خانه فیروزه ای؛ پاتوقی برای اهالی فرهنگ

امروز اگر در محله ساغریسازان به عنوان یکی از بافت های تاریخی رشت قدم‌ بزنید، همه جا ردی از خاندان سمیعی خواهید دید؛ ردی که از زمان افشار، بر محله ای بجا مانده که روزگاری اعیان نشین رشت محسوب می شد.

حتی اگر لودر تخریب به نام نوسازی دست از سر خانه های تاریخی همچون رحمت سمیعی، خانه کودکی های پروفسور سمیعی، تالش خان و… برندارد، باز هم تابلوی نام کوچه ها، گویای حضور پررنگ خاندان سمیعی در این محله است. کوچه هایی همچون ادیب سمیعی، رئیس سمیعی، ابتهاج سمیعی، رحمت سمیعی و…

با اینکه بانو اعظم سمیعی خانه اش را وقف مدرسه دخترانه کرد، امروز جای آن خانه زیبا، بنایی چندطبقه بر ملک وقفی قد علم کرده است؛ خانه ای که در جوار مسجد حاج سمیع بود و سکانس هایی از سریال “پس از باران” در جوار آن  فیلمبرداری شد.

با تمام بی مهری ها، “خانه فیروزه ای” مفخم السلطنه در گذر بلورچیان هنوز پابرجاست تا پاتوقی برای اهالی فرهنگ و هنر باشد و مقاومت می کند ولو درخور توان در برابر آنها که نسبت به هویت معماری گیلان، ساز ناکوک می زنند.

خانه پورهمتی یا «عمارت مفخم السلطنه»، شاخص ترین بنای تاریخی محله ساغریسازان است و برخلاف دیگر خانه های تاریخی بجامانده از خاندان سمیعی، دربش همیشه به روی علاقه مندان باز است.

این خانه، در اواخر دوره قاجار ساخته شد و در سال ۱۳۹۰ توسط جمعی از فرهنگ دوستان رشت خریداری و به عنوان «خانه فرهنگ گیلان» تغییر کاربری یافت و یک سال پس از مرمت بنا، در فهرست آثار ملی ثبت گردید.

از آن زمان تاکنون، خانه فرهنگ به صورت هیات امنایی اداره می شود و این خانه تاریخی، میزبان رویدادهای فرهنگی و هنری است؛ از نشست های فرهنگی گرفته تا نمایشگاه های عکس و نقاشی و رویدادهایی همچون نقد داستان و شعر و تازه های نشر.

درب فیروزه ای رنگ عمارت همیشه به روی علاقه مندان به هنر و معماری باز است. زیبایی این بنا با ستون ها و درهای آبی و ارسی های زیبا در طبقه دوم و کاشی کاری قدیمی دور حوض موجب شده اهالی محله به آن “خانه فیروزه ای” لقب دهند.

به محض ورود با حیاطی بزرگ و مشجر روبه‌رو می‌شوید. در باغچه‌بندی‌های زیبا و منظم حیاط، درختان نارنج و انجیر و خرمالو و سیکاس‌های تزیینی کاشته اند.

حوض حیاط بیضی است و با کاشی‌های قدیمی و منقوش به چهره سلاطین اساطیری و تاریخی ایران مزین شده است. کمی جلوتر، چاه قدیمی آب قرار دارد و با یک تلمبه قدیمی آب را بالا می کشند. چشم‌انداز ظاهری بنای اصلی در حیاط، با نمای سفید و رنگ فیروزه‌ای و ارسی اصلی تالار با شیشه های رنگین و بسیار زیباست؛ ایوان نیز با ستون های فیروزه ای رو به حیاط کشیده شده است.

سقف بنا سفالی است و دو لوجنک به طور قرینه بر آن قرار دارد. در این خانه، کشیدگی شرقی – غربی ساختمان برای بهره بردن از بهترین کوران و مناسب ترین آفتاب در طول سال است.

محوطه، سه درب ورودی دارد؛ دو درب، در جبهه شرقی و دیگری در جبهه غربی. برای ورود به ساختمان دو پلکان کوچک طراحی شده که به طور قرینه در دو سمت ایوان قرار گرفته است. این قرینگی به نوعی در کل پلان بنا به چشم می خورد. هر دو پلکان بعد از ورود به پاگردی کوچک به دری می رسند که محل ورود به بخش های داخلی خانه است.

پس از عبور از درب، در هر دو سمت به فضایی مستطیل شکل که فضای تقسیم محسوب می شود، می رسیم و با طاقچه های تزئینی پوشیده شده اند. پلکان طبقات در انتهای هر یک از این فضاها به طور قرینه قرار گرفته است.

نمای ساختمان ترکیبی است از دو رنگ سفید و آبی روشن. بدنه ساختمان با رنگ سفید پوشیده شده و تمام روزن ها آبی اند. ارسی که از وسط شاه نشین در طبقه دوم رو به ایوان باز می شود، سه دری است و با تزئینات چوبی بسیار ظریف و زیبا ساخته شده و همخوانی کاملی با ایوان دارد.

جفت ستون های وسط ایوان، چوبی هستند و سرستون گچی بر آن قرار دارد و لذا با دیدن چنین بنای باشکوهی، می توان مفتخر بود که خانه های شهری گیلان، هویت معماری مستقلی دارند.

یادداشت از مهری شیرمحمدی

انتهای پیام