برد-برد؛ بهترین توصیف برای پیوستن چین به سازمان تجارت جهانی

سازمان تجارت جهانی با آوردن چین زیر چتر خودش، گام بسیار بزرگی به سوی دستیابی به هدف خود یعنی عضویت و فراگیری جهانی برداشت. در نتیجه الحاق چین،‌ یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان اکنون در حال ایفای نقش چندجانبه‌ای است که دیگر کشورهای تجاری بزرگ بر آن توافق دارند.

این دستاورد کوچکی نیست به ویژه در حوزه تقویت حکمرانی تجاری جهان و سیستم تجاری چند جانبه.

در واقع پیوستن چین بسیاری از کشورهای در حال توسعه دیگر را نیز ترغیب کرد که به سازمان تجارت جهانی بپیوندند.

از سال ۲۰۰۱ هم چین و هم جهان شاهد افزایش جریان‌های تجاری به صورتی شگفت انگیز بوده‌اند چرا که چین افزایش بیش از ۷ برابری حجم صادرات و افزایش حدودا ۶ برابری واردات خود را تجربه کرد و این در حالی بود که حجم کل تجارت جهان در طی این دوره تقریبا دو برابر شده است.

چین همچنین پس از پیوستن به سازمان تجارت جهانی به یک صادر کننده و یک وارد کننده مطرح خدمات تبدیل شده است. اما آنقدر که به درخشش چین به عنوان یک منبع بزرگ صادرات توجه شده مردم توجه چندانی به واردات آن نکرده‌اند.

برای مثال واردات کالا و اجناس توسط چین از ۲۴۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۱ به ۲.۰۶ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۰ رسید (یا ۱۲ درصدِ تجارت جهانی کالا). این کمک بزرگ چین به اقتصاد جهانی اغلب نادیده گرفته می‌شود.

به عنوان مثال می‌توان در حوزه کشورهای در حال توسعه به آفریقای جنوبی اشاره کرد. چین مقصد اصلی صادرات آفریقای جنوبی در سال ۲۰۲۰ بود و این در حالی است که در سال ۲۰۰۱،‌ چین جایگاه هفدهم را داشت. طی این دوره، سهم چین در صادرات آفریقای جنوبی از ۱.۷ به ۱۱ درصد رسید. چین حتی برای اقتصادهای نوظهور مانند برزیل اهمیت بیشتری یافته و حدود ۳۲ درصد صادرات آن به چین است.

علاوه بر این چین جزو اندک کشورهای بزرگ در حال توسعه است که به اعطای امتیاز معافیت از عوارض گمرکی به ۹۷ درصد محصولات ساخت کشورهای کمتر توسعه یافته پایبند است و همین باعث شده تا مقصد یک چهارم صادرات این کشورها باشد.

پیوستن به سازمان تجارت جهانی نه تنها باعث شده چین سیاست بازتر و جذاب تری برای تجارت اتخاذ کند بلکه باعث ایجاد اصلاحات نظام‌مند و جامع در اقتصاد این کشور نیز شده است. همچنین به چین کمک کرده تا قوانین تجارت چند جانبه را در نظام حقوقی خود لحاظ کند.

ضرب المثلی چینی وجود دارد که می‌گوید «با حس کردن سنگ‌ها از رودخانه عبور کن»؛ در حقیقت پیوستن به سازمان تجارت جهانی قوانین تجارت چند جانبه آن سنگ‌ها هستند و به چین کمک کردند تا از رودخانه تغییرات اقتصادی عبور کند.

در حال حاضر سیستم تجارت چندجانبه در یکی از دشوارترین دوره‌های خود در طی ۷۰ سال گذشته قرار دارد. انحصارگرایی تجاری در سراسر جهان در حال گسترش است. سازمان تجارت جهانی با خلأ رهبری،‌ مذاکرات متوقف‌شده و مکانیزهای حل اختلاف نامتناسب، در یک بحران عمیق قرار دارد.

به طور خلاصه، در حالیکه از دستاوردهای عظیم چین طی ۲۰ سال عضویت در سازمان تجارت جهانی باید تمجید کرد اما این کشور نباید از پای بنشیند و به موفقیت‌های خود تکیه کند. وظیفه کنونی این است که باید راهی برای احیای همکاری چند جانبه،‌ تقویت مداوم سیستم و ایجاد اصلاحات جدید یافته شود. در جهانی که اقتصاد آن به شکل روز افزونی در حال مستقل و چند قطبی شدن است،‌ وظیفه مشترک همه ما تقویب همکاری اقتصادی در سطح جهان و به ارث گذاشتن یک سیستم تجاری کارآمد برای نسل آینده است.

۳۱۱۳۱۱