خطر در کمین اقتصاد کشور؛ به خاطر وعده‌ هایی که نیست / دیالوگ‌ هایی که با اقتصاد آزاد آغاز و با برنامه‌ های دستوری پایان می‌ یابد(۲۳خرداد)

اقتصاد آنلاین – سیده زهرا محمودی؛  روزشمار انتخابات۱۴۰۰ رو به اتمام است. امید کاندیداها برای کسب رای از طریق وعده‌های پوپولیستی هنوز پایان نیافته است و این وعده‌ها همچنان ادامه دارد؛ اقتصاد آنلاین هر شب راس ساعت۲۰ در کلاب هاوس و سایر شبکه‌های اجتماعی خود به نقد و بررسی وعده‌های ریاست جمهوری می‌پردازد. در ادامه این گزارش نقد و بررسی کارشناسان را از انتخابات و کاندیداها را از ابتدا تا روز ۲۳خرداد۱۴۰۰ خواهید خواند.

برخی شعارها به اندازه پایه پولی کشور منابع می‌خواهد

علی کریمی، دبیر سرویس اقتصاد کلان اقتصادآنلاین، برنامه شب گذشته را اینگونه آغاز کرد. در دو الی سه سال اخیر دو شوک تورمی را پشت سر گذاشتیم و این موضوع سبب شد سطح قدرت خرید خانوارها کاهش یابد و از گذشته آسیب‌پذیرتر شوند؛ زیرا افراد نتوانستند خود را با تورم تطابق دهند. همین موضوع سبب شده نامزدها معیشت مردم را هدف قرار دهند و وعده‌هایی در مورد یارانه‌ها و سایر مسائلی که با معیشت مردم در ارتباط است، بیان کنند؛ اما ریشه تورم چه در ایران چه در سایر کشورها دو ریشه دارد؛ ناترازی ترازنامه بانک‌ها و کسری بودجه دولت. غالب وعده‌ها فارغ از شدنی یا نشدنی بودن، بار مالی فزاینده‌ای برای دولت و نظام بانکی به همراه خواهند داشت. برخی از این شعارها آنقدر منابعش بالاست که به اندازه پایه پولی کشور منابع می‌خواهد؛ از این نظر این شعارها هم ناممکن است هم اگر عملی شود، تورم به دنبال دارد. پشت این وعده‌ها تنها جلب رای و کشاندن آرا به سبد رای نامزدهاست. اگر افراد حتی یک تیم اقتصادی ضعیف هم داشته باشد، این شعارها تنها در حد شعار باقی خواهد ماند و عملی نخواهد شد.

نامزد پوششی محصول نحوه برگزاری مناظرات بود

سعید عباسیان، سردبیر اقتصادآنلاین با بیان اینکه فکر می‌کنم انتخابات هیچ وقت به این اندازه مبهم نبوده است، تصریح کرد: مسئله اصلی درحال‌حاضر اقتصاد است؛ اما تمایز میان نامزدها خیلی مشخص نیست و مناظره‌ها نیز این فرصت را به مردم نداد. تفاوت‌ها برای افرادی که در فضای سیاستگذاری کشور فعال هستند، روشن است ولی برای افرادی که کمتر بحث‌ها را دنبال می‌کردند و تنها می‌خواستند از مناظره کمک بگیرند، چنین اتفاقی نیافتاد. مناظره‌ها هم حدود ۱۰ساعت بوده است؛ درحالی که اگر مناظره دو به دو انجام می‌شد، نیاز به ۲۱برنامه و ۲۱ساعت زمان داشت که مفیدتر هم واقع می‌شد؛ از این طریق بحث کاندیدای پوششی هم کمرنگ می‌شد و رقابت جدی‌تر و واقعی‌تری شکل می‌گرفت. نامزد پوششی محصول شکل فعلی برگزاری مناظرات بود. همه افرادی که دیروز مناظره را دیدند، افسوسی داشتند که آیا این افراد بهترین‌هایی بودند که می‌توانستند در انتخابات رقابت کنند یا افراد دیگری هم بودند که می‌شد در این مناظرات وارد شوند؛ امید است در این حوزه هم اصلاحاتی برقرار و سازوکارها متفاوت شود.

عباسیان ادامه داد: در این دوره هم هیچ یک از نامزدها تلاش نکردند تا خود را فردی توانمند نشان دهند و عمدتا تلاش‌ها بر روی تخریب طرف مقابل بود تا نشان دهند خودشان گزینه بهتری هستند و این نگرانی ایجاد می‌شود که بعد از ۲۹خرداد چه کنیم و آیا این افراد می‌توانند همراهی مردم برای اصلاحات را به همراه داشته باشند یا خیر.

مدال وعده‌های انتخابات به رضایی می‌رسد

صادق الحسینی توضیح داد: وعده‌های عجیب انتخابات زیاد بوده است؛ اما مدال این وعده‌ها به آقای رضایی می‌رسد؛ از یارانه ۴۵۰هزار تومان که حتی منبع آن هم هدفمندی یارانه‌ها عنوان نشده است. او همچنین به جمع کردن اختلاس‌ها اشاره داشته است؛ یک مردم‌فریبی آشکار. حرف‌های ایشان بی‌ربط، غیرمنطقی، مردم‌فریبانه و خطرناک است. ایشان در مسکن هم وعده‌ای عجیب و غیر منطقی دادند که مسکن مهر آقای احمدی‌نژاد در مقابل حرف ایشان منطقی است. آقای رضایی را کنار بگذاریم، وعده‌های عجیب بقیه نامزدها کمتر است. دومین مدال به وعده آقای هاشمی در مورد وام ۵۰۰میلیون تومانی و نجات ۳روزه بورس و… می‌رسد. آینده با این افراد روشن نیست البته نه با طرح‌هایی که دارند؛ بلکه با طرح‌هایی که ندارند. وعده‌های آقای جلیلی منطقی است. آقای رییسی وعده عجیبی نداده؛ چراکه ایشان خود را پیروز می‌‌داند. آقای زاکانی نیز پوششی است و تکلیفش مشخص است.

الحسینی افزود: آقای همتی یک وعده شاخص داده که آن هم اعطای یک میلیون به سه دهک پایین بوده است و منبع آن نیز مشخص است. ایشان منبع را هدفمندی یارانه‌ها اعلام کردند. در اینجا لازم به ذکر است منظور پرداخت یک میلیون به هر خانوار است نه فرد که در سه دهک پایین هفت میلیون خانوار داریم و این ۷میلیون سالانه ۷۰هزار میلیارد تومان خواهد شد و از افزایش خیلی پایین حامل‌های انرژی حاصل خواهد شد. وعده‌های بقیه جز آقای قاضی‌زاده و رضایی، آنقدر غیرمنطقی نیست. وعده‌های اعلام‌شده منطقی است و نباید آنها را خیلی عجیب ببینیم. در کل به نظر می‌رسد این انتخابات جنگ وعده‌های نامزدهایی است که خود را در مقام دوم می‌بینند که آقای همتی ترجیح داده وارد این جنگ نشود.

روح‌الله بیگی اذعان داشت: شعارهای کاندیداها بر دو پایه کارنامه و برنامه بود که کارنامه موفقی نداشتند. در خصوص نگاه به برنامه نیز برخی از دوستان برنامه‌ها و طرح‌های اقتصادی مطرح کردند. در برنامه‌ها، نگاه دوستان به دخل نیست بلکه به خرج است. راه آن نیز افزایش بنزین و برداشت دلار ۴۲۰۰تومانی است که هیچ یک تبعات این دو موضوع را نخواهند پذیرفت. ما درحال‌حاضر ۲۵میلیارد دلار با ۱۵کشور مبادله تجاری داریم. یکی از کاندیداها اذعان دارد من می‌توانم ۱۶میلیارد دلار تجارت کنم که تاریخ ما حاکی از تجارت یک میلیارد دلاری است که آن هم شدنی نیست.

تنها رویا مطرح می‌شود

میثم هاشمخانی اظهارکرد: بخش زیادی از موضوعات که از کاندیداها مطرح شد، شعارهایی است که زمان‌دار و سنجش‌پذیر نبوده است. اگر هم سنجش‌پذیر بوده، بسیار کلی بوده است. تعداد وعده‌هایی که کاندیداها دادند و با توانمندی‌شان سازگار است، بسیار محدود است که از جمله آنها می‌توان به طرح وان آقای جلیلی اشاره کرد. من وعده زیادی از سوی کاندیداها نمی‌بینم. فاصله کم بین تعیین لیست با برگزاری انتخابات یکی از دلایل این موضوع است که بدترین حالت آن در انتخابات شورای شهر است که هیچ طیفی برنامه مشخصی ارائه نخواهد کرد و تنها برخی رویا مطرح می‌شود.

دیالوگ‌ها با اقتصاد آزاد شروع و به اقتصاد سوسیالیستی رسید

محمدعلی جنت‌خواه اضافه کرد: از نظر من عمده وعده‌ها دخالت‌های عجیب در اقتصاد است که نتیجه آن هم مشخص است. عمده وعده‌ها سنجش‌پذیر نیست و آن‌هایی که عدد و ارقام داشته نیز منابع مالی آن معین نشده است و عملی شدن وعده‌ها احتمالا آسیب‌های زیادی به کشور وارد کند. صحبت‌ها و برخی از دیالوگ‌ها ابتدا با اقتصاد آزاد آغاز شد اما در انتها دیالوگ‌ها سوسیالیستی‌تر شد. در بررسی کاندیداها باید رویکرد و نوع نگاه مورد بررسی قرار گیرد که رویکرد آقای رییسی و جلیلی تفاوت خاصی با بقیه ندارد. رویکرد آقای همتی کمی متفاوت‌تر است که کمتر قصد دخالت در اقتصاد دارند. به طور کل در وضعیت ناامیدی از آینده اقتصادی کشور به سر میبریم.

عمده وعده‌ها نه شدنی است نه کارگشا

هاشم آردم با تاکید بر اینکه من از فضای شکل‌گرفته دلسرد شدم، نظراتش را اینگونه تشریح کرد: امیدوار بودم آقای همتی بتواند سایر نامزدها را به چالش بکشد و نشان دهد بیش از آنان اقتصاد می‌داند؛ اما ایشان نتوانستند به این مهم برسند و بلاتکلیفی عجیبی در صحبت‌های برخی از کاندیداها وجود دارد. مثلا آقای رییسی گفتند اقتصاد را نمی‌توان دستوری اداره کرد اما از سویی از به خط کردن اقتصاددانان و… صحبت می‌کنند. از سویی دیگر آقای جلیلی برخی از طرح‌ها مثل طرح وان دارد که قابل دفاع است، اما الباقی طرح‌ها اشاره صحیحی به منابع ندارد. به نظرم آقای قاضی‌زاده جز اینکه در مورد بورس که گفتند این مشکل را سه روزه حل می‌کنیم، مصداقی‌تر صحبت کردند. الباقی وعده‌ها را هم من نه شدنی می‌بینم و نه کارگشا.

توهمات کاندیداها غالب شده است

ایرج محجوب گفت: باتوجه به اینکه پیشران اقتصاد در ایران، طی ۵۰سال اخیر دولت بوده است، بدون رشد اقتصادی منبعی برای کمک به اقشار فرودست نیست. وقتی رشد و کنترل تورم را کنار هم می‌گذاریم، هیچ یک از کاندیداها به این دو مسئله اصلا توجه نکرده‌اند. هیچ یک از این افراد در مورد ثبات اقتصادی و… صحبتی نکردند و دچار توهماتی هستند.

ایجاد سالی ۴میلیون شغل، رشد ۳۲درصدی می‌طلبد

حمید نژاد قربان با عنوان اینکه من می‌خواهم با حرف‌های آقای جلیلی مبنی بر ایجاد سالانه ۴میلیون شغل ایجاد خواهد کرد، آغاز کنم، بیان کرد: این گفته بسیار عجیب است. آقای زاکانی از ثبات نرخ ارز صحبت کردند اما راه‌حل آن را نگفتند. آقای هاشمی از وام ۵۰۰میلیونی ازدواج به هر زوج گفتند. آقای همتی به استقلال بانک مرکزی اشاره داشتند که نکته مهمی بوده است. آقای رییسی هم گفتند ازدواج از شما و اشتغال و مسکن از من و این وعده‌ای بدون پشتوانه است.

الحسینی گفت: برای ایجاد سالانه ۴میلیون شغل باید رشد اقتصادی ۳۲درصدی داشته باشیم و منظور اشتغال تجمیعی در ۴سال بوده است.

۸۰درصد وعده‌ها پوپولیستی است

انوش رهام خاطر نشان کرد: اندیشکده‌های متفاوتی در حال مطالعه برروی اولویت‌ها هستند و درحال‌حاضر هیچ جای دنیا اینطوری نیست که رجل سیاسی برنامه خود را کتمان کنند. کاندیداها در خصوص اینکه یک ابرچالش وجود دارد یا ندارد صحبتی نمی‌کنند. متاسفانه مدل گفتمان مناظره‌های انتخابات در ایران این است که شخصی می‌آید، بدون برنامه‌ریزی و مطالعه بر چالش‌های کشور وعده‌های ترمیمی می‌دهد. اینکه چه طور می‌خواهند اقتصاد کشور را به سمت رشد ببرند، دیده نمی‌شود و من اصول برنامه‌ریزی را کمتر دیده‌ام. به نظرم ۸۰درصد کاندیداها پوپولیستی وعده دادند. با این وعده‌ها امیدی به اصلاح امور نیست.

ریاست جمهوری رییسی تضاد شدید اقتصاددانان را در پی دارد

محمدرضا فرهادی‌پور نظراتش را اینگونه عنوان کرد: ذهن من درگیر است که اعدادی که در مورد ایجاد شغل گفته می‌شود، چه طور محقق خواهد شد. نگرانی دیگر من اینترنت است که فکر می‌کنم مهم‌ترین سیاست داخلی است که روی سیاست هم اثر می‌گذارد. اگر آقای رییسی برنده شود، تضاد بین اقتصاددان‌ها عجیب است و پیش‌بینی اینکه چه کسی چه سمتی خواهد داشت، مشخص است و تضادها وحشتناک خواهد شد. وضعیت سال‌های ۹۱ و ۹۰ اقتصاد را خواهیم داشت. آقای جلیلی علی رغم داشتن برنامه مشخص بود خیلی روی برنامه‌هایشان کار نشده بود. ایشان می‌گویند نیازی به ارتباط با خارج نیست و از سویی از توسعه صنایع صحبت می‌کنند.

همتی با مشاهده وعده‌های پوپولیستی، وعده یارانه یک میلیونی داد

به گفته رضا عسگری در همه جای دنیا موقع انتخابات به دلیل هیجانات این شعارها دیده می‌شود؛ اما در بین افرادی که برنامه دیدیم، اساس اقتصاد باید اقتصادی انقباضی باشد و به سمت تجربه‌ای برویم که سایر کشورها داشتند. اما برنامه‌های ریشه‌ای نداشتیم. به نظرم در ذهن آقای همتی وعده یک میلیونی نبود و با دیدن وعده‌های پوپولیستی سایرین، چنین وعده‌ای دادند.

علی‌اکبر لاله نیر تصریح کرد: چند طرح مهم چند سال است در مجلس معطل مانده است؛ مثل طرح اصلاح قانون بانک مرکزی یا بانکداری بدون ربا و…. کاندیداهای محترم برخی که حتی وعده اقتصادی ندادند و به مولفه‌های ابتدایی برای تحقق وعده‌های خود نیز اشاره نداشتند. غالب وعده‌ها قابل قبول نیست و دوره پذیرش این وعده‌ها سپری شده است. امیدواریم بعد از اعلام نتایج انتخابات با رفع تنگناها، اتفاقات خوبی بیفتد.

کار دولت دخالت نکردن است

یاسر ظهوریان اظهارکرد: به نطرم توجه به وعده‌ها مسیر غلط است؛ زیرا فرمت انتخابات اصلا اجازه تبیین رویکردها و مواضع را به کاندیداها نمی‌دهد و این سبب می‌شود افراد به وعده‌هایی برای جذب رای روی آورند. یکی از مشکلات ما در اغلب سیاستمداران ما این است که نگاه پدرسالانه برای مردم دارند و فکر می‌کنند باید برای تمام شئون برنامه داشته باشند و برنامه‌ریزی کنند. برخی وعده‌ها چون هدایت نقدینگی، ایجاد اشتغال، رونق بورس و… کارهای دولت نیست. کار دولت بهبود فضای کسب و کار و دخالت نکردن است. باید به جای توجه به وعده‌ها به رویکردها توجه کنیم.

به خط کردن اقتصاددانان و اقتصاد خصوصی؟

کیاداوود اسفندریاری ادامه داد: نامزدها مشاورانی دارند و مشاوران طرح‌ها را نوشتند و به نامزدها دادند. اما نامزدها اصلا تسلطی ندارند. آنچه که تفکر خود نامزدهاست تقریبا با تحلیل محتوای ادبیاتشان قابل تشخیص است. مثلا از به خط کردن اقتصاددانان آیا اقتصاد مبتنی بر بخش خصوصی بیرون می‌آید؟ پیشنهاد من هم این است که تمرکز بر روی رفتارها و رویکردها باشد.

جنت‌خواه هم صحبتهای خود در این اتاق را اینگونه به پایان رساند: در فضای ناامیدی نسبت به آینده کشور قرار دارم. فکر می‌کنم نگاه دخالت، اقتصاد ما را خیلی عقب خواهد انداخت.

رضا خجسته نیز با تاکید بر اینکه شرایط بسیار ناامیدکننده است، گفت: با امید در انتخابات شرکت می‌کنم و به آقای همتی رای می‌دهم. هدف طرف مقابل، مشارکت حداقلی مردم است. اما رای به آقای همتی نتیجه‌ای مشابه رای ما در سال۹۲ و ۷۶ رقم خواهد زد. با این امید در انتخابات شرکت می‌کنم تا ببینیم چه اتفاقی می‎افتد.

منظورمان این نیست که در همه حوزه‌ها برنامه دهید

سعید عباسیان در پایان این اتاق اظهارکرد: اکثریت دوستان امیدوار نیستند و اینکه ما می‌گوییم برنامه باید داده شود، منظورمان مشخص شدن برنامه در همه حوزه‌ها نیست. اتفاقا برنامه در همه حوزه‌ها شروع مشکل و نشان‌دهنده تفکر برنامه‌ریزی مرکزی است. درست است ارقام یارانه برخی از نامزدها تحقق‌پذیر نیست؛ اما خوشبختانه دیگر کسی از یارانه کالایی و ارز ۴۲۰۰تومانی و… علنا دفاع نمی‌کند و می‌توان به این موضوعات دلخوش و امیدوار بود تا هزنیه سیاست‌گذاری اشتباه برای سیاسیون، بالا باشد و کشور به وضعیت مطلوب‌تری برسد و زندگی بهتری داشته باشیم.