بورس کالا و زنجیره فولاد چه مزایا و مشکلاتی دارد؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایرنا، امروز (شنبه) در جریان برگزاری همایش «تعامل سنگ آهن و فولاد در تالار بورس» در هتل المپیک، مزایا و معایب عرضه محصولات زنجیره فولاد در بورس کالا، مسائل و مشکلات آن از سوی کارشناسان بخش‌های دولتی و خصوصی و موافقان و مخالفان مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

به اعتقاد کارشناسان، در ایران، بورس کالا به مثابه یک ابزار تاثیرات خوبی بر جای می‌گذارد، از جمله اینکه به شفاف‌سازی و حذف دلالان از فرآیند کسب و کار انجامیده و در تعامل عرضه و تقاضا، موضوع قیمت‌گذاری دستوری حذف می‌شود.

برپایه این گزارش، یکی از مشکلات زنجیره فولاد، نحوه قیمت‌گذاری محصولات مختلف این زنجیره است که همواره محل اختلاف تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان محصولات مختلف بوده است.

 زنجیره تولید فولاد به فرآیند تولید فولاد از مرحله استخراج سنگ‌آهن تا تولید شمش فولاد گفته می‌شود. به‌طور کلی این زنجیره شامل استخراج سنگ‌آهن از معدن و سپس تبدیل آن به کنسانتره و ورود آن به بخش فولادسازی و در نهایت ورود به بخش نورد است.

بورس کالا، راهکار تعیین قیمت سنگ‌آهن

در این راستا، مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری ایمیدرو در همایش مذکور، عرضه در بورس کالا را تنها راهکار تعیین قیمت سنگ‌آهن برشمرد که فولادسازان و تولیدکنندگان سنگ‌آهن‌ بر مبنای کشف قیمتی که در تابلوی بورس انجام می‌شود، می‌توانند به انعقاد قراردادهای بلندمدت بپردازند.

«امیر صباغ» در این همایش اظهار داشت: در سال ۹۷ بر اساس توافق فولادسازان و واحدهای تولیدکننده سنگ‌آهن، فرمول قیمتی کنسانتره برپایه ۱۶ درصد نرخ شمش خوزستان، گندله بر اساس ۲۳.۵ درصد نرخ شمش خوزستان و آهن اسفنجی برمبنای ۵۰ درصد نرخ شمش خوزستان توافق و تعیین شد، اما در سال‌های ۹۸ و ۹۹ مذاکرات این دو گروه پیشرفتی نداشت که در نهایت دیوان عدالت اداری رای به ابطال نامه وزارت صنعت، معدن و تجارت در تثبیت قیمت‌ها داد.

مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری ایمیدرو معتقد است: مروری بر آخرین قیمت محصولات زنجیره فولاد در بورس کالا، حاکی از مناسب بودن قیمت هاست.

وی همچنین بیان داشت: نگاهی به قیمت‌های کنسانتره و گندله در بورس کالا نیز حاکی است که نرخ‌های موجود محرک صادرات سنگ‌آهن است.

صباغ در ادامه، با اشاره به ذخایر زمین‌شناسی سنگ‌آهن، افزود: با روند فعلی تولید سنگ آهن (سالیانه ۳۰ میلیون تن تولید) ذخایر سنگ‌آهن تا ۱۸ سال دیگر به پایان می‌رسد و اگر افزایش تولید چشم انداز ۱۴۰۴ محقق شود، ذخایر تنها برای ۱۲ سال تولید فولاد کفاف خواهد داد.

وی تاکید کرد: در این راستا باید بر اکتشافات عمیق متمرکز شده و بر روی آزادسازی محدوده های محبوس شده کار کرد تا عمر ذخایر سنگ آهن بالاتر برود.

ساختار صنعت فولاد از انحصار خارج شود

نایب رییس کمیسیون صنایع و معادن اتاق ایران نیز در این همایش، بورس کالا را رویکردی درست، ارزشمند و منطبق بر ساختارهای موجود زنجیره فولاد توصیف کرد و با این حال اشکالاتی را بر آن وارد دانست.

«سجاد غرقی» خاطرنشان‌کرد: هرچند اعتقاد عمومی بر توسعه پایدار زنجیره به معنای توسعه رقابتی آن است، اما با معضل تعارض منافع در این زنجیره مواجه‌ایم.

وی، وجود بخشنامه‌های متعدد را یادآور شد و گفت: وقتی مطابق بخشنامه سهمیه‌بندی شرکت‌ها قادر به خرید ارزان‌قیمت نهاده‌های مورد نیاز هستند دیگر دلیلی برای ورود به بورس کالا نمی‌ماند؛ شاهد این موضوع نیز ورود تنها ۳.۵ درصد کل سنگ ‌آهن‌های تولید شده به بورس کالا تاکنون است.

غرقی معتقد است: باید امکان ورود عرضه‌کننده‌ها و خریداران بیشتری به بورس بیشتر شود و کمک کنیم تا ساختار صنعت فولاد از حالت انحصاری و غیر رقابتی به سمت رقابتی شدن پیش برود.

وی، رشد ۸۰۰ درصدی تولید سنگ آهن در فاصله سال‌های ۸۳ تا ۹۳ را یادآور شد و گفت: این مهم  با اصلاح قانون معادن، تسهیل سرمایه‌گذاری و همچنین صادرات به چین محقق شد.

بورس کالا، یک راهکار منطقی برای زنجیره فولاد

در این همایش «کیوان جعفری‌طهرانی» تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی فولاد و سنگ آهن نیز گفت: بورس کالا یک راه حل منطقی برای زنجیره فولاد است و می‌توان انتظار داشت قیمت سنگ‌آهن با عرضه در بورس نسبت به قبل متناسب‌تر تعیین شود و به فروش برسد.

با این حال، دبیرکل انجمن سنگ آهن ایران به عنوان یکی دیگر از سخنرانان همایش، به برخی اشکالات اساسی بورس کالا اشاره کرد.

«سعید عسکرزاده» خواستار حذف سهمیه‌بندی در بورس کالا و تقاضامحوری آن شد تا ابزاری مناسبی برای کسب و کار در بنگاه‌های مختلف باشد.

با این حال عسکر زاده تاکید کرد: مسائل مرتبط با زنجیره فولاد و بلکه همه مسائل تولیدی و توزیعی کشور با پیچیده‌سازی یا ساده‌سازی قابل حل نیست، بلکه باید سعی در واقعی‌سازی داشت و بورس کالا را به عنوان یک ابزار پذیرفت.

وی تصریح‌کرد: اگر دولت بخواهد همواره بالای سر زنجیره فولاد بوده یا به تنظیم دستوری بازار بپردازد، مشکلات زیاد می‌شود.

طبق جدیدترین پایش طرح جامع فولاد، ظرفیت‌های ایجاد شده تا پایان سال ۹۹ شامل ۳۹.۴ میلیون تن ظرفیت تولید شمش فولاد، ۳۷.۱۸ میلیون تن آهن اسفنجی، ۶۶.۷۵ میلیون تن گندله و ۶۴.۱۱ میلیون تن کنسانتره است.

تولید محصولات این زنجیره تا پایان سال ۹۹ مشتمل بر تولید ۳۰.۷ میلیون تن فولاد خام، ۳۱.۱۴ میلیون تن آهن اسفنجی، ۴۶.۰۶ میلیون تن گندله، ۵۰.۰۶ میلیون تن کنسانتره و ۱۰۴.۱ میلیون تن سنگ آهن بود.

به گفته «وجیه‌الله جعفری» معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس هیات عامل ایمیدرو، برای ایجاد توازن و تحقق برنامه تولید ۵۵ میلیون تن فولاد، حدود چهار میلیارد و ۴۳۹ میلیون یورو نیاز است که تاکنون حجم قابل توجهی از این میزان سرمایه‌گذاری، تأمین اعتبار شده است؛ بنابراین دستیابی به اهداف چشم انداز ۱۴۰۴ امکان‌پذیر است.