بازنشر اولین اثر تالیفی نوازندگی ساز ایرانی

خبرگزاری مهر: اولین کتاب آموزش نوازندگی یک ساز ایرانی که سال ۱۳۱۵ توسط علینقی وزیری از پیشگامان آهنگسازی موسیقی ایران تالیف شده بود، بار دیگر در دسترس مخاطبان قرار گرفت.

کتاب «دستور جدید تار» مرحوم علینقی وزیری از نوازندگان و آهنگسازان پیشگام موسیقی ایرانی که به گمان و ادعای تعدادی از کارشناسان حوزه موسیقی اولین اثر تالیفی برای آموزش یک ساز ایرانی است توسط موسسه فرهنگی هنری «ماهور» منتشر شد.

در توضیحات این کتاب آمده است: «کتاب حاضر نخستین اثر چاپ شده در داخل کشور است که به آموزش نوازندگی یک ساز ایرانی (تار) اختصاص دارد. پیش از این تاریخ در دوره قاجار نمونه آثاری تنها در حوزه تئوری موسیقی در ایران ترجمه و چاپ شده بود. علینقی وزیری نیز که پیش از سفر به اروپا بخش زیادی از کتاب «دستور تار» را تدوین کرده بود آن را در سال ۱۳۰۰ شمسی در برلین چاپ کرد.

وی چند سال پس از بازگشت به ایران کتاب‌های «سرودهای مدارس»، «دستور ویولن» و «نظریِ موسیقی» را حد فاصل سال‌های ۱۳۱۲ و ۱۳۱۳ در تهران به چاپ رساند اما «دستور جدید تار» که بخش دوم و تکمله‌ای بر «دستور تار» ِ چاپ برلین است را می‌توان نخستین اثری دانست که برای آموزش یک ساز ایرانی در داخل کشور تدوین و نت نویسی شده و در سال ۱۳۱۵ شمسی به چاپ رسیده است.»

علینقی وزیری مشهور به کلنل وزیری از موسیقیدانان و پیشگامان آهنگسازی برای اجرای ارکستر موسیقی ایرانی بود که از وی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین هنرمندان این عرصه در تاریخ موسیقی کشورمان یاد می‌کنند که ایجاد روشی برای نت نویسی و شیوه تدوین ردیف از جمله آنهاست.

وزیری در تهران به دنیا آمد و به واسطهٔ پدرش در نوجوانی وارد ارتش شد و از همین طریق با موسیقی نظامی آشنا شد. اگر چه در باقی عمرش مدت‌ها در مناسب مختلف نظامی کار کرد و حتی به درجه کلنل هم رسید، اما علاقهٔ او به موسیقی نهایتاً بر علاقه‌اش به امور نظامی چیره شد و بیشتر عمرش را صرف موسیقی کرد.

این هنرمند که از دانش‌آموختگان مدرسه سن لویی تهران بود، در حوالی سی‌سالگی به اروپا رفت و در کشورهای آلمان و فرانسه آموزش موسیقی به روش غربی دید. وزیری پس از بازگشت به تهران، «مدرسه عالی موسیقی» را برای آموزش موسیقی به روش غربی بنا کرد. وی همچنین نت‌نویسی را در موسیقی سنتی ایرانی را ترویج و دو علامت «عرضی سری» و «کرن» را به همین منظور ابداع کرد. وزیری برای اولین بار ردیف موسیقی ایرانی را به صورت مکتوب به نت درآورد و از این طریق و نیز به واسطهٔ شاگردان بسیاری که تربیت کرد، تأثیراتی ماندگار بر موسیقی سنتی ایران گذاشت.

وزیری چندین کتاب مهم در زمینهٔ موسیقی ایرانی از جمله کتاب موسیقی نظری و راجع به زیبایی‌شناسی نوشت. البته از این هنرمند فقط چند قطعهٔ ضبط شده روی صفحه باقی مانده‌است.

این هنرمند فقید موسیقی ایرانی به عنوان اولین کسی که اعتدال مساوی را در موسیقی سنتی ایرانی ترویج کرد شناخته می‌شود. ابداعات وزیری و علاقه‌اش به ترویج روش غربی آموزش موسیقی، مورد انتقاد موسیقی‌دانان هم‌عصر او و پس از او بوده‌است، اما منتقدان در اینکه وزیری تأثیری ماندگار بر موسیقی ایرانی گذاشته هم‌نظر هستند.