تلاش برای حفظ میراث ۵۰۰۰ ساله در گناباد

حمیدرضا محمودی قوژدی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سفال مند گناباد به واسطه تولید بدنه‌ای که در گذشته به شیوه بدل چینی از خاک کائولن داشت و نقش و نقوش آن روی سفال از شهرت خاصی برخوردار است.

وی مرغ، ماهی، خورشیدخانم و درخت زندگی را از نقوشی که بر روی سفال مند گناباد کشیده می‌شود، عنوان و اظهار کرد: سفال مند گناباد با سفال میبد، لالجین و… بسیار متفاوت است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی شهرستان گناباد با اشاره به اینکه روستای مند گناباد یکی از هشت منطقه سفال‌خیز کشور است، تصریح کرد: قدمت هنر سفالگری در منطقه گناباد بر اساس آخرین یافته‌های باستان‌شناسی در منطقه به هزاره سوم قبل از میلاد می‌رسد.

وی با بیان اینکه تداوم این هنر از ۵۰۰۰ سال پیش تا امروز و حفظ اصالت‌های آن یکی از ارزش‌های بارز این هنر است، عنوان کرد: خوشبختانه با اقدامات ارزنده و شایسته در سنوات گذشته که از دهه ۴۰ تا امروز انجام شده، این موضوع منجر به حفظ و احیاء این رشته صنایع‌ دستی در دوره معاصر شده است.

محمودی قوژدی با اشاره به اینکه در دهه ۴۰ با ایجاد مرکزی برای آموزش سفالگران و حمایت از تولیدات با خرید تضمینی آثار تولید شده اقدام مؤثری در راستای احیاء این هنر برداشته شد، گفت: روستای مند با ۲۲ کارگاه سفالگری دارای اشتغال خانگی بیش از ۵۰۰ نفر در رشته سفال است.

وی گردش مالی این هنر را بسیار بالا توصیف کرد و افزود: فقط در ۱۵ روز نوروز امسال بیش از ۳ تا ۴ میلیارد تومان فروش سفال داشته‌ایم که نسبت به گردش مالی سایر بازارچه‌های خراسان رضوی بسیار بالاست.

ضرورت آسیب‌شناسی سفال گناباد

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی شهرستان گناباد در خصوص آسیب‌هایی که سفال گناباد را تهدید می‌کند، بیان کرد: عدم آموزش‌ها و نظارت‌های مستقیم بر سفال موجب شده کیفیت تولیدات کاهش یابد؛ از سویی به دلیل فعالیت رقبای بسیار قوی مانند لالجین و میبد برای تکمیل کردن سودشان از سفال این مناطق هم برای فروش استفاده می‌کنند.

تلاش برای ثبت ملی سفال مند

محمودی قوژدی ادامه داد: با توجه به قانون جدید، مجوز فروشگاه‌های صنایع‌ دستی فقط زیر نظر وزارت میراث فرهنگی صادر می‌شود. در همین راستا با اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان تعامل شده که پروانه‌های مرتبط با صنایع‌ دستی را صادر نکند.                           

وی با بیان اینکه با این اقدام به طور مستقیم بر فروشگاه‌های صنایع‌ دستی، کارگاه‌ها، تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان نظارت خواهیم داشت، گفت: حتی تمدید پروانه‌های قدیمی هم توسط میراث فرهنگی انجام می‌شود. اگرچه مجوز تولید کارگاهی و انفرادی قبلا توسط اصناف صادر می‌شد ولی طبق قوانین جدید خواسته شده که در این زمینه ورودی نداشته باشند.

فروش سفال میبد و لالجین ممنوع است

محمودی قوژدی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر هنرمندان شهرستان فروش سفال میبد و لالجین داشته باشند، مجوز فروشگاهی برای افراد صادر نمی‌شود. البته حمایت‌های خوبی هم از هنرمندان مانند ارائه تسهیلات و در اختیار قرار دادن امکانات خوداداره می‌شود.

وی تصریح کرد: کسانی که چرخ‌کاری می‌کنند، در اولویت دریافت تسهیلات قرار دارند؛ از سویی با توجه به فعالیت مرکز آموزش صنایع‌ دستی و وجود ۲ کوره، هر کدام از هنرمندان که تولید سفال مند گناباد با نقش اصیل داشته باشند، کوره‌ها را برای پخت در اختیارشان قرار می‌دهیم.

تلاش برای ثبت ملی سفال مند

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی شهرستان گناباد بیان کرد: تلاش می‌شود هرچه زودتر سفال مند گناباد ثبت ملی شود. قطعا اگر برندسازی شود، قیمت‌ها افزایش یافته و به سمت سفال‌های سایر شهرها نخواهند رفت.

وی افزود: برگزاری کلاس‌های آموزشی در سطوح مبتدی و حرفه‌ای، بیمه هنرمندان، ارائه تسهیلات، بهره‌مندی از تخفیفات مالیاتی و استفاده از تعرفه‌های صنعتی نیرو مهمترین اقدامات حمایتی از این رشته در دهه‌های اخیر بوده است.                                                                  

محمودی قوژدی تصریح کرد: یکی از اولویت‌های شهرستان پیگیری برای ثبت روستای مند به عنوان روستای ملی سفال است که اقداماتی در سال‌های گذشته برای تحقق این امر انجام شده و ادامه آن نیز در حال پیگیری است.

۹۹ درصد نقاشان روی سفال بانوان هستند

وی در ادامه با بیان اینکه ۹۹ درصد نقاشان روی سفال بانوان هستند، افزود: هنرمندان شهرستان بر اساس نیاز بازار تولید می‌کنند. به این دلیل که این محصول جنبه تزئینی ندارد، بسیاری از مشتریان سفال گناباد مردم منطقه هستند.

وی ادامه داد: در حال حاضر برای بازاریابی با دو مشکل اساسی مواجه‌ایم؛ یکی اینکه محصولات همچنان به شیوه قدیم به فروش می‌رسد و فروش آنلاین ندارند و اینکه چون هنوز بسته‌بندی‌ها شکیل نیست، برای صادرات به کشورهای خارجی نتوانسته‌ایم ورود جدی داشته باشیم.

اطلس صنایع‌ دستی تهیه می‌شود

محمودی قوژدی یکی دیگر از مشکلات حوزه صنایع‌ دستی شهرستان را نداشتن شناخت کافی از وضع موجود دانست و گفت: تلاش می‌شود با آماده کردن اطلس صنایع‌ دستی شهرستان آسیب‌شناسی و مشکلات را بررسی کنیم.

وی اظهار کرد: در حال حاضر از میزان تولید و فروش هیچکدام از رشته‌های صنایع‌ دستی اطلاعات دقیقی نداریم.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی شهرستان گناباد در ادامه با اشاره به اینکه خاک گناباد بعد از لعاب زدن ترک می‌خورد، افزود: برخی از هنرمندانی که با پارک علم و فناوری همکاری دارند مشکل‌شان در این زمینه برطرف شده اما هنوز مشکل سفالگرانی که به سبک سنتی فعالیت دارند، رفع نشده است.

بیمه مهمترین مشکل هنرمندان

وی در ادامه از بیمه به عنوان مهمترین مشکل هنرمندان نام برد و افزود: تاکنون در شهرستان فقط ۱۸ نفر از هنرمندان بیمه شده‌اند. باوجود اینکه از سال ۱۴۰۰ تا امروز بیش از ۱۸۵ نفر برای دریافت تسهیلات به بانک‌ها معرفی شده‌اند ولی هنوز به دلیل نبود اعتبار تسهیلاتی دریافت نکرده‌اند.

وی ادامه داد: اکنون حدود ۱۵ رشته فعال صنایع‌ دستی در گناباد داریم که سفالگری، پارچه‌بافی بیدخت، نمدمالی و گلیم‌بافی از آن جمله است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی شهرستان گناباد تعداد هنرمندان شناسنامه‌دار شهرستان را ۲۷۷ نفر اعلام کرد و افزود: پارچه‌بافی رشته منسوخ‌شده‌ای بوده که دوباره احیا شده است.

شهرستان گناباد دارای ۱۷۷ اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران و بیش از ده‌ها جاذبه گردشگری و صدها اثر تاریخی است.

شهرستان گناباد در فاصله ۲۷۰ کیلومتری از جنوب مشهد قرار دارد.

انتهای پیام