«حیات حاجی»؛ آئینی سنتی-مذهبی با محوریت دریا

یکی از بانوان شهر دیلم به خبرنگار ایسنا می‌گوید: یک ماه قبل شب عید قربان در چند قوطی خالی از رب و شیر خشک گندم، لوبیا، کنجد و ماش می‌کاشتیم و با وسواس تا روز مراسم «حیات حاجی» آن را نگهداری می‌کردیم. صبح روز نهم ذیحجه قوطی‌های سبزه را با تکه‌ای سیم یا ریسمان دسته‌ای درست می‌کردیم تا بتوانیم به راحتی آن را در هوا بچرخانیم.

سکینه ادامه می‌دهد: عصر آن روز پس از خواندن دعای عرفه و در هنگامه‌ی غروب آفتاب و شب عید سعید قربان، با نیت سلامتی حاجیان، از بستگان و دوستان دعوت می‌شد، در محل‌هایی مثل «خور دخترل»، «من خیمره»، منزل «بو قیلون» و یا محله بشوشی و بهبهونی حاضر شوند تا حیاتی یا همان سبزه‌ها به دست امواج خلیج فارس سپرده شود. این رسم به «حیات حاجی» معروف بود.

او خاطرنشان می‌کند: در هنگام پرت کردن سبزه به دریا این مسئله برایمان بسیار جالب بود که چه کسی می‌تواند قوطیش را به فاصله دورتری پرتاب کند.

این بانوی دیلمی می‌گوید: حاضران در مراسم «حیات حاجی» هنگام انداختن سبزه‌ها در دریا هم صدا با هم شعر “حیات حاجی مِنم – کشکول حاجی مِنم” و” حاجیون حاج می‌رن – بلکه ثوابی داشته بَن” را می‌خواندند و به محض ادای آخرین کلمه شعر، رگبار قوطی‌های حاوی سبزه به سمت دریا پرتاب می‌شد.

او ادامه می‌دهد: بعد از آن که‌ سبزه‌ها را به دریا می‌انداختیم. همه مهمانان با پای پیاده به سمت منزل حاجی می‌رفتیم و ۲ «تاب» که در اصطلاح محلی به آن «ایدو» می‌گوفتند را تزئین می‌کردیم.

سکینه عنوان می‌کند: در تمام طول سفر حاجی، زنان شهر به خانه حاجی می‌رفتند و روی تاب می‌نشستند و با خواندن شعر و کل کشیدن برای حجاج آرزوی صحت و سلامتی و قبولی طاعات و عبادات‌ می‌کردند.

او می‌گوید: از مادر خدا بیامرزم شنیده بودم که «حیات حاجی» در سال‌های خیلی دور که زائران با لنج از دیلم به سمت مکه و مدینه می‌‎رفتند، برای سلامت حاجی از خطر دریا و اینکه فرد در طول مسیر طولانی بیمار نشود و به سلامت به مقصد برسد، برگزار می‌شده است.

«حیات حاجی» ترکیبی از اجرایی شدن یک آئین باستانی (کاشتن سبزه) به مناسبت یک مراسم مذهبی (عید قربان و سفر حج ) در کنار دریا یکی از مهم‌ترین راه‌های ارتباطات مردم است که همچون بسیاری از آئین‌های دیگر با کوچک شدن فضای خانه‌ها در گذر زمان رنگ باخته است و ثبت ملی آن می‌تواند در حفظ آن تاثیر بسزایی داشته باشد.

انتهای پیام