ترس از آب؛ دلایل و روش‌های درمان آب هراسی

آکوفوبیا یا ترس از آب نوعی فوبیای خاص است که فرد مبتلا به آن با دیدن آب یا فکرکردن به آن مضطرب می‌شود و از انجام کارهایی مانند حمام‌کردن، شنا در استخر و هر نوع فعالیت آبی دیگری واهمه دارد. بسیاری از افراد مبتلا به آکوفوبیا در گذشته تجربیات آسیب‌زای مرتبط با آب داشته‌اند. هرآنچه لازم است درباره آب‌هراسی بدانید، در این مقاله خواهید خواند.

آکوفوبیا چیست؟

آکوفوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که فرد مبتلا به آن با فکرکردن به آب یا دیدنش دچار ترس شدید می‌شود و ممکن است از رفتن به مکان‌هایی مانند استخر یا دریاچه اجتناب کند. در برخی از افراد این فوبیا به‌قدری شدید است که فرد حتی هنگام دوش‌گرفتن، شستن صورت یا مسواک‌زدن نیز دچار اضطراب می‌شود.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آکوفوبیا هستند؟

عواملی که باعث می‌شوند فرد بیشتر در معرض ابتلا به ترس از آب باشد، عبارت‌اند از:

• اختلال هراس؛
• اختلال اضطرابی؛
• ابتلا به سایر انواع فوبیا؛
• اختلالات سوءمصرف مواد.

فوبیاهای مرتبط با آب‌هراسی عبارت‌اند از:

• سیموفوبیا (ترس از امواج)؛
• آبلوتوفوبیا (ترس از حمام‌کردن)؛
• تالاسوفوبیا (ترس از حجم زیاد آب)؛
• مگالوهیدروتالاسوفوبیا (ترس از موجودات یا اشیای زیر آب).

علائم ترس از آب

علائم آکوفوبیا از خفیف تا شدید متغیرند. شایع‌ترین علائم این اختلال اضطراب شدید هنگام نزدیک‌شدن به آب یا فکرکردن به آن هستند و علائم دیگرش عبارت‌اند از:

• حالت تهوع؛
• تعریق شدید؛
• سرگیجه یا غش؛
• رنگ‌پریدگی پوست؛
• افزایش ضربان قلب؛
• احساس وحشت شدید؛
• مشکلات خواب (بی‌خوابی)؛
• لرزیدن به خود یا منقبض‌شدن عضلات.

علل ترس از آب

علل احتمالی آب‌هراسی عبارت‌اند از:

• رویدادهای آسیب‌زا در گذشته: افرادی که در گذشته دچار نوعی آسیب مرتبط با آب شده‌اند، ممکن است به آکوفوبیا مبتلا شوند. مثلا غرق‌شدن در آب یکی از تجربیاتی است که فرد را از آب می‌ترساند.
• داستان‌های منفی درباره آب: دلیل ابتلا به آکوفوبیا در برخی از افراد دیده‌ها و شنیده‌های دوران کودکی آنهاست. شنیدن داستان‌های ترسناک درباره آب و غرق‌شدن انسان یا کشتی یا دیدن فیلم‌های ترسناک درباره حوادث مربوط به آب از علل احتمالی ابتلا به آکوفوبیا محسوب می‌شوند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین یا بستگان نزدیک فرد مبتلا به فوبیا یا اختلال اضطرابی باشد، احتمال ابتلای فرد به آب‌هراسی افزایش می‌یابد.
• مدل‌سازی: دیدن یا شنیدن صحبت‌های افراد مبتلا به آب‌هراسی ممکن است باعث ابتلای فرد به این فوبیا شود.

تشخیص آکوافوبیا

اگر آب‌هراسی به‌قدری شدید باشد که زندگی فرد را مختل کند، ممکن است پزشک او را به متخصص سلامت روان ارجاع دهد. مواردی که روان‌درمانگر را به آکوفوبیا ظنین می‌کند، عبارت‌اند از:

• ترس از آب زندگی فرد را مختل کرده باشد.
• تماس با آب فرد را دچار اضطراب شدیدی کند.
• ترس از آب مانع از رفتن فرد به پارک، استخر یا پیک‌نیک در کنار دریاچه شود.
• اضطراب و ترس ناشی از دیدن آب یا فکرکردن به آن بیش از ۶ ماه طول کشیده باشد.

درمان ترس از آب

۱. مواجهه‌درمانی

مواجهه‌درمانی اولین و اصلی‌ترین روش درمان ترس از آب است. در این روش درمانی، روان‌درمانگر کم‌کم فرد را در معرض شرایط و تصاویر محرک آکوفوبیا قرار می‌دهد و به فرد مبتلا کمک می‌کند تا واکنش به دیدن یا فکرکردن به آب را مهار کند. بیشتر از ۹۰درصد افراد مبتلا به آکوفوبیا با مواجهه‌درمانی بهبود می‌یابند. مراحل مواجهه‌درمانی برای درمان ترس از آب عبارت‌اند از:

• تمرین تکنیک‌های تنفس و تمدد اعصاب قبل از قرارگرفتن در معرض محرک و حین آن؛
• مشاهده تصاویر یا فیلم‌هایی از آب؛
• دیدن آب در وان، لیوان یا سینک؛
• دست‌زدن به آب؛
• نگاه‌کردن به استخر پر از آب و نزدیک‌شدن به آن؛
• رفتن داخل استخر.

۲. رفتار درمانی شناختی (CBT)

این روش واکنش درست در مواجهه با موقعیت‌ها و محرک‌های فوبیا را به فرد یاد می‌دهد. بسیاری از درمانگران از CBT همراه با مواجهه‌درمانی یا هیپنوتیزم‌درمانی استفاده می‌کنند.

۳. رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)

این روش شکل اصلاح‌شده رفتار درمانی شناختی است و زندگی در لحظه را به فرد یاد می‌دهد. فرد به‌کمک این روش درمانی می‌تواند با اضطراب و پریشانی کنار بیاید و روابطش با دیگران را حفظ کند.

۴. هیپنوتیزم‌درمانی

درمانگران از تکنیک‌های آرام‌سازی هدایت‌شده و توجه متمرکز برای کمک به تغییر دیدگاه فرد مبتلا به آکوفوبیا استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است برای پیداکردن علت زمینه‌ای که منجر به ایجاد ترس از آب شده است، از هیپنوتیزم‌درمانی استفاده کنند.

۵. دارودرمانی

داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی ممکن است علائم آب‌هراسی را کاهش دهند. بیشتر اوقات درمانگران این داروها را همراه با رفتار درمانی شناختی تجویز می‌کنند. اگر آب‌هراسی منجر به اختلالات خواب شود، پزشک داروی خواب نیز برای مبتلا تجویز خواهد کرد.

۶. یوگا، تمرکز حواس و مدیتیشن

تمرین منظم حرکات یوگا استرس فرد را کاهش می‌دهد. کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBSR) به فرد یاد می‌دهد که اضطراب را در لحظه مهار کند. مدیتیشن نیز ممکن است برای تمرکز بر تنفس و جلوگیری از حملات پانیک مؤثر باشد.

عوارض آکوفوبیا

آکوفوبیای شدید کیفیت زندگی فرد را کاهش می‌دهد. ممکن است فرد مبتلا تمایلی به حمام‌کردن یا دوش گرفتن نداشته باشد و رعایت‌نکردن نظافت شخصی باعث ابتلا به بیماری یا آسیب‌دیدن عزت‌نفس او شود.

فکر ملاقات با دوستان یا خانواده در ساحل یا استخر نیز ممکن است باعث اضطراب شدید فرد مبتلا به آکوفوبیا، گوشه‌گیری و دورشدن از اطرافیان و عزیزانش شود.

برخی از افراد مبتلا به آب‌هراسی ممکن است دچار حمله پانیک شوند که علائمش عبارت‌اند از:

• تعریق؛
• تنگی‌نفس؛
• حالت تهوع؛
• درد قفسه سینه؛
• افزایش ضربان قلب؛
• احساس سرگیجه یا سبکی سر.

نگرانی‌ مداوم بابت حملات پانیک ممکن است منجر به اختلال پانیک شود.

سؤالات رایج درباره ترس از آب

۱. هیدروفوبیا و آکوفوبیا چه تفاوتی دارند؟

هیدروفوبیا نوعی آب‌هراسی است که بیشتر در افراد مبتلا به هاری دیده می‌شود. افراد مبتلا به ترس از آب در هاری با شنیدن، دیدن یا مزه‌کردن آب دچار اسپاسم عضلانی می‌شوند. آکوفوبیا ترس شدید از آب است که به وضعیت جسمانی یا بیماری فرد مربوط نمی‌شود.

۲. کدام گروه سنی بیشتر در معرض ابتلا به آکوفوبیا هستند؟

این اختلال بیشتر در کودکان دیده می‌شود.

۳. محرک‌های آب‌هراسی چیست؟

هر چیزی که مربوط به آب باشد، ممکن است باعث بروز علائم آب‌هراسی شود. محرک‌های آکوفوبیا شامل دیدن آب یا فکرکردن به آن در موارد زیر است:

• وان، دوش یا سینک؛
• فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی؛
• استخر، دریاچه، دریا یا رودخانه؛
• فواره‌های آب پارک‌ها یا مراکز خرید.

کلام پایانی

افراد مبتلا به آکوفوبیا وقتی آب می‌بینند یا به آن فکر می‌کنند، دچار ترس شدیدی می‌شوند. این افراد ممکن است از دیدن آب آشامیدنی، دوش حمام یا استخر بترسند. به‌کارگیری روش‌های درمان ترس از آب باعث می‌شود فرد از تماس با آب احساس بهتری داشته باشد.

خودتان یا عزیزانتان دچار این فوبیا شده‌اید؟ چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.

در افسردگی غم به لایه‌های عمیق زندگی نفوذ کرده و اختلالاتی در احساسات و رفتار شما به‌وجود می‌آورد. اگر احساس افسردگی دارید، حتما با کمک یک روانشناس متخصص مشکل را ریشه‌یابی کنید و برای حل آن راهکار بگیرید.برای ارتباط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.

به کمک زبان بدن، ناگفته‌ها را بگویید و بشنوید