بازیگران «شهرزاد» پول‌های ناسالم را بازمی‌گردانند؟

روزنامه اعتماد – عطیه موذن: «اگر من حقوق نامتعارفی گرفته‌ام خیانت کرده‌ام.» این اولین جمله مصطفی زمانی یکی از ستاره‌های سریال شهرزاد در گفتگو با روزنامه اعتماد است که به قول خودش پس از مدت‌ها حاضر شده است لب به مصاحبه بگشاید.

شهرزاد سریالی است که در چند فصل به کارگردانی حسن فتحی برای توزیع در شبکه نمایش خانگی ساخته شد. فصل اول این سریال به تهیه کنندگی محمد امامی که پرونده او با اختلاس از صندوق فرهنگیان مطرح شده بود و سرمایه‌گذاری هادی رضوی که چند روز پیش برای اجرای حکم خود به زندان رفت به تولید رسید.

رای صادره برای هادی رضوی و بازداشت و رفتنش به زندان بهانه دوباره‌ای شد تا رسانه‌ها به دستمزد‌ها و مسائل مالی سریال شهرزاد بپردازند و از منتقدان سینما و اصحاب رسانه تا وکیل و مردم عادی خواهان شکستن سکوت عوامل این مجموعه شوند. این مطالبه بیشتر دعوت به یک چالش اخلاقی بود برای هنرمندانی که پیش از این حضور فعالانه آن‌ها در بیشتر کمپین‌ها و سوژه‌ها و اتفاقات اجتماعی دیده می‌شد و حالا بر سر مهم‌ترین اتفاق خاموشی پیشه کرده‌اند.

چند روز پیش بعد از جلسات متعدد دادگاه، محمدهادی رضوی به زندان رفت تا پرونده یکی از متهمان اصلی بانک سرمایه بسته شود، اما هنوز پرونده پول‌هایی که در شهرزاد هزینه کرده است خاتمه نیافته. هادی رضوی سرمایه‌گذار فصل اول شهرزاد است که به دلیل اختلافات فکری و مالی در فصل دوم از این سریال جدا شد. دو روز پیش خبر رسید که وی برای اجرای حکم خود یعنی ۲۰ سال حبس به زندان رفته با این حال ماجرا هنوز تمام نشده است چراکه او به اتهام اخلال در نظام اقتصادی کشور به ۲۰ سال حبس، رد مال، ۷۴ ضربه شلاق و محرومیت از خدمات دولتی محکوم شد که حبس، شلاق و محرومیت از خدمات دولتی را خودش باید متحمل شود، اما رد مال معلوم نیست پای چه کسانی دیگر را به این پرونده باز کند!

بعد از حکم صادره، رسول کوهپایه‌زاده حقوق‌دان در اظهارنظری تاکید کرد: «اموالی که از ایشان (رضوی و دلاویز) کشف و ضبط شده قطعا باید به بیت‌المال برگردد. اما ممکن است اموال و وجوهی باشد که صرف کار‌های دیگری شده باشد و در بخش‌های دیگری هزینه شده باشد.

باز این وظیفه بر عهده اجرای احکام است که می‌تواند با ردیابی انتقال وجوه حتی اگر این پول‌ها در مواردی مصروف شده باشد که ظاهر به اصطلاح فرهنگی داشته باشد ولی منشا مجرمانه داشته باشد، قابل استرداد است.»

این حقوقدان تصریح کرد: هنرمندان یا کسانی که با مجموعه فرهنگی ایشان کار کردند می‌توانند جداگانه دادخواست مطالبه حق الزحمه را در مرجع ذی‌صلاح بدهند. سخن این حقوقدان در حالی است که هنرمندان بزرگترین پروژه‌ای که پول‌های هادی رضوی در آن هزینه شده است در تمام این مدت سکوت کردند و هیچ واکنشی نسبت به حکم هادی رضوی که یکی از سرمایه‌گذاران اصلی این سریال بوده است نشان ندادند. در این گزارش مروری بر پرونده هادی رضوی داریم که اولین نام موجود در لیست متهمان بانک سرمایه است که گفته می‌شود یکی از بزرگترین پرونده‌های فساد اقتصادی در سال‌های اخیر است.

پرونده هادی رضوی از متهمان بانک سرمایه

۲۱ اردیبهشت ماه سال جاری نام ۳۱ متهم بانک سرمایه به همراه کیفرخواست این متهمان از طرف قوه قضاییه منتشر شد که نام محمدهادی رضوی به عنوان نفر اول این لیست ارایه شده بود. در اولین جلسه دادگاه که ۲۴ اردیبهشت برگزار شد، نماینده دادستان، اتهامات محمدهادی رضوی را مشارکت در اخلال عمده در نظام اقتصادی کشور از طریق تحصیل مال به شکل نامشروع به مبلغ ۱۰۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان دانست.

رضوی یکی از دریافت‌کنندگان تسهیلات از بانک سرمایه بود که توانست بدون تودیع و به نام دو شرکت آینده‌سازان و ره پویان تسهیلاتی با مبالغ ۶۰ میلیاردی و ۲۰ میلیارد تومانی دریافت کند. به گفته نماینده دادستان اتهام دیگر رضوی این بود که از طریق شرکت شایگان تجارت آتیه با ۳ فقره ضمانت‌نامه، ۲۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بدون اعتبارسنجی و تودیع وثیقه دریافت کرد و به خرید گوشت و مرغ و سپس فروش آن‌ها در بازار اقدام کرد.

از دیگر اتهامات رضوی اقدام به خرید چندین ملک در نقاط گران قیمت تهران بوده است که از جمله آن‌ها ملکی در خیابان اندرزگو به مبلغ ۱۹ میلیارد تومان است. رضوی بعد‌ها برای پرداخت بدهی خود به بانک سرمایه برخی از ملک‌های خود را با پرداخت رشوه به کارشناسان تا ۴ برابر قیمت واقعی و از طریق گران نمایی ارزیابی کرد.

مقامی نماینده دادستان در یکی از این جلسات درباره اتهامات رضوی توضیح می‌دهد که یکی از این اتهامات ارایه ۴۰-۳۰ میلیارد تومان فاکتور است که در ادامه مشخص می‌شود وجود خارجی نداشته و جعلی است. رضوی در مرحله اول تحقیقات رد می‌کند که فاکتور‌ها جعلی است، اما بعد که قضیه جدی می‌شود، می‌گوید که دشمنی به نام خانم خلیلی داشته و او فاکتور‌ها و قرارداد‌های جعلی در پرونده تسهیلاتی‌اش گذاشته که اکنون از دنیا رفته است.

البته سرمایه‌گذاری‌های رضوی به خرید ملک و فروش گوشت و مدارک جعلی منحصر نمی‌شود سرمایه‌گذاری بعدی او خرید مازراتی با پول معلمان بوده است. نماینده دادستانی در همان جلسات دادگاه در این رابطه می‌گوید: «رضوی همچنین بنز اس ۵۰۰ را هم خریداری می‌کرده است البته باید گفت همه این خودرو‌ها را با هم داشته است چراکه خبر‌هایی هست که با تشریفات در خیابان‌ها می‌رفته است. سوزوکی، تویوتا، بنز و مازراتی. همچنین موتوری با نام‌ام وی آگوستا داشته که قیمت آن به اندازه ۱۰ پراید ۵۰ میلیون تومانی بوده است.» همه این اتهامات و مفاسد اقتصادی از طرف فردی است که متولد سال ۶۳ است، سعی دارد خود را فردی مذهبی معرفی کند و مثلا در یکی از جلسات دادگاه می‌گوید روزه است و در ابتدای ورودش به حوزه هنر و سرمایه‌گذاری برای سریال شهرزاد این اقدام را در راستای اهمیت «فرهنگسازی» عنوان می‌کند.

ابهام در مسائل مالی شهرزاد

ماجرای سریال شهرزاد، اما در دادگاه هم با پیچیدگی‌های زیادی رو به رو شد و نه تنها رضوی اطلاعات چندانی از چند و، چون هزینه‌های مالی این سریال ارایه نمی‌کند که اسناد متقن و مشخصی هم نسبت به هزینه‌ها وجود ندارد. قهرمانی نماینده دادستانی در یکی از جلسات دادگاه از نبود این اسناد می‌گوید و بیان می‌کند: آقای رضوی، دلاویز (متهم دیگر بانک سرمایه) و امامی (تهیه کننده شهرزاد) تراز مالی واقعی از ساخت سریال‌ها را به ما ارایه نکردند که این مبهم است.

آقای رضوی مدعی شده که ۸ و نیم میلیارد تومان از آقای امامی طلب دارد در حالی که آقای امامی نیز می‌گوید همین مبلغ را از آقای رضوی طلب دارد. اگر اسناد ساخت سریال‌ها موجود بود می‌توانستیم دقیقا بررسی کنیم، اما متاسفانه تراز مالی وجود ندارد.

اگرچه سرنوشتی که هادی رضوی و محمد امامی در فصل اول و حتی فصل‌های بعدی سریال «شهرزاد» رقم زدند هنوز با بلاتکلیفی مواجه است، اما نه تنها در زمان فصل اول که حتی زمان بازداشت‌های اولیه سرمایه‌گذاران این سریال در ابتدای تولید فصل دوم، عوامل و بازیگران همه حواشی را تکذیب می‌کردند. بعد از حواشی فصل اول و جدا شدن رضوی سرمایه‌گذار اولیه این سریال در فصل دوم، این مجموعه درحالی در مهرماه ۹۵ کلید خورد که حواشی بازداشت محمد امامی در رسانه‌ها پیچیده بود و علی رغم نبود اطلاعات کافی و اخبار رسمی، برخی از هنرمندان به دفاع از پروژه پرداختند که مهم‌ترین‌شان ترانه علیدوستی است.

علیدوستی در همین اوضاع و احوال پستی در فضای مجازی در اینستاگرام منتشر کرد با این مضمون که «فصل دوم شهرزاد یک ماه است در حال فیلمبرداریست، هر خبری هم شد خودمان در اختیارتان می‌گذاریم، نگران نباشید و به شایعات توجه نکنید. خبرگزاری‌ها چاره‌ای جز خلاقیت ندارند، چون همانطور که می‌دانید سوژه خبر در این مملکت خیلی کم است. به این‌ها می‌گوییم رسانه‌های مجبور.» و شاید در همه این چند سال یکی از کسانی که انتظار می‌رفت به اتفاقات و حواشی این پروژه خاموش نباشد این بازیگر بود.

حدود چند ماه بعد که حواشی ماجرای فساد هشت هزار میلیاردی بر داستان تخلفات محمد امامی ادامه پیدا کرد حسن فتحی نیز یادداشتی گلایه آمیز نسبت به این حواشی در شرق نوشت که در بخشی از آن امده بود «اکنون این پرسش اساسی و مهم مطرح می‌شود که چرا سریالی را که تهیه‌کننده در تأمین بودجه‌اش (که حدود ١٢ میلیارد تومان بوده) ناگزیر به اضافه‌کردن سرمایه‌گذار دوم شده، برخی افراد تلاش می‌کنند تا به ماجرای یک اختلاس هشت‌هزارمیلیاردی و صن دوق ذخیره فرهنگیان ربط و پیوند بدهند؟! آن‌هم درحالی‌که تا این لحظه هیچ ربط و نسبتی میان آن اختلاس و این سریال مشاهده نشده است؛ آن هم در شرایطی که هم سخنگوی قوه قضاییه و هم رییس کمیسیون مفاسد اقتصادی صراحتا اعلام کرده‌اند که درباره تهیه‌کننده «شهرزاد» اتهام اختلاس در میان نبوده و تنها مساله بدهی بانکی مطرح است؛ اما این پرسش همچنان باقی می‌ماند که چرا دراین‌میان انتقادات نه متوجه اختلاس هشت‌هزارمیلیاردی که صرفا متوجه سریالی شده است که در زمان تولید خود متحمل شرایط مالی سختی بوده است؟!»

بازگرداندن پول‌ها راحت نیست

جهانبخش نورایی منتقد سینما و وکیل دادگستری درباره وضعیت سرمایه سریال شهرزاد و دستمزد‌هایی که از طریق این سریال پرداخت شده است به «اعتماد» توضیح می‌دهد: «علم حقوق در بسیاری از کشور‌ها دارا شدن ناعادلانه را روا ندانسته و در فقه و شرع اکل مال به باطل و تحصیل مال از راه نامشروع نهی شده است.

اما در قضیه محکومیت سوءاستفاده کنندگان از دارایی‌های فرهنگیان در بانک سرمایه و به کار انداختن بخشی از آن در راه تولید فیلم و سریال «شهرزاد»، بازگرداندن پول‌هایی که دراین راه سرمایه‌گذاری شده راحت نیست و نمی‌شود بدون دلیل و مدرک محکمه‌پسند با شریک جرم دانستن سینماگران- فیلمنامه نویس و کارگردان و بازیگران و سایر عوامل پدید آوردن این‌گونه آثار سینمایی- آن‌ها را هم تعقیب کرد و آب رفته را به جوی برگرداند. مگر اینکه ثابت شود این افراد از منشاء فاسد پول‌ها آگاه بوده‌اند و به شکلی با مجرمان همکاری و همدستی داشته‌اند و یا دستمزدشان به قدری هنگفت و غیرعادی بوده که منطقا هر آدم عاقلی را به شک می‌اندازد که کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه است و بوی پولشویی می‌آید.»

وی معامله با پولی را که از غیر باشد باطل می‌داند و می‌گوید: «راه حقوقی برای پس گرفتن پول‌ها احتمالا بسته نیست. در قانون مدنی فصلی داریم زیر عنوان معاملاتی که موضوع آن مال غیر است و اصطلاحا به آن‌ها معاملات فضولی می‌گویند. در این موارد اگر مالک مال اجازه معامله را نداده باشد معامله‌ای که انجام شده باطل است. بنابر این اگر پول یکی را بدون اطلاع و موافقت او برداریم (و بدتر از همه بدزدیم) و کالایی یا خدمتی- مثلا بازیگری یا کارگردانی- با آن بخریم این معامله باطل است و پول باید به صاحب اصلی‌اش برگردد و رد مال انجام شود. روشن ا‌ست که فروشنده یا ارایه‌دهنده خدمات می‌تواند بعدا برای گرفتن دستمزدش یقه کسی را که با پول دیگری معامله کرده بگیرد و حقش را طلب کند.»

این منتقد قدیمی سینما سرمایه‌گذاری بسیاری از چنین حوزه‌هایی را رد گم کردن می‌داند و می‌گوید: «ماجرای پرونده بانک سرمایه به ما یادآور می‌شود که بخشی ازاین سینما در دست سرمایه‌داران خلافکاری است که با انگیزه گم کردن رد پول‌های نامشروع حود در زمینه‌هایی مانند تولید فیلم و سریال (و همچنین خرید و فروش زمین و ملک و برج و اتومبیل و ارز و واردات و نظایر آن) در سطحی کلان سرمایه‌گذاری کرده‌اند و بعضا ژست فرهنگی و کارآفرینی می‌گیرند و گاهی هم اسپانسر این یا آن رویداد هنری و سینمایی می‌شوند تا فساد و مال‌اندوزی و یک‌شبه میلیاردر شدن را در پشت نقاب دروغین خدمتگزاری و نیکوکاری و مسوولیت اجتماعی پنهان کنند. این‌ها حتی از تظاهر به میهن‌دوستی و دینداری و تشرع و ذکر مصیبت برای فریفتن آدم‌های ساده‌دل ظاهربین ابا ندارند.»

وی معتقد است: «حضور این فساد عمیق در سینما با ریخت و پاش پول‌های باد آورده، سطح دستمزد‌ها و هنجار‌های طبیعی تولید فیلم را به هم زده و عرصه را بر فیلمسازان آگاه و پرمایه و خوش‌قریحه تنگ کرده است.»

حالا، اما سکوت شهرزادی‌ها شکسته شده است و عوامل این سریال هم توضیحات خود را دارند که بخشی از آن دامن نزدن به حواشی در راستای اتفاقات پیش آمده است و دلیل دیگر تسلیم بودن در برابر قانون.

مصطفی زمانی: کلاهبردار باید در زندان باشد

مصطفی زمانی بازیگر نقش فرهاد و یکی از ستاره‌های اصلی این مجموعه که به قول خودش دیر به دیر مصاحبه می‌کند و از همه جنجال‌ها و هیاهو‌ها به دور است در واکنش به اجرای حکم هادی رضوی سرمایه‌گذار فصل اول شهرزاد به «اعتماد» می‌گوید: «هرکسی که کلاهبرداری کرده است باید به زندان برود و امیدواریم بخششی نباشد. بخشش برای لحظاتی است که آدم جوانی یا خامی می‌کند و اتفاقا ما هم خوشحال می‌شویم که در شرایط سخت اقتصادی امروز که مردم در آن قرار گرفته‌اند کسی که کلاهبرداری کرده است به سزای کارش برسد.»

وی درباره سکوت نسبت به مطالبه مردم و حواشی مالی سریال می‌گوید: خودش خیلی وقت است صفحه اجتماعی‌اش در اینستاگرام را بسته است و درباره دستمزدی که از سریال دریافت کرده است و ممکن است مشروع نباشد معتقد است: «اگر من حقوق نامتعارفی گرفته‌ام خیانت کرده‌ام و اگرنهاد‌های حکومتی بخواهند می‌گویم قرارداد‌ها را بررسی کنند. قرارداد‌های قبل و بعد ما در شبکه نمایش خانگی مشخص است و بعد از بررسی حاضرم اگر لازم باشد مقداری را که خارج از عرف است برگردانم.»

ما پول زحمتکشی خود را گرفته‌ایم

وی ادامه می‌دهد: «من فکر نمی‌کنم رقم خارج از عرفی دریافت کرده‌ام. من صبح سر فیلمبرداری رفته و شب بازگشته‌ام و برای «شهرزاد» زحمت کشیده‌ام. در این سریال آب بسته نشده است و ما بازیگران پول زحمتکشی خود را گرفته‌ایم با این حال باز هم منتظر می‌مانیم تا ببینیم قانون چه می‌گوید.» زمانی همچنین درباره سود‌هایی که از این سریال به دست آمده است توضیح می‌دهد: «کسانی که می‌گویند باید بخشی از پول استرداد شود آیا حاضرند دستمزد چند میلیاردی عوامل را کم کنند، اما سود پولی که از طریق این سریال در شبکه نمایش خانگی و یا وی‌اودی‌ها و سایت‌ها جمع شده است به خود ما پرداخت کنند؟ با این حساب باز هم دستمزد ما که از طریق سود حاصل از فروش سریال و زحمتی که متحمل شده ایم دریافت کرده ایم چندین برابر می‌شود.»

پرویز فلاحی پور: پول را آقایان باید پس بدهند

بازیگر دیگر این مجموعه پرویز فلاحی پور است که در فصل دوم و سوم نقش پررنگی در سریال داشت و به گفته خودش حقوق نامتعارفی دریافت نکرده است. او در این سریال برای حدود ۱۰ ماه، ماهی ۳۰ میلیون تومان دریافت کرد و در این باره به خبرنگار اعتماد توضیح می‌دهد: «این سریال چند برابر پولی را که به ما دستمزد داده‌اند سود داده است و چند برابر بازگشت داشته است پس اگر قرار باشد چیزی استرداد شود باید از خود آقایان گرفته شود.»

وی درباره واکنشش نسبت به حکم صادره برای سرمایه‌گذاران سریال نیز عنوان می‌کند: هر یک از این آقایون که این‌گونه اختلاس و پولشویی می‌کنند و مال حرام وارد زندگی می‌کنند و باقی را هم وارد دردسر می‌کنند من خوشحال می‌شوم که به نتیجه کارشان برسند. از رییس قوه قضاییه هم ممنونم که اینجور آدم‌ها را به سزای عمل‌شان برسانند و تا زمانی که رییسی رییس باشد فکر می‌کنم قسمت اعظم مشکلات حل شود. با این حال اگر ما در این مدت حرفی نزدیم، چون فکر کردیم بهتر است حاشیه جدیدی درست نشود.

سالم زندگی می‌کنم و هنوز مستاجرم

فلاحی‌پور با این حال از محمد امامی هنوز به عنوان مردی یاد می‌کند که اگرچه تاکید می‌کند اطلاعات زیادی از او ندارد، اما می‌گوید به نظرش تبرئه شده است.

این بازیگر حتی درباره سکوت حسن فتحی، کارگردان شهرزاد نیز معتقد است: حسن فتحی همیشه سالم زندگی کرده است و اگر لازم باشد او هم صحبت می‌کند ولی آدمی بوده که در سلامت بوده و من او را از زمانی که تئاتر کار می‌کرد، می‌شناسم.

فلاحی‌پور در پایان به اعتقاد خود برای زندگی سالم اشاره می‌کند و می‌گوید به همین دلیل است که هنوز مستاجر مانده است.