تاکتیک «مذاکره موردی» جواب داد/ تبادل زندانیان بین ایران و امریکا مقدمه‌ای برای «مذاکره مستقیم»؟

رسول سلیمی: توافق بر سر آزادی زندانیان آمریکایی در ایران در برابر آزادسازی پول های بلوکه شده کشورمان، واکنش های مختلفی را به همراه داشته است. گفته می شود بر اساس توافق صورت گرفته پنج نفر از زندانیان ایرانی در آمریکا و پنج نفر از زندانیان آمریکایی در ایران تبادل خواهند شد.همچنین علاوه بر این تبادل متقابل، ۶ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی، به‌همراه مقدار قابل توجهی از وجوه ایران در بانک TBI عراق آزاد خواهد شد.

هم زمان با اعلام این خبر وکیل مدافع زندانیان امریکایی در ایران، از انتقال موکلینش به خارج از زندان خبر داد.حجت کرمانی در گفت وگو با ایسنا گفته بود: آقایان سیامک نمازی، مراد طاهباز و عماد شرقی از زندانیان محکوم شده، از زندان اوین به خارج از زندان منتقل شدند.وی افزود: اتهام این افراد همکاری با دولت متخاصم آمریکا بود.

کریستین امانپور مجری مشهور شبکه سی ان ان آمریکا نیز به نقل از جرد گنسر، مشاور حقوقی سیامک نمازی جزئیات بیشتری از ماجرا را بیان کرد. او گفته بود: «انتقال گروگان‌های آمریکایی از زندان اوین توسط ایران به حبس خانگی {در یکی از هتل های تهران}، تحول مهمی است. اگرچه من امیدوارم که این اولین قدم برای آزادی نهایی آنها باشد، این در بهترین حالت آغاز پایان است و نه بیشتر.»

>>>>بیشتر بخوانید:

ده دلیل شکست مذاکرات دولت سیزدهم

بیانیه خوانی تندروها از شبکه سه؛ تلاش برای انسداد مذاکرات و کاسبی از تحریم ادامه دارد

گاف جدید کیهان در حمله به ظریف/ چرا روزنامه کیهان، وطن‌دوستان را به خیانت متهم می‌کند؟

گِرا از داخل ایران برای برهم زدن مذاکرات/ ابعاد تازه از برکناری راب مالی

در همین ارتباط محمد جمشیدی معاون سیاسی رئیس جمهور در توئیتی نوشت: «بعد از آزاد شدن پول های ایران در عراق، فرایند آزادسازی کل دارایی‌های ایران در کره جنوبی نیز آغاز شده است. تا زمان انتقال کامل پول‌ها، زندانیان مدنظر آمریکا همچنان در ایران باقی می‌مانند.»

علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه نیز با بیان اینکه فرآیند آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های ایران آغاز شد، گفت: «تضمین‌ لازم برای پایبندی آمریکا به تعهدات خود را دریافت کرده‌ایم.»

روزنامه نیویورک‌تایمز پیش از این گزارش داده بود که پنج زندانی آمریکایی در ازای آزادی ایرانیانی که به دلیل نقض تحریم‌ها مجرم شناخته شده‌اند، از زندان آزاد خواهند شد. این روزنامه همچنین مدعی شد حدود ۶ میلیارد دلار از دارایی‌های نفتی ایران نیز آزاد خواهند شد.

در همین راستا کاخ سفید ساعاتی بعد از خبر نیویورک تایمز مبنی بر توافق بین تهران و واشنگتن بر سر تبادل زندانیان، طی بیانیه‌ای اعلام کرد که «ما تضمین‌هایی دریافت کردیم مبنی بر اینکه ایران پنج تن از آمریکایی‌های زندانی شده نزد خود را آزاد کرده و در وضعیت اقامت اجباری قرار داده است که ما این گام را دلگرم کننده می دانیم.»

بعد از انتشار این خبر، خبرگزاری فارس به نقل از منابع آگاه نوشت «منابع ایران در حال انتقال به حساب‌هایی در قطر است و در خصوص تبدیل آن از واحد «وون» (پول کره جنوبی) به یورو توافق صورت گرفته است.این منابع همچنین تصریح کرده بود خروج زندانیان آمریکایی بعد از انتقال قطعی منابع ارزی به حسابی در بانک مرکزی قطر صورت خواهد گرفت. در این توافق همچنین مقرر شده تعدادی از زندانیان ایرانی در آمریکا هم آزاد می‌شوند.

پیشتر نیز وزارت خارجه کشورمان نیز در بیانیه ای تاکید کرده بود «نحوه بهره‌برداری از منابع و دارایی‌های مالی رفع توقیف شده در اختیار جمهوری اسلامی ایران بوده و این منابع برای نیازهای مختلف کشور حسب تشخیص مراجع ذیصلاح هزینه خواهد شد.»

اگرچه خبرها، از آزادسازی شش میلیارد از هفت میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران در کره جنوبی خبر می داد اما رویترز، به نقل از وزارت خارجه کره جنوبی اعلام کرد که هیچ اطلاعاتی در رابطه با گزارش‌های رسانه‌ها مبنی بر اینکه ایران ممکن است پنج شهروند آمریکایی بازداشت شده را به عنوان بخشی از قراردادی که بر اساس آن ۶ میلیارد دلار از سرمایه‌های ایران در کره جنوبی آزاد شود، ندارد.در بیانیه این وزارتخانه آمده است: «دولت ما از نزدیک با کشورهای درگیر مانند ایالات متحده و ایران برای حل موضوع وجوه مسدود شده رایزنی کرده است و امیدواریم که این موضوع به صورت دوستانه حل شود».

در همین راستا جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید در گفت وگو با شبکه الجزیره تاکید کرد که گفت وگوها با طرف ایرانی برای آزادی زندانیان ادامه دارد.وی گفته بود: آنچه محقق شد یک گام مثبت است و یک توافق امضا شده نیست و امیدواریم که در آینده نزدیک اعلام کنیم که توافق منعقد شد.جان کربی خاطرنشان کرد: از تلاش های شرکایمان در منطقه تقدیر و تشکر می کنیم، کشور قطر دوست متمایزی است و از حمایت های آن تشکر می کنیم. ما به طور ویژه از حمایت های قطر در این مذاکرات تقدیر می کنیم.

تحلیلگران روابط بین الملل معتقدند « زمینه برای همکاری‌های متقابل ایران و امریکا وجود دارد و تمام مذاکرات سه ماه گذشته در چارچوب پلن سی معطوف به حل موردی برخی از موضوعات مورد اختلاف بوده است.»

ابراهیم متقی رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران که راهبرد دولت سیزدهم در مقطع کنونی را مذاکرات موردی با امریکا ارزیابی کرده در ادامه می گوید «یکی از این موضوعات ، مربوط به فروش نفت ایران و بازگشت بخشی از منابع مالی بوده و موضوع دیگر به ازادی زندانیان دو طرف مربوط می‌شود ؛ مسئله‌ای که برای تهران و واشنگتن تبدیل به یک سوژه امنیتی شده است .چانه‌زنی برای ازادسازی سوژه‌های امنیتی ایران و امریکا در دستورکار قرار دارد و احتمالا طی یکی دو ماه اینده این موضوع اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.»

اما واکنش ها به تبادل زندانیان ایرانی و امریکایی در حالی صورت می گرفت که سخنگوی ناوگان پنجم امریکا بعد از اعزام سه کشتی جنگی امریکایی به خلیج فارس، گفته حضور صدها نظامی امریکایی در خاورمیانه، مقدمه ای برای حضور دائمی امریکا است.

اما واکنش ها در ایران، اظهار نظر عبدالناصر همتی رئیس قبلی بانک مرکزی نیز به دنبال داشت. او در توئیترش در این باره نوشت: «اینکه انتقاد میشود چرا دولت پذیرفته است که منابع ارزی درکره جنوبی برای خرید کالاهای اساسی و دارو باشد ، باید توضیح بدهم که موضوع صرفاً مربوط به این دولت نیست.در دولت قبل هم پذیرفته شده بود. چرا که هرگونه توافقی خارج از بر جام، همراه با ادامه تحریم هاست.ایرادی که میتوان گرفت این است که چرا روند توافق را طول داده و بعد از سه سال تحمیل هزینه،به همان نقطه اول رسیدید ؟ چرا اروپا را دور زدید و متوسل به کشورهای منطقه شدید ؟ و مهمتر این که چرا به رغم ادعای یک دولت مقتدر، نتوانستید برجام را اجرا کنید و یا به یک توافق هسته ای بهتر، جهت رفع تحریم ها دست یابید؟»

در صورت موفقیت ایران و امریکا در مذاکره برای تبادل زندانیان سیاسی، این چشم انداز بین تحلیل گران پدید می آورد که زمینه ها تا قبل از انتخابات هر دو کشور برای مذاکره ای مستقیم حول مسائل مورد مناقشه وجود دارد. مذاکراتی که هدفگذاری رفع تحریم ها برای ایجاد رشد اقتصادی در کشور را دنبال می کند.

۳۱۱۲۱۳