خداحافظی با «رمبو»؛ یک عمر اکشن و آدرنالین

روزنامه همشهری – محمد ناصر احدی: ۱۰ سال پس از آخرین حضورش بر پرده نقره‌ای، سیلوستر استالون یک‌بار دیگر در نقش جان‌رمبو به سینما‌ها بازگشته تا شاید پایانی مناسب برای ماجراجویی‌های این قهرمان فیلم‌های اکشن پیدا کند.

قهرمانی که یادآور فیلم‌هایی است که برای مردان و پسران ساخته می‌شدند و باعث افزایش ترشح هورمون آدرنالین در تماشاگران می‌شوند. قهرمانی که بیش از ۳۰ سال است در ویتنام، افغانستان و برمه به کشت و کشتار پرداخته است.

او که نخستین بار در سال ۱۹۸۲ در شهر کوچکی در واشنگتن بنای عصیان گذاشت و به جنگ نیرو‌های پلیس و ارتش آمریکا رفت، در طول سال‌های بعد، از کهنه‌سربازی ناسازگار و دلزده از جنگ و خونریزی به مأموری با قابلیت‌های وی‍ژه نظامی تبدیل شد که در بزنگاه‌های سیاسی تمام توانش را برای تفوق نظامی و ایدئولوژیک دولت متبوعش به‌کار می‌گیرد.

در چند سال اخیر که دونالد ترامپ قصد ساخت دیوار مرزی میان آمریکا و مکزیک را داشته، عجیب نیست که آخرین مأموریت رمبو در خاک مکزیک است. برتولت برشت گفته مردانی هستند که یک روز می‌جنگند و خوب هستند؛ مردانی هستند که یک سال می‌جنگند و بهتر هستند.

مردانی هستند که سال‌های زیادی می‌جنگند و از بقیه بهترند، اما مردانی هستند که همه عمرشان در حال جنگند و آن‌ها کسانی‌اند که وجودشان ضروری است. جان‌رمبو از جنس گروه آخر است. به مناسبت اکران جدیدترین قسمت از مجموعه فیلم‌های رمبو تمام فیلم‌های این مجموعه را مرور کرده‌ایم.

اولین خون

عنوان اصلی: First Blood

محصول: ۱۹۸۲

کارگردان: تِد کاچِف

بودجه ساخت: ۱۵ میلیون دلار

میزان فروش: ۱۲۵.۲ میلیون دلار

استالون یکی از ۳ فیلمنامه‌نویس این فیلم است و فیلمنامه براساس کتاب «اولین خون» نوشته دیوید مورِل که در سال ۱۹۷۲ منتشر شد، نوشته شده است. جالب است بدانید که در این کتاب رمبو نام کوچک ندارد.

داستان فیلم: جان رمبو کهنه‌سرباز آشفته و قدرندیده‌ای است که پای پیاده سفر می‌کند و وارد شهر کوچک و دورافتاده‌ای در واشنگتن می‌شود. کلانتر ویل تیزِل که فکر می‌کند رمبو مایه دردسر است، او را به خارج شهر می‌برد و از او می‌خواهد دیگر برنگردد، اما وقتی رمبو برمی‌گردد، او را بازداشت می‌کند و در کلانتری به همراه چند نفر از نیروهایش رمبو را شکنجه می‌دهد.

رمبو که سربازی کارآزموده و تعلیم‌دیده است، برای دفاع از خود، با آن‌ها درگیر می‌شود و به جنگل می‌گریزد. نیرو‌های کلانتری یکی پس از دیگری به دست رمبو کشته می‌شوند و نمی‌توانند از پس او برآیند.

ناچار نیرو‌های ارتشی برای به دام انداختن رمبو فراخوانده می‌شوند و در نهایت با میانجیگری کلنل سام تراتمن (با بازی ریچارد کِرِنا) که رمبو را از قبل می‌شناسد، رمبو از کشتن کلانتر تیزل منصرف می‌شود.

موسیقی فیلم را آهنگساز مشهور سینما، جری گلدسمیت ساخته که بُعد جدیدی به شخصیت جان رمبو داده و در دنباله‌های این فیلم نیز از آن استفاده شده است.

این فیلم در میان مجموعه فیلم‌های رمبو نقد‌های مثبت‌تری دریافت کرده، به‌خصوص در سال‌های اخیر که هرچه بیشتر شبیه یک فیلم کالت شده و جایگاه خاصی در میان علاقه‌مندان ژانر اکشن و حتی در مطالعات سینمایی پیدا کرده است.

فیلم مضمون و ساختاری کلیشه‌ای دارد، اما از ریتم خوبی برخوردار است که تماشاگران را به دنبال کردن سرنوشت این سرباز عاصی و خشمگین راغب می‌کند.

رمبو: اولین خون قسمت ۲

عنوان اصلی: Rambo: First Blood Part II

محصول: ۱۹۸۵

کارگردان: جورج پی. کوزماتوس

بودجه ساخت: ۴۴ میلیون دلار

میزان فروش: در داخل آمریکا: بیش از ۱۵۰ میلیون دلار فروش محلی: بیش از ۳۰۰ میلیون دلار

استالون و جیمز کامرون -خالق «تایتانیک» و «آواتار» – فیلمنامه این فیلم را نوشته‌اند. کامرون فیلمنامه اولیه را با این ایده نوشت که جان تراولتا به‌عنوان پارتنر در کنار استالون حضور داشته باشد، اما استالون از این ایده خوشش نیامد و آن را کنار گذاشت و فیلمنامه را بازنویسی کرد تا رمبو به تنهایی قهرمان فیلم باشد.

داستان فیلم: این فیلم از جایی شروع می‌شود که فیلم قبلی تمام شده است. جان رمبو که به جرم راه انداختن جنگی چریکی علیه نیرو‌های پلیس شهری کوچک زندانی شده، رودرروی فرمانده سابقش، کلنل تراتمن، قرار می‌گیرد. به او پیشنهاد می‌شود اگر مسئولیت انجام مأموریت مخفیانه‌ای را برای کسب اطلاع درباره وضعیت سربازان مفقود آمریکایی در ویتنام که زندانی ویت‌کنگ‌ها هستند به‌عهده بگیرد، بخشیده خواهد شد.

لی ماروین که در فیلم نخست برای ایفای نقش کلنل تراتمن درنظر گرفته شده بود، قرار بود در این فیلم نقش مارشال مرداک را بازی کند که در نهایت از پذیرش این نقش سر باز زد.

بیشتر نقد‌های نوشته شده روی این فیلم منفی است، هرچند در میان تماشاگران فیلمی محبوب به شمار می‌رود و به کالتی کلاسیک تبدیل شده است.

رمبو ۳

عنوان اصلی: Rambo III

محصول: ۱۹۸۸

کارگردان: پیتر مک‌دونالد

بودجه ساخت: ۵۸ تا ۶۳ میلیون دلار

میزان فروش: ۱۸۹ میلیون دلار

مثل دو فیلم قبلی، استالون یکی از نویسندگان فیلمنامه است و همراه با شلدون لِتیچ فیلمنامه این فیلم را به نگارش درآورده است.

داستان فیلم: ۳ سال پس از اتفاقاتی که در ویتنام رخ داده، کلنل تراتمن و یکی از مقامات رسمی وزارت امور خارجه آمریکا به نام گریگز از رمبو که به عزلت‌نشینی در معبدی بودایی روی آورده، می‌خواهند تا در مأموریتی مخفی برای رساندن موشک‌های استینگر به مجاهدان افغان، آنان را یاری دهد. رمبو در این مسیر باید با فرمانده بدجنس و بی‌رحم نیرو‌های روس دست‌وپنجه نرم کند.

فیلم پر از صحنه‌های کشت و کشتار و انفجار و تیراندازی است. استالون گفته که ایده اولیه او برای این فیلم بیشتر شبیه به فیلم «اشک‌های خورشید» (فیلمی جنگی با بازی بروس ویلیس که به عملیات گروه نجات نیروی دریایی ایالات متحده در جنگل‌های نیجریه می‌پردازد) بوده، با این تفاوت که ماجرا در افغانستان اتفاق افتاده است.

در دوران جنگ سرد، ساخت فیلمی تبلیغاتی برای به رخ کشیدن نیروی نظامی آمریکا و تحقیر روسیه توسط هالیوود امری مرسوم بود. با این حال، این فیلم یکی از ضعیف‌ترین فیلم‌های این مجموعه است که نقد‌های بسیار منفی‌ای از منتقدان دریافت کرده است.

جان رمبو

عنوان اصلی: John Rambo

محصول: ۲۰۰۸

کارگردان: سیلوستر استالون

بودجه ساخت: ۵۰ میلیون دلار

میزان فروش: ۱۱۳.۲ میلیون دلار

در این فیلم آرت مونتِراستِلی که بیشتر به‌عنوان نویسنده‌ای تلویزیونی شناخته می‌شود به کمک استالون آمد و به اتفاق هم فیلمنامه چهارمین فیلم مجموعه رمبو را نوشتند.

داستان فیلم: جان رمبو که از دردسر کناره گرفته، در تایلند به ماهیگیری مشغول است. سرپرست یک گروه مدافع حقوق بشر از او می‌خواهد که آن‌ها را به برمه برساند. رمبو در ابتدا مخالفت می‌کند، اما در نهایت می‌پذیرد و با آنان همراه می‌شود. وقتی سرپرست گروه و نامزدش به‌دست نیرو‌های شبه‎ارتشی برمه‌ای اسیر می‌شوند، رمبو برای نجات جان آن‌ها خون راه می‌اندازد.

استالون تأیید کرده از آنجا که بودجه ساخت این فیلم محدود بوده، برای اینکه فیلم را خاطره‌انگیز کند، تصمیم گرفته به فیلم جلوه گرافیکی خشن ببخشد و به همین دلیل در بیشتر صحنه‌های فیلم از مقادیر زیادی خون مصنوعی که ارزان بوده استفاده کرده است.

صحنه‌ای که رمبو با یک تیربار نیرو‌های برمه‌ای را به گلوله می‌بندد، معروف‌ترین صحنه فیلم است.فیلم نه در برمه که در نزدیکی آن ساخته شده و استالون گفته این فیلم را در حالی ساخته که گلوله‌های واقعی از بالای سرشان می‌گذشته است. درضمن، فیلم اجازه اکران در برمه پیدا نکرد.

منتقدان خشونت فیلم را تقبیح کردند درحالی‌که به ستایش از اجرای صحنه‌های اکشن و بازی استالون پرداختند. در کل، این فیلم از نظر انتقادی وضعیت بهتری از دو دنباله قبلی دارد.

رمبو: آخرین خون

عنوان اصلی: Rambo: Last Blood

محصول: ۲۰۱۹

کارگردان: آدریان گرانبرگ

بودجه ساخت: ۵۰ میلیون دلار

میزان فروش: ۷۶.۸ میلیون دلار

متیو سیرالنیک -که نویسنده‌ای تلویزیونی است- و استالون فیلمنامه‌نویسان آخرین فیلم این مجموعه هستند.

داستان فیلم: ۱۱ سال پس از اتفاقات برمه، رمبو بیشتر وقت خود را در ایالت آریزونا به‌کار در مزرعه پدری‌اش می‌گذراند. اما زمانی که کارتل‌های مواد‌مخدر مکزیک دختر یکی از دوستانش را می‌دزدند، به‌دنبال آن‌ها به کشور مکزیک می‌رود و با یکی از قدرتمندترین کارتل‌های مواد‌مخدر دنیا درگیر می‌شود.

واکنش منتقدان به این فیلم عموما منفی است و فیلمنامه، خشونت بصری، کارگردانی و مایه‌های نژادپرستانه آن نسبت به مکزیکی‌ها مورد نکوهش قرار گرفته است.

نکاتی درباره یک شمایل

• اورکت ارتشی رمبو یکی از اصلی‌ترین نشانه‌هایی است که شخصیت این قهرمان محبوب و دهه هشتادی فرهنگ عامه آمریکا را شکل می‌دهد.
• سربند رمبو یکی دیگر از مشهورترین متعلقات این شخصیت است.
• تیربار، چاقو و تیروکمان معروف‌ترین سلاح‌های رمبو هستند.
• رونالد ریگان، چهلمین رئیس‌جمهور آمریکا، چندبار در سخنرانی‌هایش به رمبو اشاره کرد و وجهه‌ای سیاسی به این شخصیت بخشید.
• استالون زمانی که نخستین بار در فیلم اولین خون در نقش جان رمبو ظاهر شد، ۳۶ سال داشت و در فیلم آخر این مجموعه ۷۳ ساله است.
• استالون برای قسمت‌های دوم و سوم این مجموعه برنده جایزه بدترین بازیگر سال شده است.
• رمبو: اولین خون قسمت ۲ برنده بدترین فیلم از ششمین دوره جایزه تمشک طلایی شده است.