجتماعی این مردم را تا حدی می‌شناسد و در دل مردم زندگی می‌کند، می‌نویسم، چون حس می‌کنم رسانه ما باید چهره‌های واقعی جامعه را نمایش دهد تا کمی هم درد را تحمل کنیم. ما اگر درد نکشیم، اصلاح بی‌معنی است؛ برای همین من از تصاویر سیگار کشیدن بچه‌ها در استادیوم غصه می‌خورم و درد می‌کشم از این همه هجمه و خشونت. باور کن جمعه وقتی در ورزشگاه بودم، این تصاویر را که مربوط به قبل از شروع بازی است، از نمایشگر می‌دیدم، افسوس می‌خوردم که چرا پخش نمی‌شود تا مردم ببینند که چه بر سر فرهنگ ما آمده است. به خدا قسم سیگار موجب خسارت بسیاری به زندگی این بچه‌های معصوم می‌شود. اگر کنار این بچه‌ها بودم حتما سیگار را از آن‌ها می‌گرفتم و خاموش می‌کردم. شاید این‌که ما همیشه حرف‌های خوب می‌زنیم و فقط ادعای تمدن و اخلاق داریم ما را این‌گونه بار آورده است. گونه‌ای که از واقعیت روی گردان شده.
اما سوال من این است؛ یعنی چه که این فیلم مزاحمت و دخالت در حریم خصوصی افراد است؟ مگر استادیوم خانه خصوصی من است که هرکاری دلم خواست در آن‌جا انجام دهم ؟ ورزشگاه یک مکان عمومی است. فیلم شما یک آموزش اخلاقی و دردناک برای اهالی این جامه است که می‌توانند با پدران و مادرانی که زجر می‌کشند تا بچه‌های‌شان سالم بار بیایند، با درد آن‌ها همذات پنداری کند.
اما عزیز دلم و رفیق دوست داشتنی من! می‌دانی چرا این فیلم بعضی ها را آزار داده است؟ چون جسارت و حرکت متفاوت تو را نمی‌پسندند اما من تو را تحسین می‌کنم. عجب جراتی داشتی، عجب شهامتی و عجب خلاقیتی!
نگران نباش و کار خودت را انجام بده. مثال درست از کار تو این است که من از چراغ قرمز رد بشوم؛ یک هفته بعد فیلمم پخش شود، جریمه بشوم و دادگاه حکم بدهد که باید تقبیح و محاکمه بشوی و من شکایت کنم که چرا از خلافم در چهارراه و عبور از چراغ قرمز فیلم و عکس گرفته‌اید!
جامعه ما از ماست و از ماست که بر ماست و باید رفتارهایمان را تغییر دهیم تا درست تر برخورد کنیم. ما باید باور کنیم که جامعه‌مان پوسیدگی دارد و به جای پرخاش کردن، انتقاد را با جان و دل قبول کنیم. از بچه هایی هم که در این فیلم حضور داشتند اگر تماس گرفتند بگو که خواهش می‌کنم سیگار را ترک کنند چون فقط ضرر است و ضرر.»

لوگوی باشگاه سانسور می‌شود، سیگار نه!

با پخش این ویدیو از برنامه «فوتبال برتر»، حقوق افرادی که بدون اجازه آن‌ها تصویرشان پخش شد، در نظر گرفته نشده بود اما عجیب‌تر از کار برنامه این است که  صداوسیما اجازه داده تا چنین تصاویری بدون سانسور پخش شود. چرا که صداوسیما، تصویر ساز نوازندگان را اجازه پخش نمی‌دهد یا حتی لوگوی باشگاهی مثل آ.اس رم را سانسور می‌کند.

در فروردین ۱۳۹۷ و زمان ریاست عبدالعلی علی عسکری، هنگام پخش بازی‌های فوتبال لیگ قهرمانان اروپا از تلویزیون، یک اتفاق غیرمنتظره که در لحظات کوتاهی به نمایش درآمد، به سرعت حاشیه‌ساز شد. در توضیحات پیش از پخش بازی تیم بارسلونا و آ اس رم و زمانی که جاودانی، مجری این برنامه از سوابق بازی دو تیم سخن می‌گفت، معلوم شد که لوگوی باشگاه آ اس رم، سانسور شده است.

این لوگو، نقاشی یک گرگ است که به توله‌هایش شیر می‌دهد و همین شیر دادن، شطرنجی شده بود. اتفاقی که برای نخستین بار رخ می‌داد و به همین دلیل، به شدت مورد توجه قرار گرفت. این تصویر اشاره به اسطوره رموس و رمولوس، پایه‌گذاران شهر رم دارد که در کودکی از پستان گرگ شیر خورده بودند و سالیان سال بود که این لوگو به همین صورت از تلویزیون پخش می‌شد. اما ناظران تلویزیون در آن ساعت تشخیص داده بودند که احتیاط شرط عقل است و دستور محو لوگو را صادر کردند. 

موی بلند، بدتر از استعمال دخانیات

همان سال ۱۳۹۷ بود که کارلوس پویول اسپانیایی، کاپیتان بارسا و تیم‌ ملی اسپانیا به تهران آمد تا کارشناس بازی ایران و اسپانیا باشد. در آن بحبوحه شروع گرانی دلار، برای سفر او، هزینه چندده‌هزاردلاری شده بود. این بازیکن از اسپانیا تا تهران آمد و تازه در استودیوی پخش برنامه «بیست هجده» نشسته بود که ناظر پخش، مانع از رفتن تصویرش روی آنتن شد.

البته آن زمان مشکل بیشتر با خود فردوسی‌پور بود. اما در مجموع چه معنی داشت یک خارجی با یقه‌ای باز، کلی خالکوبی و موهایی که تا شانه‌هایش است، نه وسط زمین فوتبال که در استودیوی شبکه سه به مدیریت علی فروغی باشد؟ مدیران سیما، قید پولی را که به پویول داده شده بود، زدند و هرچند عادل چند ساعتی قهر کرد، اما مهمانش اجازه رفتن جلوی دوربین را پیدا نکرد.

پویول وقتی به کشورش برگشت، به بی بی سی گفت «پولش را گرفته اما هنوز در شوک است، چرا که گفته‌اند برای موهایش حق رفتن جلوی دوربین را پیدا نکرده است.»

اینک، که رییس سازمان صداوسیما تغییر کرده، باد بداند چنین رفتارهای دوگانه‌ای منطقی نیست؛ برای رسانه‌ای که ساز نوازنده، لوگوی باشگاه و موی بلند را سانسور می‌کند، نمایشِ استعمال دخانیات چند جوان که احتمالا پای آبروی‌شان در میان باشد، هیچ توجیه منطقی ندارد. این رفتار، ضرب‌المثل «از سوراخ سوزن رد می‌شود اما از در دروازه رد نمی‌شود» را به یاد می‌آورد.

 این استانداردهای چندگانه به گونه‌ای است که گاهی یک فیلم سینمایی در مقطعی با ممیزی زیاد به نمایش درمی‌آید اما چندی بعد با سانسور کم‌تری پخش می‌شود و البته وضعیت بالعکس نیز رخ داده شده است. اتفاق عجیب‌تر این است که یک فیلم با ممیزی‌های متفاوت در دو شبکه مختلف به نمایش در می‌آید که بر وجود استانداردهای چندگانه تاکید دارد، چرا که در غیر این صورت، نباید چند نسخه از یک فیلم در شبکه‌های مختلف تلویزیون پخش شود.

این اولین‌باری نیست که صدا و سیما، سیاست یک بام و دو هوا را در پیش گرفته است و اولین‌باری هم نیست که نبود عادل فردوسی‌پور و برنامه‌اش حس می‌شود، این کمبود در زمینه پخش فیلم سینمایی از تلویزیون هم به چشم می‌آید. اما باید دید که آیا برای اتفاقی که رخ داده، کسی پاسخگو است و اقدامی می‌کند یا خیر و آیا این سازمان پس از سال‌ها می‌تواند به یک قانون مدون درباره ممیزی برسد یا خیر.

       در این‌باره بیشتر بخوانید:

       ◾️ سیل واکنش‌های منفی به بدسلیقگی «فوتبال برتر»

      ◾️   کلاه گذاشتن سر مهمانان در تلویزیون!

۵۷۲۴۵