خطر امنیتی طالبان برای ایران چقدر است؛راه ورود تروریست‌ها باز می‌شود؟

مهسا مژدهی: طالبان مرز اسلام قلعه را در همسایگی با ایران تصرف کرده است و بعید نیست که در آینده ای نزدیک در تمامی مناطق وسیع مرزی با کشورمان، استقرار یابد. هر روز به مقدار ولسوالی هایی که در افغانستان به اشغال این گروه درآمده اند، افزوده می‌شود و دولت هر چند می گوید در حال تلاش برای بیرون راندن آنهاست اما دستاورد مهمی ندارد و همچنان نتوانسته در جنگ با طالبان در مناطق شمال و جنوب و شرق و غرب افغانستان پیروز شود. طالب ها میگویند 85 درصد خاک را در دست دارند و دولت تنها حاکم به 15 درصد دیگر آن است که بیشتر در مناطق مرکزی و نزدیک پایتخت قرار دارد.

برای ایران به عنوان کشوری که یکی از مهم ترین و بزرگ ترین مرزها را با افغانستان دارد، تحولات این کشور از اهمیت حیاتی برخوردارند. 900 کیلومتر مرز دو کشور  همواره با مشکل کنترل از طرف مقابل رو به رو بوده است وایران هر چند تلاش داشته تا طبق توافقاتی دولت افغانستان را وادار به پذیرش مسوولیت حفظ مرزهای خود کند اما چندان موفق نبوده است.درچنین شرایطی حضور طالبان در مرزها مکن است زمینه ساز بروز مشکلات تازه ای باشد. تهران تلاش دارد تا با گفتگو با گروه طالبان و برگزاری گفتگوها و حمایت از ایحاد دولتی با شرکت همه طرف های افغان، در صلح این کشور همراه باشد. اما به نظر می رسد که در شرایط فعلی که طالبان بیشتر نقاط کشور را به دست گرفته اند، دیگر حاضر به مشارکت در قدرت نباشند و قبضه تمام و کمال آن را در سر بپرورانند.

چالشهای امنیتی حضور طالبان در افغانستان برای ایران کدامست؟

از نظر امنیتی ایران نیروهای خود را در مرز با افغانستان در حالت اماده باش در آورده است. این کاریست که دیگر کشورهایی که مرز مشترکی با این کشور دارند هم اقدام به انجامش گرفته اند. طالبان از آنجایی که گروهی منسجم نیست و حالا حتی مانند دهه نود میلادی از رهبری مرکزی و قدرتمندی هم بهره مند به نظر نمی رسد و همزمان سلاح های زیادی هم در دست دارد،کشورها را به احتیاط واداشته است. حتی در سال های دهه نود هم صابون عدم انسجام این گروه به تن بسیاری خورده است. از جمله این اقدامات شهادت دیپلمات های ایرانی به دست افراد این گروه در مزار شریف بوده که هسته مرکزی این گروه آن را کار نیروهای خودسر دانسته بود.

علاوه بر همه اینها درصورتی که طالبان قدرت را تمام و کمال در افغانستان به دست بگیرد، اوضاع برای ایران چندان مطلوب پیش نخواهد رفت. در اینجا برخی چالش های امنیتی که ایران در صورت تصرف کامل افغانستان به دست طالبان با آن رو به رو خواهد شد را بررسی کرده ایم:

موج مهاجران: ایران مرز وسیعی را با افغانستان دارد و بسیاری از گروه های قومی در این کشور، در شرایطی که طالبان بر افغانستان حاکم باشد فرار را بر قرار ترجیح خواهند داد. این اتفاقی است که پیش از این بارها به دلیل جنگ ها یا حضور طالبان در قدرت رخ داده است. از آنجایی که مرز بین دو کشور قابلیت کنترل دقیق و اصولی را ندارد و افغانستان هم برای این کنترل همکاری لازم را نمی کند، سیل مهاجران به سمت ایران روان خواهند شد که در شرایط کرونا و تحریم می توانند برای ایران بار اقتصادی مضاعفی ایجاد کنند. یک نگرانی دیگر هم آن است که در میان مهاجرانی که از دست طالبان گریخته اند، اعضایی از این گروه خودسرانه از مرز ها عبور کنند و به ایران بیایند.

توقف تجارت با ایران: یکی از دیگر موارد نگران کننده آن است که گروه طالبان بخواهد راه های تجاری بین ایران و افغانستان را سد کند. از آنجایی که منطق این گروه بیش از آنکه بر منافع ملی استوار باشد ناشی از برخورد ایدئولوژیک و قومی است، چنین مساله ای در تحلیل ناظران جدی گرفته می شود. روابط تجاری در روزهای اخیر با افغانستان متوقف شده اند و همین اتفاق در شرایطی که حضور طالبان در مرز با ایران دائمی باشد می تواند تبدیل به رویه رسمی آنها در قبال کشورمان باشد.

اقدامات تروریستی و تقویت گروه های مسلح: ایران تجربه چنین واقایعی را پیش از این در مرز با افغانستان و پاکستان داشته است. گروه طالبان سلاح در دست دارند و افراد آنها برخلاف تصور مرسوم از دهه نود میلادی تا به امروز تغییر چندانی نکرده اند. در ایدئولوژی آنها ایران کماکان کشوری شیعی و دشمن به حساب می آید که اگر به آن سفر می کنند تنها به دلیل ایجاد چهره ای دیپلماتیک و منطقی از خود است. اما نیروهای آنها در این سو و آن سوی افغانستان از رهبری شان در قطر و پاکستان پیروی نمی کنند. مرز بین سه کشور منطقه ای حساس و ویژه است که می تواند محل خطرناکی هم باشد. در شرایطی که طالبان در افغانستان قدرت بگیرد، خاک این کشور می تواند تبدیل به لانه ای برای گروه های تروریستی شود که از مرز رفت و امد کنند و سلاح هایشان را تامین کنند.

ابزاری برای دشمنی دشمنان: ایران در منطقه با برخی از کشورهای عرب خاورمیانه درگیری های طولانی مدتی را تجربه کرده است. دو طرف هر چند فعلا چراغ سبزهایی به یکدیگر نشان داده اند اما رقابت های منطقه ای مساله امروز و دیروز نیست. طالبان برای تامین منابع مالی و سلاح خود به کشورهایی نیاز دارد که از نظر ایدئولوژیک با این گروه نزدیکی دارند. به همین دلیل است که به راحتی می توانند تبدیل به ابزاری برای رساندن آنها به اهدافشان باشند. از انجایی که مرز افغانستان و ایران از وسعت زیادی برخوردار است، در شرایطی که اختلاف ها در خاورمیانه شدت بگیرد، بعید نیست که کشورها دست به تحریک طالبان و افراد مسلح در مرز با ایران بزنند تا امنیت ملی کشورمان را به خطر بیاندازند.

>>> این مطالب را هم بخوانید:

گاردین:اقدام ایران و روسیه برای پرکردن خلا دیپلماتیک و نظامی در افغانستان

جنگجویان طالبان به مرز ایران رسیدند؛مذاکره‌کنندگان در تهران وعده صلح دادند

طالب امروز خطرناک‌تر از طالب دیروز؛این قوم تمامیت افغان را می‌خواهد

312 310