خلاقیت یک دانشجو کشاورز رشته باغبانی اهل گنبدکاووس در تولید میوه های استوایی و جذب گردشگران

به گزارش هوشمند نیوز، کیان زاده همراه خانواده خود در روستای سارلی علیا از توابع گنبدکاووس در گلخانه ۱۵۰۰ متر مربعی با بستر خاکی مبادرت به کشت و پرورش  میوه های استوایی از قبیل موز، پاپایا، گوآوا و آناناس کرده است. آبیاری کل درختان استوایی این گلخانه سرپوشیده به لحاظ صرفه جویی در مصرف آب با روش قطره ای صورت می گیرد. وسعت کل مزرعه ایشان یک هکتار است که در بقیه مزرعه که روباز مبادرت به کشت و پرورش سبزیجات و گیاهان دارویی کرده است. گردشگران این مزرعه می توانند ضمن بازدید از گلخانه میوه های استوایی و گرفتن تصاویر زیبا با این نوع میوه ها آشنایی پیدا کرده و در صورت علاقه از این میوه ها خریداری نمایند. همچنین در قسمت روباز مزرعه گردشگران می توانند سبزیجات مورد نیاز خود را از مزرعه با دست خود بچینند و لذت بوی معطر مزرعه را با خود به شهر ببرند. کلمه گردشگری کشاورزی  ازدوکلمه گردشگری (Tourism) وکشاورزی (Agriculture) تشکیل شده است. اساسا گردشگری کشاورزی شامل یک فعالیت یا فعالیت هایی مبتنی بر کشاورزی است که گردشگران را به یک مزرعه، مرتع، گلخانه یا هر محل طبیعی دیگری مانند  باغ، مزارع اسطوخودوس و گلرنگ، مزارع ارکیده و کندوهای زنبور عسل برای فعالیت های آموزشی، تفریحی در فضای باز یا بسته، آموزش، خرید و یا حتی سکونت جذب می کند. بسیاری از مردم، به دنبال فرار از ترافیک خودروها وآلودگی شهرها و بازگشت به طبیعت هستند. در نتیجه، این اشتیاق منجر به محبوبیت مزارع کشاورزی در میان گردشگران می شود.

استوا به انگلیسی Equator  نام خطی فرضی است که کره زمین را به دو بخش  نیمکره شمالی و نیمکره جنوبی تقسیم می کند. فاصله نقاط بر روی خط استوا از قطب‌های شمال و جنوب به یک اندازه است. خط استوا مبدأ عرض جغرافیایی و درجه آن صفر است. ۹۰ درجه عرض جغرافیایی به سوی به سوی شمال خط استوا و ۹۰درجه دیگر آن به سوی جنوب خط استوا کشیده شده‌است. میوه‌های استوایی یا میوه‌های گرمسیری یا حاره ای به انگلیسی Tropical Fruits، همانطور که از نامشان نیز معلوم است، میوه‌هایی هستند که در ناحیه‌ی استوای کره‌ی زمین وجود دارند  و به آن دسته از میوه‌ها گفته می‌شود که معمولاً در اقلیم گرم یا مناطق حاره‌ای رشد می‌کند. در حقیقت، قرار گرفتن این میوه‌ها در ناحیه‌ی گرمسیری خط استوا باعث شده تا کشورهای کمی وجود داشته باشند که این میوه‌ها را در جنگل‌های خود داشته باشند. عمده‌ی کشورهایی که می‌توان میوه‌های استوایی را در جنگل‌ها و مزارع آن‌ها پیدا کرد،کشورهایی هستندکه در آمریکای لاتین(اکوادور،کلمبیا، برزیل، گواتمالا، کاستاریکا، مکزیک، و…..) و شرق آسیا (اندونزی، مالزی، تایلند، ویتنام، سریلانکا، فیلیپین و….) قرار دارند. همین نکته باعث شده تا کشورهای زیادی به دنبال واردات میوه‌های استوایی از این دسته از کشورها باشند. برخی از میوه‌های استوایی که معمولا در زندگی روزمره نیز به کار می‌روند، شامل پاپایا یا خربزه درختی، موز، آناناس، انبه، نارگیل، رامبوتان، جک فروت، دوریان، لیچی، منگوستین، استار فروت، و دراگون فروت یا میوه اژدها هستند. همانطور که ذکر شد، بخش عمده‌ی میوه‌های استوایی به صورت وارداتی هستند؛ همین نکته باعث شده تا بسیاری از افراد به دنبال روشی برای کشت و پرورش میوه‌های استوایی در داخل کشور باشند. به دلیل آن که اکثر میوه‌های استوایی موجود در بازار، تولید داخل نیستند، سود ناشی از کشت این میوه‌ها در کشور، بسیار بالا خواهد بود. کشور ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﻓﻼتی ﻣﺮﺗﻔﻊ است ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﯽ ۲۵ تا ۴۰ درجه در نیمکره ﺷﻤﺎﻟﯽ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪای ﮔﺮم، ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. مناطق کویری و نیمه کویری، بیش از نیمی از مساحت آن را تشکیل می‌دهند. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی بوده و بخش کوچکی از ایران (جلگه جنوب دریای مازندران و جلگه خوزستان) از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌اند. ایران، دارای تنوع اقلیمی بالایی است. از شمال تا جنوب کشور به‌تدریج با مناطق آب و هوایی متفاوتی روبرو می‌شویم. استان گلستان نیز به تبعیت از کشور دارای اقالیم متنوع است. گلستان در حوزه طبیعی و جغرافیایی از مزیت‌های ویژه‌ای برخوردار است؛ به نحوی‌که از ۱۳ اقلیم موجود تعداد هشت اقلیم در استان وجود دارد که این تنوع اقلیمی پتانسیل مناسبی برای گونه‌های مختلف گردشگری من جمله گردشگری کشاورزی است. این تفاوت در اقلیم، موجب گوناگونی در پوشش گیاهی نیز شده است. ایرانیان و گلستانیها به‌راحتی می‌توانند از این نعمت آب و هوایی در پرورش بسیاری از گیاهان و میوه‌ها استفاده کنند. تاکنون بسیاری از درختان میوه‌دار استوایی در بخش‌هایی از کشور به‌ویژه استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان کشت و پرورش داده شده است. از آن جایی که شرایط کشت این نوع از میوه‌ها، خاص است، نیاز است که از کشت گلخانه‌ای برای این کار استفاده شود. هر چند که در نواحی گرمسیر جنوب کشور می‌توان با استفاده از فضای باز نیز، برخی از میوه‌های استوایی را مورد کشت قرار داد  اما برای کشت گلخانه‌ای میوه‌های استوایی در سایر نقاط کشور نیاز است که شرایط گلخانه برای رشد این میوه ها فراهم کرد مثلا ارتفاع گلخانه به نحوی تعیین گرددکه با ارتفاع درختان و بوته‌ها همخوان باشد. برای مثال برای پرورش موز ارتفاع گلخانه باید، بیشتر از ۵ متر باشد.

همچنین جهت نگهداری و کشت موز، به درجه حرارت بین ۱۵ تا ۳۸ درجه سیلیسیوس، نیاز است. شرایط گلخانه برای کشت میوه‌های استوایی باید به نحوی باشد که تمامی شرایط جوی محیط استوایی از قیبیل دما و رطوبت در آن، شبیه‌سازی شده باشد. برای مثال در مورد آناناس، که یکی از منابع مهم ویتامین C است و جهت سلامتی بدن و تقویت سیستم ایمنی، بسیار مفید است نیاز است تا شرایط مورد محیطی مورد نیاز آن  که کمتر از ۳۲ درجه سیلیسیسوس است را فراهم کرد که در گلخانه به راحتی امکان پذیر است. همچنین بهترین شیوه برای آبیاری آناناس، استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای است. پاپایا با نام علمی Carica papaya از خانواده Caricaceae یکی از میوه‌های استوایی و بومی مناطق حاره‌ای قاره آمریکا است که اکنون در بسیاری از مناطق حاره‌ای از جمله هند، آفریقای جنوبی، سریلانکا و فیلیپین کشت می‌شود.

کاشت میوه پاپایا در ایران، نخستین‌بار در یزد و سیستان و بلوچستان انجام گرفته است. با این حال، پاپایا در بیشتر استان‌های جنوبی کشور، مانند جنوب خوزستان، جنوب فارس، بوشهر، هرمزگان، جنوب کرمان، جنوب استان سیستان و بلوچستان، در مرکز کشور و شهرهای گرم و خشک یزد، خراسان جنوبی (طبس)، سمنان و اصفهان، به‌خوبی در فضای باز رشد می‌کند. در مناطق سردسیر و کوهستانی، ارقام پاکوتاه این درخت زیبا در محیط گلخانه به‌خوبی رشد می‌کند و میوه می‌دهد. پاپایا درختی معمولاً تک‌ساقه است که میوه‌ها بر روی بدنه اصلی گیاه رشد می‌کنند. برگ‌های گیاه بزرگ و پهن و با ساقه‌های نی مانند و توخالی به ساقه اصلی متصل هستند. علاوه‌ بر ظاهر زیبای درخت، میزان باردهی محصول آن بسیار زیاد است. ابعاد هر میوه پاپایا بین ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر است. پوست این میوه ابتدا به رنگ سبز و هنگام رسیدن، کمی نارنجی یا زرد می‌شود. میوه پاپایا خوش‌طعم، شیرین و آبدار است. در وسط میوه، یک فضای توخالی وجود دارد که مخزن بذر پاپایا است. جهت نگهداری از پاپایا به نور مستقیم آفتاب در طول روز، گرمای زیاد، خاک حاصلخیز و مملو از مواد مغذی و آب فراوان احتیاج است که در گلخانه این شرایط را می شود فراهم کرد. در تحقیقات صورت گرفته، میوه پاپایا سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی نظیر لیکوپن و کاروتنوئید، فیبر، ویتامین A، C و مواد معدنی است که در سلامت بدن نقش به‌سزایی دارند.

یکی از مهمترین ویژگی های پرورش میوه های استوایی در گلخانه صرفه جویی در مصرف آب است. سعید کیان زاده مدیر مجموعه گردشگری می گوید: میزان آبی که هم اکنون برای درخت های پاپایا در این گلخانه مصرف می شود حدود نیمی از آب مصرفی آن در محیط بیرون است. میوه موز نیز به دلیل قابلیت‌های اقتصادی بالایی که دارد، به عنوان میوه‌ی جذابی برای کشت و فروش، در این گلخانه تولید می گردد. رطوبت شصت درصدی برای رشد موز، بسیار مهم است. از طرف دیگر، آبیاری قطره‌ای یکی از مهم‌ترین و بهترین شیوه‌های آبیاری موز به حساب می‌آید که علاوه بر آب‌رسانی مناسب، باعث صرفه‌جویی در مصرف آب نیز خواهد شد. سعید کیان زاده برای ایجاد رطوبت و گرمای لازم  و تنظیم دمای گلخانه از انواع وسایل سرمایشی و گرمایشی استفاده می نماید.

46