بازار سرمایه نگران روزهای آینده

ظواهر امر گویای این است که اکثر سرمایه‌گذاران در ترافیک فروش سهم‌های خود گرفتار هستند یا اینکه بدون انجام حرکت خاصی، تنها نظاره‌گر بی‌تکلیفی بازار هستند و تا روشن نشدن شرایط حاکم بر بازار سرمایه، قصد حضور جدی در گردونه معاملات بورس تهران را نخواهند داشت.

بازار سهام یکی از بازارهایی است که همواره از سیاست‌های مختلف اثری آنی می‌پذیرد. این بازار به جز اخبار سیاسی توجه ویژه‌ای به سیاست‌های پولی و اخباری نظیر نرخ بهره دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ضعف تصمیم سازی در حوزه پولی که خود می‌تواند ناشی از عدم اطمینان سیاسی باشد، در بلندمدت بر رفتار سرمایه‌گذاران اثر سو داشته و ضمن ایجاد مشکل در رشد و توسعه شرکت‌ها فعالان بازارها را به افرادی با نگرش‌های کوتاه‌مدت بدل کند.

بررسی رشد اقتصادی ایران از دهه ۵۰ تاکنون نشان می‌دهد که برخلاف توصیه‌ها و مطالعات اقتصادی موجود، مسیر رشد اقتصادی ایران نه تنها روندی پایدار نداشته است، بلکه در بسیاری از موارد بین ارقم بالای رشد و منفی شدن رشد اقتصادی در نوسان بوده است.

همین امر سبب شده‌است تا در طول تمامی دهه‌های گذشته و چه پیش از انقلاب و یا پس از انقلاب، روی‌گردانی از سرمایه‌گذاری در ایران توسط صاحبان سرمایه چه داخلی و چه خارجی، رو به افزایش باشد.

در طول چندماه گذشته صاحبان سرمایه و فعالان اقتصادی به توافق دوباره برجام بسیار خوشبین بودند اما شرایط یک ماه اخیر به گونه‌ای پیش رفت که اکثر آنها از به سرانجام رسیدن برجام ناامید شدند؛ طی چند روز گذشته اخبار متعددی رسید که گویا ایالات متحده آمریکا از برجام و امضای توافق هسته‌ای پشیمان شده و اعلام کرده‌است که فعلا قصدی برای احیای برجام ندارد.

از این رو با به حاشیه رفتن مذاکرات احیای برجام، شرایط حاکم بر بازار سرمایه در مقایسه با قبل کمی فرق کرده‌است و به نظر می‌رسد تکلیف بازار اندکی با تحولات سیاسی روشن‌تر شده‌است، به طوری که در جریان معاملات روزانه شاهد قرمز بودن سهام اکثر شرکت‌ها بودیم.

براساس روند معاملاتی بورس تهران طی دو تا سه هفته اخیر می توان گفت بازار سرمایه تحت تاثیر پایین بودن میزان ارزش معاملات خرد سهام، روند ادامه‌دار خروج سرمایه از گردونه معاملات بورس و تصمیمات بی‌پایه و اساس مسوولان در روند رکودی پایدار مانده‌است.

این در حالی است که معمولا بازار سهام با فاصله زمانی معقول هم جهت با سایر بازارهای موازی حرکت می‌کند و این انتظار که بازار سرمایه خود را با بازارهای موازی تطبیق دهد، کاملا منطقی و توجیه‌پذیر است.

اما نکته قابل توجه در این بخش این است که سایر بازارهای مالی نیز در حال حاضر با کمبود تقاضا و روندی رکودی دست و پنجه نرم می‌کنند. در این میان تعدادی از کارشناسان بر این باوز هستند که به واسطه از دست رفتن نقاط حمایتی متعدد شاخص کل و حمایت‌های پیدا و پنهان از بازار سرمایه، رکود و کم‌رمقی در روند معاملات بازار یاد شده در مقایسه با روزهای گذشته بیش از پیش خودنمایی می‌کند و تا زمانی که اصلاحی در ساز و کار بازار صورت نگیرد و شرایط اقتصادی نیز بهبود نیابد، روند کنونی ادامه دار خواهد بود.

این شریط حاکی از مشکلات دیرینه بازار سهام است که نه‌تنها حل نشده باقی مانده، بلکه بر تعداد آنها نیز افزوده شده است و تردیدها و ابهامات موجود در بازار یاد شده مانع از آن می‌شود که سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر بیشتر در چرخه معاملات بورس تهران حضور داشته باشند، زیرا با کاهش اعتماد عمومی اهالی بازار سرمایه، فعالان دیگر چندان وقتی برای تحرک در بازار سرمایه ندارند و پایداری روند فرسایشی و ادامه‌دار خروج نقدینگی از بازار مانع از آن می‌شود که سرمایه جدیدی در بازار جذب شود.

بازار سرمایه در ادامه روند نزولی خود در مرز کانال یک میلیون و 300 هزار واحد در نوسان است. خارج از اعداد و ارقام، هرچند خروج سرمایه از بورس تهران کاهش چشمگیری داشته و شیب خروج نقدینگی تا حد زیادی تعدیل شده اما ارزش معاملات پایین بازار سهام در کنار رشد کم‌جان نماگر اصلی بورس تهران، سیگنال خوبی به بازار مخابره نمی‌کند؛ چراکه ارزش معاملات همچنان در سطج بسیار پایینی قرار دارد و مادامی که این تغییر در سطح معقول قرار نگیرد، نمی‌توان به عملکرد مطلوب بازار سهام دلخوش بود و خریدهای موجود در بازار سهام در روزهای اخیر به حداقل رسیده اما خروج پول از بازار همچنان ادامه دارد.

این در حالی است که فعالان بازار دیگر چندان رمقی برای تحرک در بازار ندارند و نه تنها جریان نقدینگی جدیدی در بازار یاد شده جذب نمی‌شود، بلکه نقدینگی میلی به خروج از بازار را نشان می‌دهد.

در شرایطی که ناهنجاری‌های داخلی در یک جامعه روی دهد و یا به هر دلیل جو عمومی حاکم بر آن متشنج شود، می‌توان انتظار داشت که اقتصاد و به تبع آن شرکت های بورس در معرض خطر قرار گیرند. این خطر البته به معنای قطع فعالیت آنها نیست، بلکه در موارد بسیاری می‌توان صرفا ناشی از افزایش واهمه‌ها در این خصوص باشد.

با این حال می‌توان گفت جدا بودن بستر فعالیت آن از شبکه جهانی وب تاکنون مانع از ایجاد یک بحران در عرصه سهام شده‌است. تنها عاملی که میتواند اثر منفی در این زمینه داشته باشد این است که فعالیت شرکت ها یا دولتی ها در بازار با مشکل مواجه شود که آن هم از سوی کارشناسان تاکنون جدی گرفته نشده است.

* تحلیلگر اقتصادی

223227