به هوای بهار باغبانی کنید

روزنامه جام‌جم: حالا که از شنیدن خبر‌های منفی که این روز‌ها کم نیستند خسته شده‌اید و حوصله انجام هیچ کاری را هم ندارید، به اولین مرکز فروش گل و گیاه و وسایل جانبی آن بروید. کمی در آن فضا قدم بزنید. بوی خاک و برگ‌ها را نفس بکشید. به رنگ‌های بی‌نظیر گل‌ها و به بی‌نهایت رنگ سبزی که اطراف شما را فراگرفته، خوب نگاه کنید. بعد یک جعبه گل، مثلا پامچال، مینا، بنفشه، مارگریت و… را انتخاب کنید.

خاک هم یادتان نرود. بعد به خانه برگردید و گل‌ها را داخل باغچه یا جعبه‌های خالی از گل لب ایوان بکارید. خواهید دید که هرچه ترس و اضطراب و ناامیدی است از سر انگشتان شما به خاک می‌ریزد و آرام می‌شوید. آن‌قدر آرام که اصلا یادتان می‌رود فلانی چه گفت و چه کرد… روز‌های آخر اسفند و نزدیک شدن به بهار را بهانه کردیم تا درباره اثر‌های جسمی و روانی مثبت باغبانی با هم صحبت کنیم.

دو گروه از افراد مبتلا به استرس

از سوی انجمن سلامت روان آلمان، برای بررسی تاثیر باغبانی و مطالعه برای کاهش استرس انتخاب شدند. گروه مطالعه باید به مدت یک ماه، هر روز به مدت ۳۰ دقیقه مطالعه کرده و گروه باغبانی، روزانه به مدت نیم‌ساعت، باغبانی انجام می‌دادند. پس از گذشت این مدت، نتیجه بررسی نشان داد نه تنها میزان استرس گروه باغبانی کاهش یافته، بلکه سطح ترشح هورمون «کورتیزول» – موسوم به هورمون استرس در این گروه کاهش چشمگیری داشته است.

بالا رفتن سطح کورتیزول نه تنها زمینه‌ساز استرس و اضطراب است، بلکه می‌تواند عوارض جانبی‌ای مانند اضافه وزن و چاقی، اختلال در حافظه و یادگیری و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را نیز به دنبال داشته باشد. در این پژوهش مشخص شد کاهش میزان کورتیزول باعث افزاش میزان هورمونی از مغز می‌شود که به افزایش اعتماد به نفس افراد نیز کمک می‌کند.

محافظ قلب و رگ‌ها

کاشت گل و گیاه و رسیدگی روزانه به گلدان‌ها یا گل‌های باغچه، می‌تواند معادل حدود دو ساعت و نیم ورزش مفید در طول هفته باشد. با این میزان تحرک بدنی، خطر سکته قلبی و مغزی کاهش می‌یابد. به این دلیل که چربی اضافی در دیواره رگ‌ها رسوب نکرده و از سوی دیگر تحرک بدنی، دستگاه گردش خون را به فعالیت و جریان بهتر وادار می‌کند. اگر به مدت ۱۰ دقیقه، هر روز، زیر نوی ملایم آفتاب باغبانی کنید، ویتامین دی مورد نیاز برای حفظ سلامت قلب نیز تامین خواهد شد. بهترین شکل و مدت زمان باغبانی، ۱۵ دقیقه صبح و ۱۵ دقیقه نزدیک به غروب آفتاب است. این کار هم باعث تقسیم زمان تحرک بدنی شده و هم این‌که در آستانه غروب دچار استرس و اضطراب نخواهید شد.

ورزش دست

با بالا بردن دست‌ها اصطلاحا عضله‌ها خشک شده و تحلیل می‌روند. به همین دلیل دست و پا، کیفیت حرکتی و مهارت سابق خود را از دست می‌دهند. اما باغبانی که ترکیبی از حرکت‌های مختلف در هنگام استفاده از وسایل مختلف باغبانی اعم از قیچی، بیل، بیلچه، اره و… است، نوعی فیزیوتراپی طبیعی برای دست‌هاست. به همین دلیل باغبانی می‌تواند علاوه بر حفط مهارت‌های دست و تقویت جایگاه فرماندهی این کار‌ها در مغز، به بازیافت بعضی از مهارت‌ها نیزکمک کند.

دشمن فراموشی

بیماری فراموشی یا آلزایمر، بیماری مرموزی است که دانشمندان دلیل درست و دقیقی برای آن پیدا نکرده‌اند؛ جز این‌که زوال سلول‌های مغز و تحلیل عملکرد آنها، زمینه‌ساز ابتلا به آلزایمر است. اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد باغبانی تا ۴۷ درصد می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد! که آمار امیدوارکننده و بالایی است. اما چرا باغبانی چنین اثری دارد؟ باغبانی مجموعه‌ای از فعالیت‌ها شامل، مهارت‌های دست و پا، حرکت‌های کششی و مقاومتی بوده و از سوی دیگر باعث بالا بردن توان حل مساله، تصمیم‌گیری و مهارت جسمی و روانی مختلف است. به همین دلیل هم سلول‌های مغز اعم از حرکتی و حسی را دائما در حال تحریک و حرکت نگه‌داشته و به این ترتیب خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهد.

دوست سیستم ایمنی

گلکاری و خاک بازی! باعث تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود. بله! درست است. البته که بیشتر مواقع با دستکش باغبانی می‌کنیم؛ اما باکتری مقیم خاک به نام «مایکوباکتریوم واسه‌آ» که به شکل طبیعی در خاک زندگی کرده و از طریق باغبانی زیر ناخن‌ها یا به چین‌های دست ما وارد شده و به بدن راه پیدا می‌کند. این باکتری باعث بالارفتن عملکرد سیستم ایمنی شده و درنتیجه مانع از ابتلا به سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا دیگر بیماری‌های فصلی مانند حساسیت ناشی از سرما و سوز هوا می‌شود.

اول ایمنی، بعد باغبانی

مثل هر کار دیگری، باید پیش از شروع و درحین انجام کار، به مواردی دقت کنیم تا دچار آسیب نشویم.

به وزن دقت کنید: برای بلند کردن گلدان‌ها، جعبه‌های گل، کیسه‌های خاک و کود و… حتما از دیگران کمک بگیرید. به این دلیل که بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند به سلامتی دست‌ها، گردن، زانو‌ها و کمر آسیب برساند.

به بو دقت کنید: اگر درحال سم‌پاشی هستید، اگر ماده خاصی را به گیاه اضافه می‌کنید و… حتما از ماسک استفاده کنید.

به پوست دقت کنید: برای حفاظت از پوست، به‌ویژه اگر به کود حیوانی دست می‌زنید، حتما از دستکش استفاده کنید. مراقب پاره شدن دستکش باشید. علاوه براین اگر پوست دست شما حساس است، حتما بعد از مدتی کار و عرق کردن پوست دست داخل دستکش، دستکش را درآورده و دست‌ها را خشک کنید و دوباره دستکش بپوشید. این کار در صورتی که از دستکش یک بار مصرف جراحی برای باغبانی استفاده می‌کنید- که بهتر است استفاده نکرده و از دستکش باغبانی استفاده کنید- حتما توصیه می‌شود.

به آفتاب دقت کنید: اگر برای مدتی قرار است زیر نورآفتاب باغبانی کنید، حتما از کلاه حصیری با لبه بلند و کرم ضدآفتاب برای پوست صورت و دست استفاده کنید. علاوه بر این بهتر است از عینک آفتابی استفاده کنید تا بازگشت اشعه آفتاب به چشم شما آسیب نرساند.

به تعریق دقت کنید: تحرک بدنی در باغبانی زیاد است؛ بنابراین باید به چند نکته دقت کنید. نخست این‌که در حین باغبانی حتما آب بنوشید. دوم این‌که حتما زمانی را برای استراحت درنظر بگیرید و سوم این‌که در زمان استراحت برای این‌که دچار سرماخوردگی یا گرفتگی عضله‌ها در اثر تغییر دمای بدن نشوید، حتما بالاپوش بپوشید.

به وسیله مناسب دقت کنید: برای انجام هر کاری، حتما از وسیله مناسب آن و از نوع خوب و مرغوب استفاده کنید. برای مثال برای کاشتن درختچه‌ها حتما از بیل و برای کاشتن گل‌های کوچک از بیلچه استفاده کرده و برای درآوردن پیاز گل‌ها از کج‌بیل کمک بگیرید. این کار باعث می‌شود تا اولا به گل و گیاه موردنظر آسیب وارد نشده و دوم این‌که به بدن خود شما آسیب وارد نشود.