بسیاری از آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر مرمت می‌خواهند/ تابلوهای پیکاسو مرمت نشدند

روز گذشته در آستانه برپایی نمایشگاهی از برخی آثار دیده‌نشده پابلو پیکاسو در موزه هنرهای معاصر تهران، خبرهایی مبنی بر آسیب‌دیدگی یکی از آثار پابلو پیکاسو در حین مرمت در فضای مجازی منتشر شد که البته از سوی نماینده‌ای از وزارت ارشاد نادرست خوانده شد.

در همین راستا خبرنگار ایسنا تماسی داشته است با رضا دبیری‌نژاد ـ مشاور موزه‌ها و میراث هنر معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ که این مقام مسوول طی گفت‌وگویی، توضیحاتی را درباره ترمیم و بهبودسازی آثار پیکاسو برای نمایش در موزه هنرهای معاصر تهران ارائه داد.

دبیری‌نژاد در ابتدا گفت: درست است که آثار موزه هنرهای معاصر قیمتی و ارزشمند هستند ولی واقعیت این است که طی ۵۰ سال گذشته بعضاً شرایط مناسب برای نگهداری از آنها فراهم نشده است. حال این آثار طی دوره‌های مختلف به دلیل شرایط نامناسب نگهداری و جابجایی‌ها آسیب‌ دیده‌اند، البته این آسیب‌ها چندان جدی نیست. فراموش نکنیم که کاغذ، رنگ روغن و چوب قاب این آثار، با تغییر برودت و رطوبت آسیب می‌بینند. حال موزه‌داران باید وضعیت این آثار را پیش از اینکه آسیب ببینند، به صورت مرتب بررسی کنند؛ چراکه در صورت رسیدگی نشدن به آسیب‌ها و عمیق شدن آنها، قابل مرمت نخواهند بود.

وضعیت آثار موزه هنرهای معاصر باید مرتب بررسی شود 

دبیری‌نژاد درباره شرایط بررسی وضعیت آثار هنری موزه هنرهای معاصر گفت: بررسی وضعیت این آثار ابتدا باید به صورت ادواری صورت بگیرد و حالت دوم هم بررسی وضعیت آنها پیش از برگزاری نمایشگاه است. درحقیقت پیش از برگزاری نمایشگاه، کارشناسان آثار گنجینه را بررسی می‌کنند که آیا قابل نمایش هستند و اگر آسیبی دارند پیش از نمایشگاه ترمیم و یا بهبودسازی شوند. حال این بهبودسازی می‌تواند شامل برطرف کردن گرد و غبار، آلودگی، ترک و … باشد. این امر درحالی است که نسبت به برخی از نمایشگاه‌های پیشین موزه هنرهای معاصر نقد شده بود که آثار بدون مرمت و بهبودسازی به نمایش گذاشته شده‌اند. 

او همچنین درباره فرآیندی که آثار پیکاسو به نمایش گذاشته می‌شوند، گفت: زمانی که تصمیم به نمایش آثار پیکاسو گرفتیم، از متخصصان آکادمیک حفاظت و مرمت خواستیم که این آثار را بررسی کنند. پس از بررسی‌ها و ارائه گزارش‌های آسیب‌شناسی متوجه شدیم برخی از این آثار در دهه‌های گذشته به دلیل نگهداری در شرایط نامناسب آسیب دیده‌اند؛ زیرا حتی از قاب و مواد مناسب برای نگهداری آنها استفاده نشده است. در این نمایشگاه تمرکزمان روی آثار کاغذی و آرتیست بوک (کتاب دستی) بود و هیچکدام از تابلوهای نقاشی را مرمت نکردیم.

دبیری نژاد افزود: در همین راستا یک کارگاه مرمت راه انداختیم تا با کمک ناظران و مرمت‌گرانی که فارغ‌التحصیلان آکادمیک و باتجربه حفاظت و مرمت آثار هنری هستند و سابقه مرمت آثار هنری مدرن و تاریخی را داشتند، بهبودسازی آثار را انجام دهیم. در حقیقت مرمتی در کار نبود، بلکه صرفا آثار برای نمایش بهبودسازی شدند تا با همان وضعیت گنجینه به نمایش درنیایند؛ زیرا برخی از آنها به دلیل شرایط نامناسب نگهداری با گرد و غبار پوشانده شده بودند یا دچار چین و چروک شده بودند. 

درباره مرمت آثار هنری یک کارشناس باید نظر دهد

مشاور موزه‌ها و میراث هنر معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: سال‌هاست در دانشگاه‌های ایران رشته مرمت آثار تاریخی را داریم؛ به همین دلیل متخصصان بسیاری در این زمینه کار می‌کنند که در منطقه شناخته شده هستند و حتی به کمک کشورهای همسایه هم می‌روند. در نظر داشته باشید که مرمت یک عمل علمی و تخصصی است؛ به همین دلیل یک مرجع علمی باید درباره مرمت شدن آثار هنری نظر دهد. اینکه خبری در هاله‌ای از ابهام درباره مرمت غیراصولی آثار هنری صحبت کند، باید پرسید که بر اساس کدام اطلاعات از مرمت غیراصولی آثار صحبت می‌کنند؟ آیا طرح‌ها و فرآیند مرمت را دیده و می‌دانند که کل فرآیند آسیب‌شناسی و بررسی شده بوده است؟ 

در این زمینه بخوانید:

حاشیه‌ای در تهران پیش از نمایش آثار دیده‌نشده پیکاسو

شرایط نامناسب نگهداری آثار موزه و آسیب آنها 

او همچنین با تاکید بر اینکه آثار موزه هنرهای معاصر به دلیل شرایط نگهداری نامناسب طی ادوار مختلف دچار آسیب شده‌اند، گفت: تعداد زیادی از آثار موزه باید به طور جدی مرمت شوند. علت آسیب دیدن آثار موزه هنرهای معاصر این است که با توجه به وسعت گنجینه موزه، یک کارگاه مرمت مجهز و با تعداد متخصصان و کارشناسان کافی ندارد؛ به همین دلیل آثار در زمان مناسب بررسی و پشتیبانی نشده‌اند و در گذر زمان آسیب‌ آنها عمیق‌تر شده است. حال در برهه‌هایی از مواد نامناسب برای قاب کردن این‌ آثار استفاده شده است. اکنون هم که ما قصد آسیب‌زدایی از این آثار را داشتیم بر مبنای یک شایعه و منبع بی‌نام و نشان کارمان را زیرسوال بردند.

دبیری‌نژاد تصریح کرد: موزه هنرهای معاصر و کلاً موزه‌ها متعلق به مردم و سرمایه ملی‌ هستند. میراث فرهنگی مانند شیشه شکننده هستند و نباید آنها را وارد مجادلات شخصی، سیاسی و غیرتخصصی کرد و به سرمایه ملی آسیب رساند. نباید عوض حمایت و پشتیبانی از اقدامی که می‌تواند موزه‌های ایران را در سطح جهانی معرفی کند، ریشه به تیشه خود بزنیم. باید به متخصصان و تجربه‌های علمی اعتماد کرد و اجازه داد علم کار خود را کند. نباید پای آدم‌های غیرمتخصص را به حوزه‌های غیرتخصصی بکشانیم‌. 

او ادامه داد: نمایشگاه طی دو سه روز آینده افتتاح می‌شود و خود آن گویای وضعیت آثار خواهد بود. کارشناسان متخصص هم می‌توانند با بازدید از آثار، کار ما را قضاوت کنند که این امر می‌تواند موجب کمک کردن برای ارتقا موزه هنرهای معاصر در حوزه‌های موزه‌داری، حفاظت و مرمت آثار و موزه‌آرایی شود.

نمایشگاه چه زمان و چگونه برگزار می‌شود؟

در نمایشگاه پیش روی موزه هنرهای معاصر که از سه‌شنبه (۲۱ اسفندماه) افتتاح می‌شود، بیش از ۶۰ اثر از پابلو پیکاسو، از دوره‌های مختلف کاری این هنرمند اسپانیایی، به نمایش درخواهد آمد. 

این مجموعه شامل ۱۲ اثر آکواتینت از سری «تروماکیا» یا «هنر گاوبازی» است که در کنار تعدادی دیگر از آثار این هنرمند برجسته و برخی از مهم‌ترین آثار او، ارائه خواهد شد. علاوه بر این، آثاری از هنرمندان ایرانی که با آثار پیکاسو مرتبط هستند نیز این نمایشگاه به نمایش در می‌آیند. این نمایشگاه از ساعت ۱۷:۳۰ روز ۲۱ اسفندماه آغاز خواهد شد.

مجموعه «تروماکیا» یا «هنر گاوبازی» یکی از آثار ارزشمند پیکاسو است که شامل ۲۶ قطعه آکواتینت بوده و در قالب پورتفولیو با ۲۶۱ نسخه منتشر شده است. این مجموعه در موزه‌های بزرگ جهان، ازجمله موما (MoMA) نیز نگهداری می‌شود. در کنار این آثار، آثار شاخصی همچون «نقاش و مدلش»، «پنجره‌ای باز به خیابان پنتی یور»، «بابون و بچه‌اش» و «زن گریان ۱، ۳، ۴» از گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش در خواهند آمد.

همچنین، در این نمایشگاه منتخب آثاری از هنرمندان ایرانی همچون بهرام دبیری، بهمن محصص، جلیل ضیاءپور، محسن وزیری مقدم، محمدعلی شیوا (کاکو)، گارنیک درهاکوپیان، هانیبال الخاص و پروانه اعتمادی و همچنین آثار هنرمندان خارجی مانند ژرژ براک، رابرت دلونه، فرنان لژه، فرانتیشک کوپکا و خوان میرو به نمایش گذاشته می‌شود.

علاقه‌مندان برای بازدید از این نمایشگاه می‌توانند تا پایان ماه مبارک رمضان، همه‌روزه به‌جز ایام تعطیل از ساعت ۱۰ صبح تا ۶ عصر و از ۱۴ فروردین‌ماه ۱۴۰۴ تا ۳۱ اردیبهشت‌ماه، همه‌روزه به‌جز دوشنبه‌ها از ساعت ۱۰ صبح تا ۷ عصر به موزه هنرهای معاصر تهران مراجعه کنند.

انتهای پیام