تخریب دیپلماسی منطقه‌ای ایران به سبک رسانه‌ای/ ماجرای تیترهای جنجالی علیه ترکیه و عربستان چه بود؟

رسول سلیمی: در حالی که تلاش‌های دیپلماتیک دولت برای تقویت روابط منطقه‌ای و ایجاد همگرایی علیه رژیم صهیونیستی شدت گرفته است، برخی رسانه‌های داخلی با اتخاذ رویکردی تخریبی و مغایر با مصالح ملی، به دنبال تضعیف این تلاش‌ها و ایجاد تفرقه بین ایران و همسایگان هستند.

این اقدامات که با هدف ایجاد اختلاف و مانع‌تراشی در مسیر دیپلماسی دولت صورت می‌گیرد، واکنش جدی هیئت نظارت بر مطبوعات را برانگیخت و منجر به تذکر کتبی به یکی از روزنامه‌های تندرو شد. هیئت نظارت بر مطبوعات به‌استناد تبصره ۲ ماده ۵ قانون مطبوعات بر رعایت «لازم‌الاتباع بودن مصوبات شورای عالی امنیت ملی برای مطبوعات» تاکید کرده است.

اطلاعیه ای که بعد از انتشار آن، نگاه ها را به سوی دو شماره روزنامه «وطن امروز» نزدیک به «مهرداد بذرپاش» متمرکز کرد. روزنامه ای که در دوم و سوم آبان با انتشار گزارش های تخریبی و تیترهای توهین آمیز، مقامات دو کشور ترکیه و عربستان را هدف حمله قرار داد. وطن امروز با انتشار تصویری از اردوغان، او را «شریک اقتصادی اسرائیل» و با انتشار تصویری از بن سلمان، او را «هم دست نتانیاهو» توصیف کرده بود. گزارش های تخریبی که همزمان با اجلاس بریکس و دیدار پزشکیان و اردوغان و ملاقات عراقچی با بن سلمان و اردوغان، منتشر شد تا بتواند دیپلماسی ایران در متحد کردن همسایگانش علیه اسرائیل را در این برهه زمانی تحت تاثیر قرار دهد.

روزنامه وطن امروز که در تخریب دیپلماسی دولت ها سابقه ای طولانی دارد، عربستان و ترکیه را در محور تخریب های خود قرار داده است. نمونه های چنین عملیات تخریبی مبتنی بر غریزه سیاسی را می توان در ماجرای «حمله به سفارت عربستان»، «مرگ پادشاه عربستان» و «سفر ابراهیم رئیسی به عربستان» هم مشاهده کرد. توهین هایی که در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات های سنگین تعیین شده و همزمان گلایه مندی مقامات کشورهای همسایه را نیز به دنبال داشته است. در یکی از نمونه ها، آذرماه۱۳۹۴ رئیس‌ جمهوری ترکیه در دیدار با معاون اول رئیس‌جمهور وقت، با گلایه از مندرجات رسانه‌های ایران علیه خود و خانواده‌اش، خواستار کنترل این رسانه‌ها شد که اسحاق جهانگیری در پاسخ اردوغان گفته بود: «رسانه‌ها در ایران در کنترل دولت نیستند و حتی علیه دولت می‌نویسند، اما شما از زبان مقام‌های رسمی دولت ایران سخنی علیه دولت ترکیه نشنیده‌اید»

اما واکنش مقامات کشورها به توهین برخی روزنامه های عمدتا اصولگرا فقط به گلایه مندی آنها منتهی نمی شود و گاه به بی اعتنایی نسبت به مقامات کشورمان همراه می شود. رفتارهایی ناخوشایند در جلسات رسمی که گاه با دست ندادن و گاه با نشاندن معنادار مقامات کشورمان در فاصله ای دورتر از روسای جمهوری که در روزنامه های داخلی به آنها توهین شده، شان و منزلت دیپلماسی ایران را هدف تخریب های کودکانه روزنامه های تندرو قرار می دهد.

این در حالی است که توهین به مقامات خارجی در قانون مجازات اسلامی و قانون مطبوعات نیز جرم انگاری شده است. ‌ماده ۲۵ قانون مطبوعات تصریح می کند «هر کس به وسیله مطبوعات، مردم را صریحاً به ارتکاب جرم یا جنایتی بر ضد امنیت داخلی یا سیاست خارجی کشور که در قانون‌مجازات عمومی پیش‌بینی شده است، تحریص و تشویق نماید در صورتی که اثری بر آن مترتب شود، به مجازات معاونت همان جرم محکوم و درصورتی که اثری بر آن مترتب نشود، طبق نظر حاکم شرع بر اساس قانون تعزیرات با وی رفتار خواهد شد.» چه آنکه برابر قانون جدید مجازات اسلامی نیز «هرگونه توهین به رئیس یا نماینده سیاسی کشورهای خارجی در قلمرو ایران با توجه به مفاد ماده ۵۱۷ قانون مجازات اسلامی» جرمی سیاسی تلقی شده و در صورت اثبات، قابلیت مجازات از یک تا سه ماه حبس را نیز دارد.

کارشناسان سیاسی همواره تاکید می کنند در هیچ شرایطی انتشار مطالب و تیترهای تحریک آمیز و توهین آمیز علیه مقامات سایر کشورها به ویژه همسایگان، اقدام سازنده و موثری برای سیاست داخلی و خارجی نبوده و نتیجه ای جز بازگشت همان توهین ها به مقامات کشورمان را به دنبال ندارد.

تخریب ها و توهین هایی که نه تنها دستاوردی ندارد بلکه باعث ایجاد مشکلات جدی در همکاری های فی مابین و توافقنامه های اقتصادی و سیاسی ایران با سایر کشورها می شود و نتیجه منفی آن به کلیت نظام باز می گردد. ناظران سیاسی معتقدند پیامد چنین اقداماتی جز تضعیف تلاش کشور برای همگرایی منطقه ای و متحد کردن کشورها علیه اسرائیل نیست. چه آنکه به جای انتشار چنین مطالبی، باید بر تقویت همگرایی و همکاری‌های منطقه‌ای تمرکز کرد و از هرگونه اقدام که به تضعیف محور مقاومت و تقویت جبهه مقابل منجر می‌شود، پرهیز کرد.

از این رو در صورتی که اراده ای در روزنامه نگاران به ظاهر انقلابی برای کمک به جبهه مقاومت وجود دارد، باید بر اساس دیپلماسی هوشمندانه و تقویت روابط دوستانه با همسایگان باشد تا بتواند در برابر تهدیدات مشترک به صورت متحد و قوی عمل کند. موضوعی که اگر روزنامه نگاران روزنامه وطن امروز فقط نیم نگاهی به اخبار هفته گذشته در اقدامات ایران برای جلب همکاری همسایگان به ویژه ترکیه و عربستان برای کاهش تنش ها در خاورمیانه داشتند، دست به تخریب مقامات این کشورها نمی زدند.

رویدادهایی مانند «رزمایش‌ نظامی مشترک ایران و عربستان در دریای عمان» که دقیقا روز قبل از انتشار تصویر بن سلمان با تیتر توهین آمیز «همدست نتانیاهو» بین نیروی دریایی ارتش ایران و عربستان انجام شد. چه آنکه این رزمایش بعد از آن صورت گرفت که عباس عراقچی در ملاقات با بن سلمان، همکاری های نزدیک تهران و ریاض را بر محور سیاست های مقام معظم رهبری دنبال می کرد.

 یا در جریان توهین به اردوغان در صفحه اول روزنامه وطن امروز که با انتشار تصویر رئیس جمهور ترکیه با تیتر «شریک اقتصادی اسرائیل» همراه بود، چهار روز بعد از آن منتشر شد که عراقچی و اردوغان در دیدار با یکدیگر بر اهمیت همکاری ایران و ترکیه برای توقف جنایات اسرائیل تاکید کرده بودند و اردوغان عزم جدی ترکیه را برای تعمیق همکاری تهران-آنکارا اعلام و حمایت خود را از روند گسترش روابط در همه عرصه‌ها به‌ویژه مناسبات اقتصادی و تجاری و رفع برخی موانع موجود ابراز کرده بود. 

در چنین شرایطی، وقتی یکی از روزنامه های سراسری کشور که متشکل از روزنامه نگاران با سابقه و برخوردار از حمایت یک جریان سیاسی خاص، بدون توجه به مصوبات شورای عالی امنیت ملی و بدون در نظر گرفتن سیاست های کلی جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری در تقویت روابط با همسایگان، تخریب دیپلماسی کشور را به عنوان هدف دنبال می کند و بر آن اصرار دارد و آن را تکرار می کند، آیا می توان صرفا با تذکر به برخورد با چنین روزنامه ای اکتفا کرد؟

 یا اساسا می توان بغض های سیاسی پنهان شده در پٌشت توهین به مقامات کشورهای خارجی را حمایت از محور مقاومت تلقی کرد؟  تذکراتی که در موقعیت های قبلی هم بی نتیجه بوده و چنین کارشکنی هایی در داخل کشور بجز تقویت سیاست های اسرائیل و آب ریختن در گردونه آسیاب تفرقه میان ایران و همسایگانش، نتیجه ای نداشته است. رفتارهایی که با توجه به هزینه های آن در سیاست خارجی، تشدید برخورد با چنین رسانه هایی را می طلبد.

۳۱۱۲۱۳/۲۳