با توافقی ضعیف‌تر از ۲۰۱۵ مواجه خواهیم بود/ انتظار بالایی نداشته باشیم

محمد اکبری: روز سه شنبه ۲۵ مردادماه کلاب هاوس هوشمند نیوز با موضوع “تحولات برجام یک قدم تا احیا؟” با حضور ۱۸هزار مخاطب برگزار شد که در آن کارشناسانی چون مهدی مطهرنیا، مسعود بهنود، فیاض زاهد، حسن بهشتی پور، بیژن احمدی، دیاکو حسینی، سهیل جمشیدپور، مسعود نحوی، مهدی نوربخش، مجید تفرشی و… حضور داشتند.

در این نشست دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین الملل گفت: در مورد احتمال رسیدن به توافق و احیای برجام من کاملاً خوشبین هستم اما در رابطه با دوام این توافق و بهره مندی از آن برای ایران کاملاً بدبین هستم. اینکه چرا خوش بین هستم، جواب ساده است، به خاطر اینکه ایران و آمریکا هیچ کدام گزینه بهتری به جز احیای برجام ندارند. ایران و آمریکا هیچ کدام آمادگی ورود به تنش جدیدی ندارند. آمریکا در داخل خود با چالش هایی مواجه است و از سویی تنش با چین، چالشی بسیار مهم برای آن محسوب می شود و امریکا در حال حاضر نیاز دارد که توجه و تمرکز خود را به سمت آسیا حفظ کند. در عین حال امریکا با روسیه هم درگیری نیابتی دارد. از این رو آماده گشایش یک تنش در جبهه جدید در منطقه ای دور دست یعنی خاورمیانه نیست که قرار است اولویت پایین تری در سیاست خارجی امریکا داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

مجلسی: آنهایی که به گفتگو احساس نیاز نمی‌کنند ماندگار نیستند

حسینی: لزومی ندارد که دولت نگران مطالبات تحقق نیافته در مذاکرات باشد

ایران به متن پیشنهادی اروپا پاسخ داد/توافق وین در انتظار تصمیم‌های سیاسی در کاخ‌سفید

پس از نیمه شب آینده‌ برجام چه خواهد بود؟

برای ما هم روشن است که آمادگی ورود به یک تنش تازه را نه از لحاظ وجه داخلی و ثبات اجتماعی و نه به لحاظ اقتصادی نداریم. همچنین هدف خاصی وجود ندارد تا ایران با ایجاد این تنش به آن برسد. به همین دلیل فکر می کنم مشکلاتی که به هر نحوی در مذاکرات وجود دارد حل و فصل خواهد شد و من به احیای برجام در آینده نزدیک خوشبین هستم. اما چرا به ادامه راه بدبینم؛ به ۳ دلیل:

اول اینکه که برجام تغییر کرده است و برجامی که در سال ۲۰۱۵ شکل گرفت، هفت سال از عمرش گذشته و حدود هفت سال تا سال ۲۰۳۰ برای بخش مربوط به Sunset یا غروب باقی مانده است. همانطور که میدانید تاریخ های مربوط به بند غروب به نحوی تنظیم شده اند که هر چه قدر زمان میگذرد اهمیت این بندها هم افزایش پیدا می کند. برای مثال در سال ۲۰۲۳ که سال آینده است و همینطور سال ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ یکسری از محدودیت های مربوط به ایران و محدودیت موشک های بالستیک یا سانتریفیوژهای پیشرفته برداشته میشود. در سال ۲۰۲۵ در بین بعضی از محدودیت ها یک مورد هم اسنپ بک هست و این موضوع اهمیت بسیار دارد. یعنی میزان حساسیت غرب نسبت به موضوع Sunset یا بندهای غروب بسیار مهمتر از موارد قبلی است.

دوم اینکه رابطه امریکا با جهان هم نسبت به ۲۰۱۵ تغییر کرده است. چین و روسیه امروز جسور تر از آن دوران هستند. آنها تجربه هایی را در رقابت با آمریکا پشت سر گذاشتند و امروز نیز این تقابل ها رو به فزونی است. از نظر غرب ایران بخشی از بلوک چین و روسیه محسوب می شود و تقویت ایران عملا به معنای دادن فضای بیشتر به چین و روسیه شمرده میشود. بنابراین چه دلیلی دارد که آمریکا به ایرانی کمک کند که از این دیدگاه، بخشی از بلوک چین و روسیه است و موقعیت بهتری در منطقه پیدا می کند. طبیعتاً آمریکایی ها در قیاس با دوران اوباما انگیزه بیشتری دارند که مانع از پیشرفت ایران در حوزه های مختلف شوند که پایه این پیشرفت ها توان اقتصادی است.

سومین موضوع دوقطبی شدن در داخل آمریکا است. در قیاس با سال ۲۰۱۵ امروز امریکا در درون خودش از لحاظ سیاسی دو قطبی تر است و مرزکشی های سرسختانه تری بین جمهوری خواهان و دموکرات ها به خصوص بعد از تجربه ترامپ و یک دوره ای شدن آن و هم چنین موضوع برجام وجود دارد. برجام میراث دموکرات ها تلقی میشود در حالی که اتخاذ رویکرد سخت گیرانه با آن میراث جمهوری خواهان محسوب می شود. با توجه به اینکه انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا در سال ۲۰۲۴ هست و احتمالا انتخابات پرتنشی خواهد بود، اگر جمهوری خواهان در این رقابت پیروز شوند در این صورت به دلیل تنشهای داخلی و موضوع دوقطبی بودن، انگیزه بیشتری وجود دارد که برجام را ترک کنند یا به شدیدترین نحو ممکن آن را نقض کنند. از این رو به خاطر این سه دلیل من فکر می کنم برجام عمر طولانی نخواهد داشت. بنابراین انتظار ما باید در قیاس با برجام ۲۰۱۵ بسیار بسیار کمتر باشد، مگر در یک حالت که در بین دو کشور یک آمادگی برای رسیدگی به سایر اختلافات و ورود به دور تازه گفتگوها وجود داشته باشد. به شیوه ای که از این طریق انگیزه ها و فعالیت ها برای حفظ برجام و تداوم این رویه در دو طرف افزایش یابد، اما در حال حاضر چنین چشم اندازی دیده نمی شود. پس می توان گفت ما با احیای برجام فقط یک قدم فاصله داریم و این اتفاق رخ خواهد داد ولی در عین حال یک توافق و وضعیت ضعیف و شکننده است و انتظار بالایی نمی توان از آن داشت.

۳۱۱۳۱۱