تعطیلات باعث کم شدن کیفیت خواب می‌شود

 کیفیت خواب با سلامتی ارتباط مستقیمی دارد. در یک مطالعه کیفیت خواب ۳۶ درصد افراد جامعه پائین گزارش شد. مطالعات در زمینه کیفیت خواب در تعطیلات، بسیار محدود است. یک مطالعه کاهش یک درصد خواب موثر و تاخیر ۸۱ دقیقه‌ای زمان به بستر رفتن را گزارش داد. پژوهشگران در این مطالعه، کیفیت خواب ۱۴۰ نفر را قبل و پس از تعطیلات نوروزی با استفاده از ابزار  PSQI مورد ارزیابی قرار داده‌اند.

محققان در پژوهشی با عنوان «تغییرات کیفیت خواب قبل و پس از تعطیلات نوروز» آورده‌اند، این ابزار شامل ۱۹ آیتم است و خروجی آن هفت زیر مقیاس مرتبط با خواب و یک نمره کل خواهد بود.

این پژوهش که توسط پریسا عدیمی ناغان دانشیار گروه داخلی مرکز تحقیقات بیماری‌های مزمن ریوی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، بتول خوندابی استادیار موسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال ایران تهران، الدوز آلوش فوق تخصص ریه مرکز توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان شهید بهشتی و جواد ستاره استادیار گروه روانپزشکی مرکز تحقیقات روانپزشکی و علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی مازندران انجام شده، نشان می‌دهد، دامنه جمع این هفت جزء بین ۲۱-۰ متغییر خواهد بود. همچنین نمره بالاتر از پنج کیفیت پایین خواب در نظر گرفته می‌شود.

پژوهشگران می‌گویند، کیفیت خواب ۵۰ درصد افراد قبل از تعطیلات و ۷۵ درصد پس از تعطیلات پائین بوده و ساعت به بستر رفتن ۴۲ دقیقه به تاخیر افتاد. میانگین نمره کیفیت خواب دانشجویان و دانش‌آموزان از ۶۰.۷ به ۵۰.۶، مردان از ۵۸.۳ به ۷۹.۵، زنان از ۹۲.۵۲ به ۵۵.۷، افراد شاغل از ۵۳.۴ به ۹۳.۶ زنان خانه‌دار از ۹۴.۴ به ۷۴.۷ تغییر یافت که همگی معنی‌دار بودند. 

کیفیت خواب با سلامت جسم و روان، عملکرد شغلی، تحصیلی، شناختی و بروز حوادث ارتباط دارد. کیفیت خواب در افراد مورد مطالعه ما طی تعطیلات نوروزی وضعیت بدتری پیدا کرد. این موضوع برخلاف یافته‌هایی است که افزایش خواب و احساس سلامتی را در هنگام تعطیلات گزارش کرده‌اند. دانشجویان و دانش‌آموزان طی تعطیلات وظیفه اضافه‌ای نداشتند. آن‌ها درسنین جوانی بوده و با توجه به کرونوبیولوژی تمایل به دیرتر خوابیدن دارند از این رو تغییر چندانی در کیفیت خواب آن‌ها مشاهد نشد. زنان خانه‌دار و افراد شاغل بهره چندانی از تعطیلات نمی‌برند.

براساس این پژوهش، در این روزها بسیاری از زنان مجبورند بیشتر از قبل کار کنند. کاهش میزان تحرک، تغییر ساعات غذا خوردن، افزایش میزان مصرف کافئین یا تئین می‌تواند سبب کاهش کیفیت خواب شوند. بعضی از برنامه‌های تلویزیونی باعث می‌شوند مردم تا دیر وقت بیدار بمانند. ساعت رسمی کشور تغییر کرده و فعالیت‌های روزمره یک ساعت زودتر آغاز می‌شود. از طرفی تعطیلات نوروزی مصادف با شروع بهار است. در بهار اثر مهاری نور شدت یافته و زمانبندی ترشح ملانونین تغییر می‌کند.

مجموع این عوامل اجتماعی- رفتاری و بیولوژیک احتمالا مسئول کاهش کیفیت خواب در نوروز هستند. بررسی عوامل مرتبط با کاهش کیفیت خواب در نوروز و بررسی اثر جابه جایی ساعت رسمی بر ترشح ملانونین می‌تواند در این رابطه مورد پژوهش قرار گیرند. به منظور پیشگیری از مشکلات خواب، آموزش بهداشت خواب و سوق دادن برنامه‌های پر مخاطب تلویزیونی به زمان غروب توصیه می‌شود.

این پژوهش در مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران منتشر شده است.

۴۷۲۳۱