دانش‌دوست؛ بزرگ‌مرد هویت‌ساز – ایسنا

شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی(ایکوموس) دانش‌دوست را بزرگمرد عرصه پژوهش و حفاظت میراث فرهنگی عظیم ایران زمین می‌دانست و درگذشت این استاد بزرگ که حافظ ارزش‌های فرهنگی تاریخی خراسان بزرگ بود را ضایعه‌ای بدون جایگزین دانست.

یعقوب دانش‌دوست متولد سال ۱۳۱۷ در شهر تبریز بود. او از دانشگاه تهران مدرک کارشناسی ارشد معماری و دکترای شهرسازی داشت و پس از آن با معماری سنتی ایران و باغ‌های ایرانی آشنا شد و کوشش کرد با استفاده از آن ارزش‌های معماری مدرن ایرانی را به وجود آورد. این مرمت‌گر بناها و محوطه‌های تاریخی و متخصص باغ ایرانی، روز جمعه، ۸ بهمن، دار فانی را وداع گفت. 

رضا سلیمان نوری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به در گذشت این هنرمند فرهیخته اظهار کرد: هویت از آن دست مقوله‌های فرهنگی است که بدون سازنده آن یعنی انسان معنا پیدا نمی‌کند. در این بین هر چقدر یک انسان هنرمندتر باشد، نمادهای به یادگار مانده از وی هویت‌سازتر می‌شود؛ البته این امر اغلب نه در دوران زندگی و حیات این بزرگمردان و زنان بلکه پس از فوت آنان کم‌کم نمود پیدا می‌کند.

مشهد بدون دانش‌دوست چنین جایگاهی در عرصه معماری کسب نمی‌کرد

وی ادامه داد: استاد یعقوب دانش‌دوست مردی که هر چند در خاک قهرمان‌پرور تبریز زاده شد، اما بدون شک همچون آذری‌زادگان دیگری که در فرهنگ، تاریخ و اقتصاد مشهد معاصر مانند کلنل محمدتقی خان پسیان، عموقلی و خیامی‌ها نقش بزرگی داشتند، بدون وجود او مشهد امروز چنین جایگاهی در عرصه معماری نداشت. کافی است اندکی یادگارهای به جامانده از استاد دانش‌دوست را در ذهن خود مرور کنید تا به حقانیت این گفتار پی ببرید.

رئیس هیات مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان خاطرنشان کرد: بی‌شک اکثر مشهدی‌ها برای یک بار هم که شده سر و کارشان به ایستگاه راه‌آهن شهر افتاده است و لحظاتی را در زیبایی نهفته در نماد بلندبالای قرار گرفته در وسط میدان آن غرق شده‌اند؛ نمادی که یعقوب دانش‌دوست در سال ۱۳۵۱ شمسی به سفارش مدیریت و انجمن شهر مشهد ساخت و آن را «به‌سوی او» نام نهاد. به سوی اویی که ترکیبی از پیکره یک زن و مرد است و با اجزای پیرامونی نماد اصلی، جهان و بشر را روایت می‌کند که همه به ستایش خالق و تمنای او مشغولند.

سلمیان‌نوری اضافه کرد: همچنین کدام شهروند مشهدی را سراغ دارید که پیش از تخریب میدان آزادی یا همان میدان پارک دقایقی را به تماشای نماد میانه آن نگذرانده باشد؟ نمادی که آن را نیز یعقوب دانش‌دوست در سال ۱۳۴۶ طراحی و اجرا کرد و آن را «به سوی نور» نامید. این المان تداعی‌کننده اوج گرفتن ۲ پرنده به سوی نور است و هر چند سال‌ها به گوشه‌ای در خارج از شهر منتقل شده بود، اما خوشبختانه اکنون در ورودی فرودگاه مشهد چشم‌نوازی می‌کند.

وی یادآور شد: المان «همای رحمت» میدان غدیر نیز که آخرین یادگار دانش‌دوست در حوزه المان‌سازی در شهر مشهد محسوب می‌شود را نباید فراموش کرد؛ چراکه زوج‌های بسیاری هستند که این المان بخشی از خاطره‌های نخستین شب زندگی مشترک آن‌ها شده است. هرچند اگر همین چند المان نام برده شده، یادگارهای باقی مانده از دانش‌دوست در سطح شهر مشهد بود، باز هم بدون هیچ اغماضی او از هویت‌سازان این شهر قلمداد می‌شد و از هر انگشت این بزرگمرد تاریخ‌ساز هنر می‌بارید.

رئیس هیات مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان بیان کرد: علاوه بر وجود رد پای یعقوب دانش‌دوست در باغ موزه نادری مشهد به واسطه طراحی آرامگاه کلنل محمدتقی پسیان در آن، وی طراح و مجری باغ ایرانی در باغ آرامگاه فردوسی نیز بوده است. همچنین مساجد گوهرشاد و ۷۲ تن مشهد، مدارس دودر، پریزاد و میرزا جعفر این شهر همراه با  خیابان مصلی یا پایین خیابان، گنبد سبز، هارونیه و خواجه‌ربیع نیز با وی بیگانه نیستند و دستان ماهر و قوام‌بخش دانش‌دوست تن هر کدام از آنان را در دوره‌ای لمس کرده و زنگارها و کجی‌ها را از این آثار زدوده است.

سلیمان‌نوری تاکید کرد: البته استاد دانش‌دوست یادگار بسیار مهم‌تری نیز از خود در مشهد بر جای گذاشته است؛ یادگاری که تا دنیا دنیاست، نام او را زنده نگاه خواهد داشت و آن چیزی جز مرمت و رفع تَرَک‌های گنبد طلای حرم مطهر ثامن الحجج(ع) نیست.

اقدامات مرمتی دانش‌دوست فقط مختص مشهد نبوده است

وی افزود: یعقوب دانش‌دوست در پیرامون مشهد نیز اقدامات مرمتی بسیاری برای حفظ هویت خراسان بزرگ انجام داده که مرمت رباط شرف، مزار شیخ احمد جام، مدرسه خرگرد خواف، میل اخنگان، مسجد ملک زوزن و مزار زین الدین ابوبکر تایبادی از آن جمله‌اند.

این خراسان‌پژوه عنوان کرد: یعقوب دانش‌دوست آنقدر از خود آثار نیک در مشهد و خراسان به یادگار گذاشته که تا سال‌های سال نامش جاودانه باشد و پاسداشت نام و خاطره او از سوی متولیان شهری تنها برای خود این مسئولان و مدیران فضیلت خواهد بود. امید که مدیران شهری در سیاست های فرهنگی شهری خود بیش از پیش به بزرگان خراسانی و مشهدی بها دهند و گرامیداشت یاد و خاطره آن‌ها را بر گرامیداشت یاد و خاطره‌ای که هیچ اثر ملموسی از آنان در این شهر وجود ندارد و در حافظه تاریخی مردم مشهد جایگاهی ندارند؛ هر چند در نزد خود این مسئولان گرامی و مهم باشند، ترجیح دهند.

انتهای پیام