جلوگیری از جنگ چین و آمریکا بر سر تایوان چگونه ممکن است؟

هوشمند نیوز – اکرم شعبانی؛ به گزارش اکونومیست، این موضوع از بحرانی که در این ماه با سفر نانسی پلوسی رییس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان به وجود آمد، روشن است. او از حقوق خود برای این سفر برخوردار بود اما در عین حال سفر او تحریک آمیز بوده است. سفری که خشم حزب کمونیست را برانگیخت. یکی از اسلاف پلوسی در سال ۱۹۹۷ از جزیره بازدید کرده بود، اما دیپلمات ارشد چین مدعی شد که «خرابکاران» آمریکایی وضعیت موجود را زیر سوال برده‌اند. پس از ترک تایوان توسط خانم پلوسی، چین موشک‌هایی را بر فراز جزیره شلیک کرد و تمرینات شلیک مستقیم را انجام داد که گویی تمرینی برای ایجاد محاصره بوده است.

از زمان بن بست قبلی در سال‌های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶، آمریکا، چین و تایوان همگی از ابهامات و تناقضات – وضعیت موجود – که صلح به طور متزلزلی بر آن استوار است، ناآرام شده‌اند. چین به ویژه در این مساله خود را تا بن دندان مسلح کرده است. اگر جهان می‌خواهد از جنگ اجتناب کند، باید فورا تعادل جدیدی اندیشیده شود.

این تا حدودی منعکس کننده تغییر نفس‌گیر نیم قرن گذشته است. تایوان از یک دیکتاتوری نظامی به یک دموکراسی مرفه و لیبرال متشکل از ۲۴ میلیون نفر که تقریبا همه آنها از قومیت هان چین هستند، شکوفا شده است. شهروندان آن بیش از دو برابر ثروتمندتر از سرزمین‌های اصلی هستند. موفقیت آنها سرزنشی ضمنی برای رژیم خودکامه چین و دلیلی آشکار برای مقاومت آنها در برابر حکومت پکن است. تسای اینگ ون رییس جمهوری تایوان، هیچ حرکت رسمی به سمت استقلال انجام نداده است، اما جزیره در حال دور شدن از سرزمین اصلی است. پیشنهاد چین برای «یک کشور، دو سیستم» از زمانی که سرزمین اصلی آزادی‌های مدنی را در هنگ کنگ زیر پا گذاشته بود، خالی به نظر می‌رسید. امروزه تعداد بسیار کمی از تایوانی‌ها می‌گویند که خواهان استقلال رسمی فوری هستند، احتمالا به این دلیل که مطمئنا باعث تهاجم می‌شود. اما حتی تعداد کمتر طرفداران هم باعث اتحاد سریع می‌شود. 

آمریکا هم تغییر کرده است. پس از دو بار مداخله برای محافظت از تایوان در دهه ۱۹۵۰، این تردید ایجاد شد که آیا تایوان ارزش دفاع کردن دارد؟ اما موفقیت دموکراتیک جزیره و نقش آن به عنوان منبع نیمه‌هادی‌ها باعث بالا رفتن اهمیت آن شده است. امروزه متحدانی مانند ژاپن، حمایت قاطع از تایوان را آزمونی برای جایگاه آمریکا به عنوان یک قدرت مسلط و قابل اعتماد در غرب اقیانوس آرام می‌دانند. آمریکا هیچ تعهد رسمی برای دفاع مستقیم از تایوان نداشته و در عوض سیاست «ابهام استراتژیک» را در پیش گرفته است. اما در بحبوحه رقابت فزاینده چین و آمریکا، و با رقابت سیاستمداران در واشنگتن برای سختگیری در برابر چین، تردیدی وجود ندارد که آمریکا امروز به نبرد بر سر تایوان بپیوندد. در واقع، جو بایدن رییس جمهوری آمریکا بارها و بارها این مساله را تکرار کرده – اگرچه کارکنان او هر بار از اظهارات وی عقب‌نشینی کرده‌اند.

اما هیچ کشوری به اندازه چین برای از بین بردن وضعیت موجود تلاش نکرده است. این که صلح دوام بیاورد تا حد زیادی به شی جین پینگ رییس‌جمهوری چین و مرد قدرتمند این کشور بستگی دارد. او زمینه‌های زیادی برای بدبینی ایجاد کرده است. همانطور که چین ثروتمند شده است او یک ناسیونالیسم پارانویید پرورش داده و بر هر تحقیر قدرت‌های خارجی خیانتکار تاکید می‌کند. او اتحاد با تایوان را به هدف خود برای «جوان سازی ملی» تا سال ۲۰۴۹ مرتبط دانسته است. نیروی دریایی این کشور اکنون تعداد ناوهای بیشتری نسبت به آمریکا دارد. برخی از ژنرال‌ها در واشنگتن فکر می‌کنند که تهاجم ممکن است در دهه آتی رخ دهد.

خوشبختانه، اقدامات چین در این بحران پررنگ اما کالیبره شده بوده است – برای نشان دادن خشم و قدرت خود و در عین حال اجتناب از تشدید تنش طراحی شده است. نیروها مستقر شده‌اند تا جنگی شروع نشود. آمریکا هم سیگنال‌های مشابهی ارسال کرده است. پرتاب آزمایشی معمول یک موشک بالستیک قاره پیما را به همین دلیل به تعویق انداخت و هواپیمای خانم پلوسی برای جلوگیری از پرواز بر فراز پایگاه‌های چین در دریای جنوبی چین، مسیری را به سمت تایوان در پیش گرفت.

خطر این است که چین از این بحران برای تعیین مرزهای جدید برای تجاوزات خود به آنچه که تایوان حریم هوایی و آب‌های سرزمینی خود می‌داند، استفاده می‌کند. همچنین چین می‌تواند تلاش کند تا محدودیت‌های سخت‌تری را بر معاملات جزیره با سایر نقاط جهان اعمال کند.

این مساله نباید اتفاق بیفتد. وظیفه آمریکا و متحدانش مقاومت در برابر این تلاش‌ها، بدون وارد شدن به جنگ است. آمریکا می‌تواند با برقراری مجدد هنجارهایی که پیش از بحران وجود داشت، شروع کند. این کشور باید فورا فعالیت‌های نظامی را در اطراف تایوان از سر بگیرد، به عنوان مثال از جمله ترانزیت از طریق تنگه تایوان و علمیات در آب‌های بین‌المللی چین که ادعا می‌کند متعلق به آنهاست. این کشور می‌تواند به گسترش تمرینات نظامی با متحدان خود ادامه دهد و آنها را بیشتر در برنامه‌ریزی اضطراری بر سر تایوان مشارکت دهد. ژاپن از شلیک موشک‌های چین به اطراف آن عصبانی شد و نشان داد که می‌تواند در یک جنگ مداخله کند، که تهاجم چین را بسیار پیچیده می‌کند.

هدف این است که چین را متقاعد کنیم که چنین تهاجمی ارزش ریسک کردن ندارد. منطقی است که از قانون سیاست تایوان (TPA) در حال حاضر در کنگره، برای ارائه آموزش و تسلیحات بیشتر به تایوان استفاده شود. اما تایوان به یک استراتژی بهتر مبتنی بر سلاح‌های کوچک و متحرک مانند سلاح‌هایی که اوکراین به خوبی از آن استفاده کرده است، نیاز دارد نه کیت پرهزینه مورد علاقه ژنرال‌هایش. این جزیره باید تبدیل به «خارپشتی» شود که هضم آن برای چین سخت باشد. مانند اوکراین، تایوان نیز باید تمایل بیشتری برای دفاع از خود نشان دهد. نیروهای مسلح این کشور مدت‌هاست گرفتار فساد، اسراف و رسوایی شده‌اند.

گاهی اوقات یک تقابل عمومی با چین منطقی است. بیشتر اوقات این مساله باعث دردسرهای زیادی برای سود بسیار کم می‌شود. گروه ۷ مانند ژاپن و استرالیا، لابی‌گری موشکی چین را محکوم کرد. اما کره جنوبی این کار را نکرد و کشورهای جنوب شرقی آسیا هم تمایلی به جانبداری در این زمینه نداشتند. حتی در حالی که تجاوز چین را محکوم می‌کند، دولت باید باید تاکید داشته باشد که از استقلال رسمی تایوان حمایت نمی‌کند. کنگره باید از حرکات نمادینی که منافع واقعی کمی برای جزیره به همراه دارد، مانند تغییر نام دفتر نمایندگی تایوان در واشنگتن که در حال حاضر در TPA است، اجتناب کند. اما چرا در عوض یک معامله تجاری به تصویب نرسد؟

جنگ اجتناب ناپذیر نیست. با وجود همه جاه طلبی‌های آقای شی، اولویت او حفظ قدرت است. اگر تهاجم به اوکراین یک درس به دنبال داشته باشد، این است که حتی یک پیروزی آسان می‌تواند به یک مبارزه طولانی تبدیل شود و عواقب ویران کننده‌ای در داخل کشور داشته باشد. آمریکا و تایوان مجبور نیستند ثابت کنند که تهاجم چین با شکست مواجه خواهد شد، فقط کافی است آقای شی را متقاعد کنند که همچنان منتظر بماند.