بالاترین تورم ماهانه در هشت ماه گذشته ثبت شد / تورم افزایش خواهد یافت؟

به گزارش اقتصادآنلاین، مرکز آمار اطلاعات مربوط به تورم منتهی به تیر ماه را منتشر کرد. بر پایه این اطلاعات، تورم ماهانه اولین فصل تابستان به ۳.۵۵ درصد رسید که نسبت به ماه گذشته افزایش بیش از یک درصدی نشان می‌دهد. این در حالی است که میانگین تورم ماهانه از ابتدای دهه ۹۰ برابر با ۱.۷۷ درصد بوده‌ که نشان می‌دهد همچنان تورم در سطوح بالایی قرار دارد. نمودار زیر روند تورم ماهانه  از سال ۱۳۹۶ نشان می‌دهد:

همانگونه که مشخص است ماه گذشته بالاترین تورم ماهانه طی ۸ ماه گذشته را ثبت کرده‌است و مجدداً تورم ماهانه به سطوح بالای ۳ درصد رسید.

 همچنین در این ماه بالاترین دهک درآمدی (دهک دهم) بیش‌ترین تورم ماهانه را با ۳.۹ درصد تجربه کرد. نمودار زیر تورم ماهانه به تفکیک دهک‌های درآمدی را نشان می‌دهد: 

همانگونه که مشخص است بالاترین دهک درآمدی نه تنها بیش‌ترین تورم ماهانه را تجربه کرده‌، بلکه بیش‌ترین افزایش تورم را نیز به نام خود ثبت کرده‌است؛ به‌گونه‌ای که تورم ماهانه دهک دهم در تیر یک درصد افزایش یافته‌است. چرایی این موضوع به تغییرات قیمتی گروه‌های مختلف کالایی باز می‌گردد.

در یک دسته‌بندی کلی، کالاها به دو گروه خوراکی و غیرخوراکی تقسیم می‌شوند. سهم کالاهای خوراکی در سبد هزینه‌ای دهک‌های پایین درآمدی بیش‌تر است؛ به بیان دیگر بیش‌ترین هزینه دهک‌های پایین درآمدی مربوط به خوراکی‌ها است. از همین رو افزایش قیمت کالاهای خوراکی بیش‌ترین اثر را بر روی خانوارهای کم‌ درآمد می‌گذارد. در نقطه مقابل سهم کالاهای غیرخوراکی مانند خودرو، مسکن و .. در سبد هزینه‌ای خانوارهای پردرآمد بیش‌تر بوده و تغییرات قیمتی این گروه کالایی بیش‌ترین اثر را بر این گروه دارد. با این توضیح به بررسی روند تورم در گروه‌های کالایی خوراکی و غیرخوراکی می‌پردازیم.

ماه گذشته تورم گروه کالایی غیرخوراکی برابر با ۳.۷۷ درصد بود که این میزان برای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، ۳.۱۸ درصد ثبت شد. بنابراین می‌توان دلیل تورم بالاتر دهک درآمدی دهم در ماه گذشته را دریافت. نمودار زیر تورم ماهانه به تفکیک دو گروه عمده کالایی خوراکی و غیرخوراکی را نشان می‌دهد:

همانگونه که مشخص است بر خلاف ماه گذشته، در خرداد تورم گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها بالاتر از تورم گروه کالایی غیرخوراکی بود و از همین رو در این ماه، پایین‌ترین دهک درآمدی تورم ماهانه بالاتری را تجربه کرد.

در میان گروه کالایی خوراکی‌ها، میوه و خشکبار با ۶.۵۱ درصد بیش‌ترین تورم و گروه روغن و چربی‌ها با ۱.۰۱ درصد، کم‌ترین تورم را ثبت کرد.

همچنین در گروه کالاهای غیرخوراکی،  گروه هتل و رستوران با ۶.۷۶ درصد، بیش‌ترین و گروه ارتباطات با ۰.۱ درصد، کم‌ترین تورم را داشتند.گروه اجاره نیز در این ماه تورم ۴.۰۷ درصد را ثبت کرد.

بررسی روند تورم نقطه‌ای حاکی از کاهش۴ واحد درصدی در تیرماه است؛ این شاخص در اولین ماه تابستان در ادامه روند کاهشی که از ابتدای امسال داشته‌است به ۴۳.۶ درصد رسید. به بیان دیگر میانگین هزینه خانوار در این ماه نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۴۳.۶ درصد افزایش یافته‌است. نمودار زیر روند تغییرات تورم نقطه‌ای را نشان می‌دهد.

بررسی روند تورم نقطه‌ای میان دهک‌های مختلف درآمدی نشان می‌دهد که پایین‌ترین دهک درآمدی، بالاترین تورم را تجربه کرده‌است. به بیان دیگر، هزینه دهک اول درآمدی در تیر ماه امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته بیش‌ترین افزایش را داشته‌است. تورم نقطه‌ای دهک اول برابر با ۴۶.۲ درصد بوده‌ که این میزان برای بالاترین دهک درآمدی ۴۴ درصد ثبت شده‌است. نمودار زیر تورم نقطه‌ای تیر ماه را به تفکیک گروه‌های درآمدی نشان می‌دهد:

همانگونه که مشخص است دهک‌های پایین درآمدی بیش‌ترین افزایش هزینه را در مقایسه با دهک‌های بالاتر تجربه کرده‌است؛ این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که بازنده فضای تورمی، بیش از همه اقشار آسیب‌پذیر هستند. به ویژه که باید توجه داشت درآمد گروه‌های پایین درآمدی از جنس دستمزد و حقوق است که غالباً نسبت به تورم به کندی تعدیل می‌شود. با این وجود این موضوع در خصوص گروه‌های با درآمد بالا صادق نیست و این گروه درآمد و دارایی‌هایی همچون مسکن دارند که ارزش آن‌ها با تورم رشد می‌کند. اما پرسش اصلی این است که آیا روند تورم افزایشی است؟

با توجه به این که عوامل متعددی در روند تورم اثرگذار است، پاسخ دقیق به این پرسش و تحلیل روند آتی آن نیاز به بررسی‌ دقیق و کارشناسی دارد. اما می‌توان با بهره‌گیری از روند تورم سالانه، پاسخ ابتدایی به این پرسش داد. تورم سالانه با توجه به نحوه محاسبه و اثرگذاری اندک شوک‌های موقتی بر آن، روند میان مدت تورم را نسبت به تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه بهتر نشان می‌دهد.

بر اساس داده‌های موجود تورم سالانه در تیرماه به ۴۴.۲ درصد رسیده‌است که نسبت به ماه قبل افزایش۱.۲ درصدی را نشان می‌دهد. ماه گذشته بود که رکورد دو دهه تورم سالانه با ۴۳ شکسته شد. نمودار زیر روند تورم سالانه را از سال ۱۳۹۲ نشان می‌دهد:

همانگونه که از نمودار فوق مشخص است، هرچند روند تورم سالانه صعودی بوده اما از ابتدای سال شتاب افزایش تورم سالانه کاسته شده‌است. تورم سالانه در اردیبهشت و خرداد به ترتیب ۲.۱ و ۲ درصد افزایش یافته بود. این موضوع می‌تواند امید برای کاهش تورم و سیر نزولی آن را فارغ از نوسانات کوتاه مدت تقویت کند. با این وجود یک تهدید جدی بر سر راه کاهش تورم وجود دارد و آن سیاست‌گذاری‌های اشتباه اقتصادی در ماه‌های پایانی دولت دوازدهم و شاید دولت سیزدهم باشد.

طی ماه‌های گذشته دولت دوازدهم با نزدیک شدن به پایان کار خود، سیاست‌هایی همچون افزایش حقوق کارمندان و هزینه‌های جاری را در پیش گرفته‌ که بار مالی فزاینده‌ای را بر بودجه دولت وارد کرده‌است. بودجه‌ای که با کاهش درآمدهای نفتی با کسری تاریخی روبرو خواهد بود. از سوی دیگر  دولت سیزدهم در حالی روی کار می‌آید که انبوهی از وعده‌ها را به همراه دارد. ساخت سالانه یک میلیون مسکن، ایجاد گسترده اشتغال، محرومیت‌زدایی گسترده و …. وعده‌هایی است که هرچند در ظاهر زیباست اما منابع گسترده مالی نیاز دارد. فارغ از اینکه آیا این سیاست‌ها بهینه است، اجرای آن‌ها در شرایط تنگنای مالی دولت، آثار تورمی شدیدی به همراه دارد. 

بنابراین در یک نگاه کلی هرچند تورم همچنان صعودی است اما می‌توان به کاهش آن امیدوار بود. با این وجود آینده تورم بستگی به سیاست‌های اقتصادی دارد که تا کنون به نظر نمی‌رسد که این سیاست‌ها آتش تورم را خاموش کند.