حقایق میدان بهارستان؛ شاهد رویدادهای تاریخی تلخ و شیرین

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۷/۰۵/۲۵ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۰/۰۲/۱۴ به‌روزرسانی شده است.}

میدان بهارستان تهران یکی از تاریخی‌ترین جاهای دیدنی تهران است. این مکان خاص که جزی قدیمی‌ترین میدان‌ها و محله‌های تهران محسوب می‌شود، شاهد ماجراها و حوادث تاریخی بسیار و متنوعی بوده است. موقعیت میدان بهارستان از جنوب به محله سرچشمه، از شمال به محله فخرآباد، از غرب به باغ سپهسالار و از شرق به خیابان شهدا محدود می‌شود. یکی از مهم‌ترین دلایلی که سبب اهمیت میدان بهارستان شده است وجود مجلس شورای ملی در این میدان است. میدان بهارستان نقش مهمی را در حوادث مشروطه داشت و از محل‌های عمده گردهمایی و تجمع بوده است. این مکان شاهد زد و خوردهای بسیار میان قوای دولتی و گروه های تظاهرکننده بود. با این توضیح به سراغ حقایق میدان بهارستان می‌رویم.

_{عکس‌ از گوگل مپ}

۱. میدان بهارستان از تاریخی‌ترین مکان‌های تهران است.

۲. میدان بهارستان جزی قدیمی‌ترین محله‌های تهران است.

۳. از لحاظ موقعیت، از جنوب به سرچشمه و از شمال به خیابان بهارستان، از غرب به خیابان جمهوری و از شرق به خیابان مجاهدین و میدان شهدا محدود می‌شود.

۴. میدان بهارستان در سال ۱۳۹۵ با شماره ثبت ۳۱۵۴۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

۵. میدان بهارستان در ابتدا با نام میدان نگارستان شهرت داشت و تا پایان سلطنت رضاشاه به همبن نام خوانده می‌شد. این میدان نام خود را از کاخ نگارستانی که فتحعلی‌شاه در آن ساکن بود گرفته بود ازاین‌رو جلوخان نگارستان نیز گفته می‌شد.

۶. مالک اولیه میدان بهارستان، محمدحسن خان سردار بود که آن را به علی‌خان حاجب‌الدوله مقدم مراغه‌ای فروخت.

۷. مراغه‌ای بهارستان را به میرزا حسین سپهسالار فروخت و وی باغ بزرگی در آن بنا کرد ازاین‌رو به نام باغ سپهسالار هم شهرت داشت

.

_{عکس‌ از علیرضا کیخا}

۸. مجموعه نگارستان در شمال میدان قرار داشت و به دستور فتحعلی شاه قاجار به‌عنوان خانه تابستانی پادشاه در خارج از شهر تهران ساخته شد.

۹. میدان بهارستان علاوه بر نگارستان به نام‌های دیگری چون باغ سپهسالار، عزیزیه، مجلس و شاه‌آباد نیز معروف بوده است.

۶. آنچه سبب اهمیت میدان بهارستان می‌شود وجود ساختمان مجلس شورای ملی است.

۷. ساختمان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شمال غربی میدان بهارستان قرار گرفته است.

۸. اولین اقدام برای محوطه‌سازی میدان بهارستان در سال‌های بعد از مشروطه با ریاست منطق‌الملک، رییس بلدیه تهران، انجام شد. به دستور وی اطراف میدان درختکاری و فضای سبز ایجاد شد.

۹. مجسمه برنزی رضاشاه در سال ۱۳۰۴ در مرکز میدان بهارستان بر پایه‌ای که به چهار ستون هخامنشی مزین شده بود روی صفحه‌ای نصب شد.

_{عکس‌ از صفحه فیسبوک پنجره دیروز}

۱۰. در سال ۱۳۱۶شمسی مجسمه‌ای معروف به فرشته آزادی که با هزینه شخصی سردار اسعد بختیاری برای مجلس خریداری شده بود در میدان بهارستان نصب شد.

۱۱. مجسمه فرشته آزادی در این طرح در حال کشتن دیو استبداد در زیر پای خود است و در دست راست فرشته شمشیر و در دست چپ وی مشعلی از روشنایی قرار داشت.

۱۲. مجسمه فرشته آزادی بعد از انقلاب ۵۷ مدتی با حجاب شد و سپس از میدان بهارستان برداشته شد.

_{عکس‌ از صفحه فیسبوک پنجره دیروز}

۱۳. در حوادث سال ۱۳۳۲ اولین مجسمه‌ای که در تهران سرنگون شد، مجسمه رضاشاه در میدان بهارستان بود. اما بعد از آن در سر جای خود قرار گرفت و تا سال ۵۷ برقرار بود.

۱۴. بعد از پیروزی انقلاب ۵۷ مجسمه رضاشاه از میدان بهارستان برداشته شد.

۱۵. در آذرماه سال ۱۳۵۷ مجسمه‌ای برنزی از سید حسن مدرس به ارتفاع ۳متر ساخته شد که کار ملک دادار و نادر قشقایی بود. این مجسمه در وسط میدان بهارستان روی پایه‌ای از آجر نصب شد.

۱۶. در سال ۱۳۹۵ میدان بهارستان توسط سازمان زیباسازی تغییر شکل داد و تمامی ساختمان‌های پیرامون آن پیرایش و از زواید شهری پالایش شد.

۱۷. توپی به‌صورت نمادین در ضلع جنوب غربی میدان نصب شد و کتیبه‌ای با ۴۰۰۰کلمه در شمال غرب میدان نصب شد که به تاریخچه آن اشاره دارد.

۱۸. ساختمانی در شمال شرقی میدان بهارستان قرار دارد که، بسیاری بر این عقیده‌اند بالکن آن تاریخی است، چون دکتر فاطمی در آن بالکن سخنرانی مشهوری داشته است.

۱۹. میدان بهارستان مهم‌ترین میدان تاریخی شهر تهران و مهم‌ترین مکان رخ‌دادهای تاریخ معاصر است.

_{عکس‌ از گوگل مپ}

۲۰. .از مهم‌ترین اتفاقات در این میدان می‌توان به ایجاد نخستین مجلس قانون‌گذاری در دوره مشروطه، به توپ بستن مجلس زیر نظر لیاخوف روسی، راه‌پیمایی محالفان و موافقان دکتر مصدق و… اشاره کرد.

۲۱. برگزاری اولین جشن ملی در نخستین سالگرد مشروطیت با حضور جمع کثیری از مردم تهران در میدان بهارستان انجام شد.

۲۲. از حوادث مهمی که در این مکان رخ داده است ترور میرزاعلی اصغرخان اتابک در هنگام خروج از مجلس بود.

۲۳. تعطیلی بازار تهران و تجمع بازاریان در بهارستان در مخالفت با محمدعلی شاه از حوادث مهم میدان بهارستان بود.

۲۴. از دیگر حوادث رخ داده در میدان بهارستان، به توپ بسته شدن مجلس توسط قزاقان زیر فرمان لیاخوف روسی است.

۲۵. ترور میرزاده عشقی مدیر مجله قرن بیستم در سه راه سپهسالار در سال ۱۳۰۳ در میدان بهارستان انجام شد.

۲۶. تجمع دانشجویان و مردم برای بازگشت دکتر مصدق به مجلس و درگیری و زد و خورد با نظامیان ار دیگر اتفاقات رخ داده در بهارستان بود.

۲۷. تظاهرات دانشجویان دانشکده فنی و حقوق در اعتراض به نخست وزیری هژیر و پیوستن مردم به تظاهرات در سال ۱۳۲۷.

۲۸. در ۲۴ اسفند سال ۱۳۲۹پس از تصویب طرح ملی شدن نفت، نمایندگان مجلس در میدان بهارستان غرق در بوسه مردم شدند.

۲۹. در ۳۰ تیر ۱۳۳۱ مردم در حمایت از نخست وزیری دکتر مصدق در میدان و خیابان فردوسی، سعدی و شاه‌آباد جمع شدند و اوضاع متشنج شد.

_{عکس‌ از صفحه فیسبوک پنجره دیروز}

۳۰. مراسم جشن پنجاهمین سال مشروطیت باشکوه بسیار در باغ بهارستان با حضور ۲۵نماینده از کشورهای اسلامی در ۱۴مرداد سال ۱۳۳۴ برگزار شد.

۳۱. در میدان بهارستان از دیرباز برخی مراسم‌های سنتی برگزار می‌شد که قابل‌توجه بودند.

۳۲. یکی از این مراسم‌ها، مراسم قربانی شتر در میدان بهارستان بود که تا سال ۱۳۱۱ در تهران دایر بود تا اینکه رضاشاه آن را ملغی اعلام کرد.

۳۳. در این میدان ۷شبانه‌روز عروسی و پایکوبی برای عروسی ناصرالدین شاه قاجار برپا بود. عروسی ملیجک نیز در همین مکان برگزار شد.

۳۴. خانه دو صدراعظم بزرگ و تاثیرگذار قجری، یعنی سپهسالار و میرزاآقاخان نوری در میدان بهارستان بود.

۳۵. از دیگر مراسم‌های برگزار شده در بهارستان، مراسم ختم اولین شهدای خلیج فارس در دوران پهلوی بود.

_{عکس‌ از گوگل مپ}

۳۶. تشیع مراسم شهدای غواص نیز در میدان بهارستان انجام شد.

۳۷. میدان بهارستان سال ۸۸محل تجمع طرفداران میرحسین موسوی بود.

۳۸. آخرین حادثه‌ای که در این میدان رخ داد، حمله‌ای بود که توسط داعش در خردادماه سال ۱۳۹۶ به مجلس صورت گرفت.

۳۹. بدون شک اشاره به تمامی اتفاقات تاریخی در میدان بهارستان در یک نوشته امکان‌پذیر نیست. در این نوشتار تنها مهم‌ترین اتفاقات و حقایق رخ داده در میدان ذکر شده است.

۴۰. میدان بهارستان مکان شکل‌گیری حوادث تاریخی است که بدون شک در آینده نیز بدون رویدادهای تاریخی نخواهد بود.

_{عکس‌ کاور از گوگل مپ}