برادی کاردی یا کند شدن ضربان قلب؛ علائم، علت، تشخیص و درمان

برادی کاردی عارضه‌ای است که به‌سبب آن قلب کندتر از حالت عادی می‌تپد. معمولا قلب بزرگ‌سالان سالم هنگام استراحت ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه می‌تپد، اما قلب فرد دچار برادی کاردی کمتر از ۶۰ بار در دقیقه می‌تپد. این مسئله برای بیشتر افراد علامت و مشکلی ایجاد نمی‌کند و حتی ممکن است نشانه‌ ورزیدگی جسمانی باشد. البته هنگامی که مشکلی ایجاد کند، باید درمان شود که معمولا هم به‌راحتی درمان می‌شود. برای آشنایی بیشتر با برادی‌کاردی، به خواندن مقاله ادامه دهید.

برادی کاردی چیست؟

وقتی قلب کمتر از ۶۰ بار در دقیقه می‌تپد که کندتر از میزان عادی است، برادی‌کاردی نامیده می‌شود. این عارضه هنگامی خطرناک است که مانع رسیدن خون کافی به بدن شود. البته ممکن است ضربان قلب در خواب عمیق نیز کمتر شود. در این صورت، طبیعی است که ضربان به کمتر از ۶۰ بار در دقیقه برسد.

گاهی ضربان قلب کند نشانه قلب سالم است. مثلا ورزشکاران معمولا ضربان قلبی کندتر از افراد عادی دارند، زیرا قلبشان قوی است و لازم نیست برای رساندن خون به تمام بدن خیلی تلاش کند.

علائم برادی کاردی

اگر ضربان قلب کند باشد، یعنی خون غنی از اکسیژن کافی به اندام‌ها و بافت‌های بدن نمی‌رسد. این مسئله ممکن است عملکردهای عادی بدن را تحت‌تأثیر قرار دهد. در بسیاری از افراد برادی کاردی علائم قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کند، اما علائم معمولی آن عبارت‌اند از:

• کوفتگی؛
• ضعف؛
• تنگی نفس؛
• سرگیجه یا حس سبکی‌ سر دوره‌ای؛
• غش‌کردن؛
• خستگی سریع پس از فعالیت؛
• احساس‌کردن تپش قلب (احساس ناخوشایند تپیدن قلب‌ بدون اینکه با دست نبض خود را حس کنید)؛
• مشکلات حافظه؛
• گیجی؛
• تمرکز دشوار؛
• تحریک‌پذیری یا تغییر خلق‌وخو.

نشانه‌های اورژانسی برادی‌کاردی

ضربان قلب کند گاهی می‌تواند اورژانسی پزشکی باشد. این علائم برادی کاردی نشانه عارضه‌ای جدی‌ترند:

• درد قفسه سینه (آنژین)؛
• مشکلات تنفسی؛
• رنگ‌پریدگی؛
• سیانوز (آبی‌شدن پوست)؛
• تاری دید؛
• اختلال تمرکز؛
• گیجی؛
• غش‌کردن.

با مشاهده این علائم و ضربان قلب کند، باید سریع به اورژانس مراجعه کنید.

علل برادی کاردی

ممکن است برادی‌کاردی به‌علت آسیب به ماهیچه قلب ایجاد شود. این آسیب می‌تواند پیام‌های عصبی که ضربان قلب را تنظیم می‌کنند مختل کند. بعضی بیماری‌های قلبی که باعث بروز برادی کاردی می‌شوند عبارت‌اند از:

• بیماری شریان کرونری. به‌سبب این عارضه‌، جریان خون شریان‌های قلبی مختل می‌شود.
• سکته قلبی. این عارضه باعث قطع جریان خون به قلب و مرگ ماهیچه آن می‌شود.
• بیماری‌های ارثی قلب.
• میوکاردیت. به‌معنی التهاب ماهیچه قلب است که می‌تواند بر اثر عفونت و بیماری خودایمنی رخ دهد.
• پری‌کاردیت. بر اثر این عارضه، کیسه اطراف قلب دچار التهاب می‌شود.
• تب روماتیسمی. می‌تواند عارضه عفونت باکتریایی گلو باشد و به بیماری قلبی منجر شود.
• آسیب به سیستم عصبی قلبی. به‌علت عفونت یا التهاب پیشین رخ می‌دهد.

عارضه‌های دیگری نیز می‌توانند باعث برادی کاردی شوند، از جمله:

داروهایی که می‌توانند باعث برادی کاردی شوند، عبارت‌اند از:

علت برادی کاردی سینوسی

گره سینوسی‌دهلیزی مسئولیت ایجاد ضربان قلب را بر عهده دارد. این گره پیام‌های عصبی‌ای را که از ماهیچه‌های قلب عبور می‌کنند و باعث تپیدن آن می‌شوند ایجاد می‌کند. اگر گره سینوسی‌دهلیزی کندتر از حد عادی پیام‌های عصبی را تولید کند، برادی‌کاردی سینوسی ایجاد می‌شود. این عارضه می‌تواند به‌طور طبیعی بر اثر افزایش سن رخ دهد، اما ممکن است به این علل نیز بروز کند:

• آسیب به ماهیچه قلب بر اثر عارضه‌هایی مانند سکته قلبی، جراحی قلب یا میوکاردیت.
• بیماری ارثی قلب.
• بیماری‌هایی مانند کم‌کاری تیروئید یا آپنه حین خواب.
• عوارض داروها.

تشخیص برادی کاردی

• معاینه فیزیکی: پزشک بدن شما را در پی نشانه‌های واضح این عارضه مشاهده می‌کند. همچنین ممکن است برای بررسی علائم، بعضی نقاط بدن را لمس کند.
• الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG): این آزمایش برای تشخیص برادی کاردی ضروری است، زیرا فعالیت عصبی قلب شما را ثبت می‌کند. این آزمایش با چند حسگر (معمولا ۱۲ حسگر) به‌نام الکترود انجام می‌شود که به پوست قفسه سینه متصل می‌شوند. الکترودها می‌توانند فعالیت عصبی‌قلب را تشخیص دهند و آن را به شکل موج روی کاغذ یا نمایشگر به نمایش بگذراند.

همچنین ممکن است از تست‌های آزمایشگاهی برای تشخیص دلیل زمینه‌ای برادی‌کاردی استفاده شود. مثلا:

• میزان الکترولیت: این آزمایش میزان الکترولیت‌های خون از جمله کلسیم، پتاسیم و منیزیم را اندازه می‌گیرد.
• میزان هورمون‌های تیروئیدی: کم‌کاری تیروئیدی یا هیپوتیروئیدیسم می‌تواند باعث برادی کاردی شود.
• تروپونین: سلول‌های ماهیچه قلب شما نوع خاصی از پروتئین به‌نام تروپونین دارند. آسیب به این سلول‌ها باعث نشت تروپونین به درون خون می‌شود که می‌تواند نشانه آسیب به قلب باشد. این پروتئین در تشخیص سکته قلبی نیز نقشی اساسی دارد.
• آزمایش سم‌شناسی: این آزمایش دنبال مواد سمی در خون می‌گردد و می‌تواند مواد مخدر یا داروهای تجویزی را که باعث برادی‌کاردی می‌شوند، تشخیص دهد.

اندازه‌گیری ضربان قلب در خانه

اگر درباره ضربان قلب خود کنجکاو هستید، می‌توانید خودتان آن را اندازه بگیرید. ابتدا ضربان قلب خود را با گذاشتن یکی از انگشتان (به‌جز شست) روی شریان رادیال مچ حس کنید. سپس تعداد تپش‌ها در دقیقه را هنگام استراحت بشمارید. سایر مکان‌هایی که نبض حس می‌شود عبارت‌اند از:

• روی گردن در راستای نای (شریان کاروتید)؛
• قسمت درونی آرنج (شریان براکیال)؛
• کشاله ران (شریان فمورال)؛
• بالای پا (نبض پدال).

هنگامی که دارید تعداد ضربان قلب خود را اندازه می‌گیرید، این موارد را در نظر داشته باشید:

• ضربان قلب بزرگ‌سالان در حال استراحت ۶۰ تا ۱۰۰ تپش در دقیقه است.
• ورزشکاران یا افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند ممکن است ضربان کمتری داشته باشند که عادی است.
• ضربان قلب کودکان با بزرگ‌سالان متفاوت است و به سن کودک بستگی دارد. مثلا شیرخواران تا قبل از ۳ماهگی ۸۵ تا ۲۰۵، کودکان ۳ماهه تا ۲ساله ۱۰۰ تا ۱۹۰، کودکان ۲ تا ۱۰ساله ۶۰ تا ۱۴۰ و کودکان بالای ۱۰ سال ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است.

درمان برادی کاردی

درمان برادی کاردی به علت آن بستگی دارد. ممکن است برادی‌کاردی خفیف یا متناوب به درمان نیاز نداشته باشد. اگر کند شدن ضربان قلب به‌علت عوارض دارویی باشد، پزشک می‌‌تواند دوز دارو را تنظیم کند. همچنین ممکن است دارویی تجویز کند که باعث برادی کاردی نمی‌شود.

اگر برادی‌کاردی به‌علت بیماری زمینه‌ای ایجاد شده باشد، دکتر سعی می‌کند آن بیماری را درمان کند. مثلا ممکن است برای درمان کم‌کاری تیروئید برای شما لووتیروکسین تجویز کند. همچنین ممکن است استفاده از پیس‌میکر را به شما پیشنهاد کند. این وسیله پزشکی کاشته می‌شود و می‌تواند قلب را تحریک کند که تعداد ضربان و ریتم عادی داشته باشد. برادی کاردی یکی از اصلی‌ترین بیمار‌هایی است که با ضربان‌ساز درمان می‌شود.

درمان دارویی

بعضی داروها برای درمان برادی کاردی کاربرد دارند. ممکن است این داروها هنگامی استفاده شوند که کند شدن ضربان قلب باعث بروز علائم حاد می‌شود. داروهای برادی‌کاردی ضربان قلب را بیشتر می‌کنند و عبارت‌اند از:

• آتروپین که اولین داروی انتخابی برای درمان برادی کاردی است؛
• دوپامین؛
• اپی‌نفرین؛
• گلیکوپیرولات.

همه این داروها وریدی هستند و اگر برای درمان علائم حاد برادی‌کاردی مؤثر نباشند، ممکن است از ضربان‌ساز موقت استفاده شود.

چه افرادی به برادی کاردی دچار می‌شوند؟

برادی‌کاردی می‌تواند در هر سنی و برای هر فردی رخ دهد، اما بیشتر در بزرگ‌سالان بالای ۶۵ سال شایع است. این عارضه در نوجوانان و کودکان شیوع کمتری دارد، زیرا ضربان قلب با افزایش سن کند می‌شود. البته افرادی که به بیماری‌های ژنتیکی و غیرژنتیکی دچارند، استثنا هستند.

از هر ۶۰۰ بزرگ‌سال بالای ۶۵ سال، این عارضه برای ۱ نفر علائم ایجاد می‌شود. این یعنی بیش از نیم میلیون بزرگ‌سال بالای ۶۵ سال دچار علائم برادی کاردی هستند. البته تعداد افراد مبتلای بدون علامت بسیار بیشتر است. همچنین این عارضه در ورزشکاران نیز شیوع بالایی دارد.

پیشگیری از برادی کاردی

برای بسیاری از افراد پیشگیری از برادی‌کاردی ممکن نیست، مخصوصا اگر به‌علت ورزشکاری یا افزایش سن رخ دهد. این عارضه تنها در این موارد قابل‌پیشگیری است:

• اثر مواد مخدر: خودداری از مصرف مواد مخدر، مخصوصا مخدرهای آرام‌کننده و حاوی ماری‌جوانا، می‌تواند در پیشگیری از برادی کاردی نقش داشته باشد.
• عفونت‌ها: با درمان فوری عفونت‌ها، حتی عفونت‌هایی که خفیف به نظر می‌رسند، می‌توانید از بیماری‌های قلبی طولانی‌مدت پیشگیری کنید.
• آنورکسیا: درمان آنورکسیا یا بی‌اشتهایی عصبی می‌تواند از مشکلات طولانی‌مدتی مانند برادی‌کاردی پیشگیری کند.

آیا کرونا می‌تواند باعث برادی‌کاردی شود؟

ممکن است کرونا علائم قلبی‌عروقی بسیاری داشته باشد که یکی از آنها برادی کاردی است. هنوز مشخص نیست که چرا این عارضه در افراد مبتلا به کرونا بروز می‌کند، اما ممکن است به‌علت یک یا چند مورد از مشکلات زیر باشد:

• آسیب مستقیم به بافت قلب؛
• پاسخ التهابی بدن؛
• کاهش اکسیژن در بدن (هیپوکسی)؛
• کاهش فشار خون.

در حال حاضر، بیشتر گزارش‌های موجود درباره برادی کاردی ناشی از کرونا درباره افرادی است که بستری شده‌اند. مشخص نیست که آیا این عارضه در افرادی که بستری نشده‌اند هم رخ می‌دهد یا نه و چقدر شایع است. درمان برادی کاردی در مبتلایان کرونا نیز می‌تواند متفاوت باشد. گاهی این عارضه بدون مداخله از بین می‌رود و بعضی افراد نیز به ضربان‌ساز موقت یا دائم نیاز دارند.

فرق تاکی کاردی و برادی کاردی چیست؟

برادی کاردی و تاکی کاردی عارضه‌هایی کاملا متضاد هستند. در برادی کاردی، ضربان قلب کند است و کمتر از ۶۰ بار در دقیقه می‌زند. در تاکی کاردی، ضربان قلب از حد عادی سریع‌تر است و می‌تواند بیشتر از ۱۰۰ بار در دقیقه باشد.

آیا برادی کاردی نوعی آریتمی قلبی است؟

برادی کاردی نوعی آریتمی (ریتم غیرعادی قلب) محسوب می‌شود، زیرا از ریتم عادی قلب کندتر است. معمولا برادی کاردی سینوسی آریتمی بی‌خطری است، مخصوصا در ورزشکاران. یعنی با اینکه ضربان قلب از حالت عادی کندتر است، ضرری برای بدن ندارد.

با اینکه برادی کاردی به‌تنهایی هم نوعی بیماری است، معمولا همراه یا به‌علت یک بیماری دیگر رخ می‌دهد. در این شرایط، برادی کاردی بیشتر علامت در نظر گرفته می‌شود تا عارضه مستقل.

سخن پایانی

برادی کاردی هنگامی رخ می‌دهد که ضربان قلب کند است، اما معمولا باعث بروز علائم نمی‌شود. این عارضه می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و گاهی باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بدن و اختلال در عملکردهای آن می‌شود. ممکن است افراد مبتلا دچار علائمی مانند کوفتگی، ضعف یا تنگی نفس شوند. خوشبختانه برادی کاردی تقریبا همیشه درمان می‌شود و مشکلات خطرناکی به همراه نخواهد داشت. البته با مشاهده علائم اورژانسی برادی کاردی، باید به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید.

گامی برای تسلط شما بر مهارت‌های برقراری ارتباط

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید. اطلاعات بیشتر