بودجه نهادها مخفی شد/ با غیرشفاف ترین لایحه بودجه قرن مواجهیم

هوشمند نیوز – مهفام سلیمان بیگی؛ در هفته جاری اولین لایحه بودجه دولت رییسی به مجلس ارائه شد. لایحه‌ای به تعبیر دولت انقباضی و به باور مجلس عادلانه که با ظاهری بسیار متفاوت ارائه شد.

در این لایحه برای اولین بار به جای ذکر دستگاه دریافت‌کننده بودجه، عنوان برنامه‌هایی که قرار است ذیل هر وزارتخانه بودجه بگیرند، عنوان شده و خبری از ارائه جزئیات نیست. 

همچنین به دلیل ادغام ردیف‌های سال‌گذشته و حذف ردیف مختص قیاس با بودجه سال قبل، امکان واکاوی تغییرات هم از مردم گرفته است. تا آنجا که مهدی پازوکی، کارشناس اقتصادی و مسئول سابق در سازمان برنامه و بودجه این لایحه را غیر شفاف‌ترین لایحه قرن می‌خواند.

این کارشناس در گفت‌وگو با هوشمند نیوز بیش از ۱۰ انتقاد از لایحه ۱۴۰۱ مطرح می‌کند و می‌گوید: کدام بودجه انقباضی؟! این بودجه به هیچ وجه انقباضی نبوده است. از کدام بودجه انقباضی حرف می‌زنند وقتی بودجه شرکت‌های دولتی ۶۲ درصد و کل بودجه کشور بیش از ۲۷ درصد رشد داشته است؟

غیرشفاف‌تر از بودجه دوران مشروطه

به اعتقاد پازوکی، لایحه بودجه ۱۴۰۱ یکی از غیرشفاف‌ترین بودجه‌های تاریخ کشور است. اومی‌افزاید: چنان ردیف‌های بودجه را ادغام کرده‌اند که به جز خودشان هیچ کس از جزئیات آن آگاه نمی‌شود .به این دلیل تفاوتی که در شکل ارائه بودجه ایجاد کرده‌اند، رشد و تغییر بودجه نهادها و دانشگاه‌های مختلف نه مشخص است و نه قابل قیاس با بودجه قبلی. 

به باور این کارشناس بودجه باید مشخص و شفاف باشد،  در غیر این صورت باعث فساد می‌شود. 

پازوکی تاکید می‌کند: حتی اولین بودجه تاریخ ایران یعنی اولین بودجه‌ای که مربوط به مشروطیت بود هم از بودجه فعلی ارائه شده شفاف‌تر بوده است. بودجه رییسی برای مردم غیرشفاف‌ترین بودجه یک قرن اخیر ایران است.

نهادها به دکان تبدیل شده‌اند

پازوکی در ادامه از تبعیض در تخصیص بودجه انتقاد و تصریح می‌کند: در بودجه شاهد افزایش شدید بودجه برخی از نهادها و موسسات پژوهشی هستیم که به یک دکان تبدیل شده‌اند و سال‌هاست هیچ‌کس نمی‌داند با بودجه‌شان چه می‌کنند، حالا دیگر حتی امکان برررسی بودجه زیرمجموعه‌های این نهادها را هم از ما گرفته‌اند. نمونه آن رشد بودجه دبیرخانه انقلاب فرهنگی است که هیچ‌کس قادر نیست از لایجه به جزئیات آن پی ببرد.

افزایش برداشت ۳۰۰درصدی از صندوق توسعه!

سومین انتقادی که پازوکی به ساختار بودجه ۱۴۰۱ وارد می‌داند، وابستگی به نفت است. 

او توضیح می‌دهد: وابستگی این بودجه به نفت بسیار زیاد است. اگر لایحه ۱۴۰۰ را با لایحه امسال مقایسه کنیم به این موضوع پی خواهیم برد. به ادعای آقای میرکاظمی بودجه بدون ارتباط با توافق تدوین شده‌، اما به طور حتم اگر این توافق انجام نشود، این بودجه تحقق پیدا نمی‌کند.

پازوکی اضافه می‌کند: فروش نفت نسبت به لایحه سال ۱۴۰۰ افزایش داشته. در لایحه سال گذشته فروش نفت در حدود ۱۸۸ هزار میلیارد تومان بود، اکنون به ۳۸۱ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. سال گذشته وقتی لایحه به قانون تبدیل شد مجلس  فروش نفت را تا ۳۴۱ هزارمیلیارد تومان بالا برد. افزایش ۹ درصدی که درباره فروش نفت گفته می‌شود نسبت به قانون بودجه سال گذشته است نه لایحه‌ای که دولت روحانی داد. 

این کارشناس در واکنش به افزایش ۳۰۰ درصدی برداشت از صندوق توسعه ملی نیز عنوان می‌کند: قانون را دور زده‌اند. این خودش وابستگی به نفت است چون منابع صندوق توسعه ملی هم از نفت تامین می‌شود. استفاده از منابع صندوق توسعه ملی در سال گذشته ۳۶ هزار میلیارد تومان بوده و حالا به ۱۳۷ هزارمیلیارد تومان رسیده است. این یعنی میزان وابستگی بودجه به نفت به شدت افزایش یافته است.

حرکت به سمت اقتصاد دولتی

پازوکی در ادامه منتقدانه عنوان می‌کند: بودجه شرکت‌های دولتی ۶۲ درصد بیشتر شده! درحالی که  شرکت‌های دولتی همیشه حیاط خلوت وزارتخانه‌ها بوده‌اند.

به باور این کارشناس نکته قابل توجه در بودجه سال آینده سمت‌وسوی دولتی دادن به اقتصاد است. 

در قانون بودجه ۱۴۰۰بودجه فروش شرکت‎‌های دولتی  ۲۴۵ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود درحالی که این رقم در لایحه امسال به ۷۱ هزار میلیارد تومان تقلیل یافته است.

همچنین  درآمد ناشی از اموال مازاد دولتی نیز از ۴۵ هزار میلیارد تومان در بودجه ۱۴۰۰ به ۲۶ هزار میلیارد تومان در لایحه ۱۴۰۱کاهش داده شده است. درآمد ناشی از اموال مازاد دولتی نیز از ۴۵ هزار میلیارد تومان در بودجه ۱۴۰۰ به به ۲۶ هزار میلیارد تومان کاهش داده است.

طبق اظهارات پازوکی این موارد نشانگر کاهش نقش بخش خصوصی در بودجه سال آینده و بیانگر عدم تمایل دولت به واگذاری‌ها و کوچک شدن دولت است. به گفته او این بندها به وضوح نشان می‌دهد که اقتصاد به سمت دولتی شدن پیش خواهد رفت.

او عنوان می‌کند: رشد ۸ درصدی اقتصاد زمانی رخ می‌دهد که بخش خصوصی وارد شود و فضای کسب و کار برای حضور فعالان اقتصادی فراهم شود ولی متاسفانه به این موضوع توجه نشده است.

مالیا‌ت‌ نهادهای انقلاب ثابت ماند

با توجه به افزایش ۶۲ درصدی درآمد دولت از طریق مالیات‌ها، این بخش از بودجه امسال بیش از بقیه محل انتقاد قرار گرفته است.

پازوکی هم با انتقاد از وضع مالیات‌ها در لایجه بودجه عنوان می‌کند: در خصوص افزایش نرخ مالیات به شخصه مخالفم چون باعث رکود اقتصادی می‌شود اما اگر پایه مالیاتی افزایش پیدا کند و شرکت‌ها و فعالیت‌هایی که باید مالیات بپردازند بیشتر شود، یعنی  مالیات‌گیری درست و  اصولی است.

اما به باور او در لایحه خبری از مالیات‌گیری اصولی  نیست چرا که به طور مثال مالیات بنیادها و نهادهای انقلابی و مذهبی تغییری نکرده است. درحالی که سال گذشته درآمد دولت از مالیات آن‌ها ۱۵۱۵میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود امسال هم دقیقا همان مبلغ برای مالیاتشان در نظر گرفته شده درحالی که مالیات تمام بخش‌ها و گروه‌های دیگر بیشتر شده است.

این کارشناس اضافه می‌کند: همچنین متاسفانه نرخ مالیات کارکنان دولتی و خصوصی بیشتر از مالیات مشاغل از جمله تجار است که این عادلانه نیست.

چند هزار صفحه برنامه دولت رییسی کجاست؟

آخرین نکته‌ای که مسئول سابق سازمان برنامه و بودجه کشور از آن انتقاد می‌کند تمدید یکساله برنامه ششم توسعه در متن لایحه است. او می‌گوید: از یک طرف به شدت به دولت روحانی حمله می‌کنند که برنامه‌هایش ناکارآمد بوده، از سوی دیگر قانون برنامه ششم را که ارائه شده توسط دولت قبلی است، تمدید می‌کنند! این یعنی دولت رییسی هیچ  برنامه‌ای نداشته چون اگر برنامه داشت باید برنامه هفتم را به مجلس ارائه می‌داد نه این که برنامه روحانی را تمدید کند .پس چند هزار صفحه برنامه‌ای که از آن حرف می‌زدند کجاست؟