خط پررنگ احتیاط، در روند نوسانات بورس

  مثبت، اما اندک

شاخص کل بورس تهران در خلال معاملات دومین روز هفته به محدوده یک‌میلیون و ۴۴۲‌هزار واحدی رسید. در این روز، پیشروی ۲۳/ ۰درصدی میانگین وزنی قیمت‌ها سبب شد تا نماگر اصلی بورس بتواند به‌زحمت خود را در محدوده مثبت نگه دارد. با این حال، رشد یادشده به این معنا نبود که بازار، مخاطرات روزهای قبل را فراموش کرده است.

بر این اساس معاملات روز یکشنبه در حالی خاتمه یافت که همزمان با رشد ضعیف دماسنج بورسی، شاخص هموزن هم عملکردی مشابه داشت و در پایان معاملات این روز به میزان ۲۷/ ۰‌درصد رشد کرد. بررسی تحولات روز گذشته بازار سهام به‌خوبی نشان می‌دهد که به‌رغم فراز و فرودهای شاخص بورس، جو احتیاطی حاکم بر بازار سهام مانند ماه‌‌‌های اخیر به قوت خود باقی است. همین امر سبب شده است تا به‌رغم تمامی ملایمات و ناملایمات رخ‌داده، غیر از روزهایی که هیجانات دفعی منفی و مثبت به سراغ بازار می‌‌‌آید، شاهد رویکردی معین در بازار سهام نباشیم.

به عبارت دیگر، ممکن است در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت و میان‌مدت طی ماه‌‌‌های اخیر شکل‌گیری روندهای صعودی و نزولی محتمل باشد، اما هیچ‌گاه بازار آن‌قدر از شرایط موجود خاطرجمع نبوده است که بتوان با اطمینان روندهای یادشده را به وجود وضعیت معین با چارچوبی مشخص نسبت داد. به معنای واضح‌تر، در این مدت قیمت‌ها روند داشتند، اما بازار از لحاظ ذهنی روند مشخصی نداشته که این امر سبب شده است در ماه‌‌‌های اخیر شاهد تداوم قیمت‌ها در یک جهت خاص نباشیم.

  چرایی احتیاط‌‌‌ها

بلاتکلیفی در بازار سهام در ماه‌‌‌های اخیر، پای ثابت معاملات بوده و اگر چند دوره کوتاه و عمدتا هفتگی را در نظر نگیریم، در بیشتر مواقع نوسان‌‌‌هایی خنثی را به ثبت رسانده است. این در حالی است که در همان مواقع مثبت یا منفی هم که از قاعده کلی خارج بوده، بیشتر فراز و فرودهای رخ‌داده همدیگر را خنثی کرده‌اند. به هر روی تا همین چند وقت پیش، مهم‌ترین دلیل واهمه بازار از افزایش پایدار تقاضا یا کاهش آن، این بود که آینده مذاکرات اتمی نامشخص و در پی آن، سرانجام نوسانات قیمت ارز نامعلوم بود. این در حالی است که در حال حاضر، پس از کلی اما و اگر، هم مذاکرات آغاز شده است و هم با توجه به اخبار منتشرشده طی ماه‌‌‌های قبل، تصویر تقریبا مشخصی از چند و چون تحولات برای فعالان اقتصادی وجود دارد.

به نظر می‌‌‌آید دولت رئیسی قرار نیست در راستای رسیدن به توافق میان ایران و اعضای دیگر برجام، مانند دولت قبل، آسان‌گیر باشد. همین امر نشان می‌دهد که احتمالا مذاکرات روندی طولانی و پیچیده خواهد داشت. از سوی دیگر، با گذر زمان اثبات شده است که بازار فعلا از هیجانات مربوط به این مقوله دوری گزیده و احتمالا قصد ندارد عکس‌العمل خود در حوزه مذاکرات احیای برجام را به چیزی غیر از حصول یا عدم‌حصول قطعی توافق گره بزند؛ دقیقا به همین دلیل بود که بازار با بهبود اوضاع در هفته‌‌‌های اخیر و خوش‌بینی به بهبود روش‌های قیمت‌گذاری، حرف مسوولان در خصوص تغییر رویکرد دولت نسبت به بازار سهام را به فال نیک گرفت و تا آخرین روزهای هفته گذشته شاهد رشد قیمت‌ها در بازار سهام بودیم.

اما مشکل جدید از همین جا شروع شد. بی‌احتیاطی دولت در اعمال و سپس لغو یک تصمیم سبب شد تا بازار به گفته‌های مسوولان بی‌اعتماد شود. در حالی که به نظر می‌‌‌آمد پختگی تصمیمات با تغییر دولت افزایش یابد، تصمیم روز پنج‌شنبه دولت در خصوص بازگرداندن مبنای قیمت‌گذاری خودرو به حالت قبلی، آن هم ظرف یک‌روز، موجی از بی‌اعتماد را در میان فعالان بازار سهام برانگیخته است. حالا دوباره این سخن به میان آمده است که امکان بهبود اوضاع قیمت‌گذاری در صنعت خودرو وجود دارد.

فارغ از اینکه این مساله تا چه حد شدنی است، این نکته مهم را نباید از خاطر برد که عدم‌اطمینان، آن هم در یک مساله تا این حد ساده که در همه جای دنیا بر اساس رویه مشخصی صورت می‌گیرد، می‌تواند آسیب جدی به بازار وارد کند؛ چرا که ابهام تحت هر شرایطی مهم‌ترین عامل ایجاد دافعه در یک بازار است؛ به‌خصوص اینکه این دافعه ناشی از ریسک‌‌‌های سیستماتیک غیر‌قابل پیش‌بینی نظیر ریسک قانون‌گذاری باشد.

  در آینه ارقام

در روزی که شاخص کل بورس تهران با رشد ۲۳/ ۰درصدی همراه شد، از ۳۴۴نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۱۶۰سهم (۴۷درصد) مثبت بود و در مقابل، ۱۷۲سهم (۵۰درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. ۳۷نماد (۱۱درصد) صف خریدی به ارزش ۱۵۲میلیارد تومان تشکیل دادند و در مقابل، شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در ۲۱نماد بورسی (۶درصد) به ارزش ۱۱۷میلیارد تومان بودیم. 

در فرابورس ایران نیز طی همین روز، آیفکس رشد ۲۵/ ۰درصدی را ثبت کرد. ۱۴۰نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۵۹سهم (۴۲درصد) مثبت و قیمت ۸۰سهم (۵۷درصد) منفی بود. در این بازار ۱۲نماد (۹درصد) صف خریدی به ارزش ۴۵میلیارد تومان تشکیل دادند و در مقابل، شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در چهار نماد بورسی (۳درصد) به ارزش ۲میلیارد تومان بودیم.

بررسی وزن نمادهای منفی و مثبت در این روز به‌خوبی نشان می‌دهد که در این روز بسیاری از فعالان بازار رویکردی مثبت به بازار نداشته‌اند. در مقابل نیز خوش‌بین‌‌‌ترها نتوانسته‌اند دلیلی مناسب برای افزایش بیشتر تقاضا پیدا کنند. همین مساله باعث شده است تا نه‌تنها تعداد صفوف فروش، بلکه صفوف خرید نیز وزن کمی نسبت به کل نمادهای معامله‌شده در این روز اختیار کنند.