ایران و آمریکا تا چه حد به توافق نزدیک شده‌اند؟

مهسا مژدهی: پالس های مثبتی از سوی وین در حال ارسال است. عراقچی از توافقی تازه می گوید و اعلام کرده که متون مدنظر هیات ایرانی به طرف‌های مذاکره‌کننده ارائه شده است. به نظر می رسد دیدار های فشرده اخر هفته که در هفته جدید هم ادامه پیدا کرد، راه های تازه ای را بر روی طرفین باز کرده است. کشورهای 4+1 هم اوضاع را مثبت ارزیابی می کنند. اما مشخص است که همه طرف ها برای رسیدن به یک توافق همه جانبه و کار آمد نیاز به زمان و دقت کافی دارند.

در همین باره خبرآنلاین با امیرعلی ابوالفتح به گفتگو نشسته است:

مذاکراتی که آخر هفته گذشته در وین آغاز شده به نسبت گفتگوهای پیشین، طولانی تر شده و به نظر می رسد که طرفین در حال بررسی دقیق وضعیت و یافتن راه هایی برای احیای توافق هسته ای هستند.  مذاکرات اخیر را چطور ارزیابی می کنید؟

این مذاکرات نسبت به موضوعی که مورد بحث قرار گرفته و با توجه به اختلافاتی که بین طرفین است و ذی نفع های مستقیم و غیر مستقیم این موضوع، خیلی طولانی نشده به نظر من هنوز هم جای کار زیادی دارد. بنابراین نباید انتظار داشت که با یک نشست و برخاست و چند دیدار و گفتگو مساله حل و فصل شود و از این نظر راه دشوار و طولانی مدتی در پیش خواهد بود و همچنان باید صبر کرد تا طرفین به یک نتیجه برسند. چون همانطور که گفتم مساله بسیار وسیع و موضوعات بسیار زیادی چه مربوط به خود مساله هسته ای و چه مسائل حاشیه ای مطرح است که کار را خیلی پیچیده کرده است.

این مذاکرات یعنی مذاکراتی که از روز پنجشنبه شروع شده، چه ویژگی هایی نسبت به گفتگوهای هفته قبل در وین داشت؟ ما می دانیم که در فاصله بین این دو جلسه اتفاقات زیادی افتاده. از جمله حمله ای که از سوی اسراییل به تاسیسات نطنز انجام گرفته است.

آنچه مسلم است اینکه هم ایران و هم آمریکا مصمم هستند تا راه حلی برای مشکلات پیدا کنند. همین که ایران بعد از آن حمله خرابکارانه به نطنز که اسراییل مسئولیتش را قبول کرده به مذاکره ادامه می دهد و همین که  واشنگتن هم با شروع غنی سازی شصت درصدی از سوی ما در گفتگو ها حضور دارد، نشان دهنده این است که این اراده وجود دارد تا به نتیجه برسند. اما این به معنی آن نیست که حتما به توافق برسند. در حال حاضر همه کسانی که در مذاکرات حضور دارند، چه طرف ایرانی و چه طرف امریکایی و چه 4+1 متفق القول هستند که مسیر درست انتخاب شده و همچنان نیاز است که بحث ادامه داشته باشد.

 به نظر می رسد دو اتفاق افتاد چه در مورد حادثه نطنز و غنی سازی. اما در جریان مذاکرات هم اتفاقاتی افتاده است. طرفین تقریبا به این جمع بندی رسیده اند که چه تحریم هایی باید از طرف آمریکایی ها برداشته شود و یک نقشه راهی برای برداشته شدن آنها در حال تدوین است. همچنین نقشه راهی هم برای بازگشت ایران به تعهدات برجامی در دست تهیه است. بخش مربوط به ایران به نظرم مسیر دشواری نیست. مسیر مشخص است و سندی وجود دارد به نام برجام و کافی است که ایران از همان نقطه ای که اجرای توافق را متوقف کرده، به همان برگردد. با این حساب کاری که ایران باید بکند به صورت شسته و رفته مشخص است. سختی کار مربوط به بخشی است که آمریکا باید انجام دهد.

اینکه ایران چه تحریم هایی را می خواهد برداشته شود و چه تحریم هایی را امریکایی ها می خواهند بردارند جای حرف دارد. از نظر ایران همه تحریم هایی که در زمان ترامپ ایجاد شده باید برداشته شود. به نظر می رسد که ایالات متحده به دنبال تفکیک تحریم هاست و آنها را به دو دسته آنها که مغایر برجامند و آنهایی که نیستند تقسیم کرده و می گوید مایل است که آن دسته از تحریم های مغایر با برجام را بردارد و می تواند در موردش مذاکره کند. اگر موضع ایران این باشد که همه تحریم ها برداشته شوند و آمریکا نخواهد همه آنها برداشته شوند، احتمال طول کشیدن و یا شکست خوردن مذاکرات وجود دارد. اما باز هم نمی شود زود قضاوت کرد و باید منتظر ماند تا ببینیم چه فرایندی دنبال می شود.

به تازگی برخی مدعی شده اند که امریکایی ها به رژیم صهیونیستی بابت حمله ای که به تاسیسات نطنز داشته توپیده اند و گفته اند که کارشان در مذاکرات سخت تر شده. ایا این اتفاق برگ برنده را در دست ایران قرار داده است؟

من مطئن نیستم که این گزارش صحت داشته باشد یا نه. یک رسانه اسراییلی این را نوشته اما هنوز منابع معتبر غیر اسراییلی تایید نکرده اند. بنابراین نمی توانیم بگوییم که هشداری از سوی واشنگتن به آنها داده شده. اما اگر فرض بگیریم که درست بوده و به هر حال می دانیم که امریکا در مذاکرات حضور دارد و نمی خواهد که کسی مانعی در مذاکره ایجاد کند، احتمال دارد که چنین پیامی داده شده باشد. اما نتانیاهو به آن توجهی نخواهد کرد. از نگاه او هر چیزی که مربوط به ایران باشد، چه هسته ای، چه غیر هسته ای چه با موشک و چه بی موشک، مردود است. یعنی هر نوع توافقی شود و امتیاز و تضمینی هم از ایران گرفته شود او راضی نخواهد شد. طبیعی است که اقدامات مخرب اسراییلی ها از طریق لابی گری، فضا سازی، کمپین های تبلیغاتی و جنگ روانی ادامه داشته باشد. اما بحث بر سر این است که دولت امریکا می تواند در مقابل فشار اسراییلی ها و لابی هایی که آنها در کنگره دارند و… به قول هایش عمل بکند یا نه؟ این از موضوعاتی است که باید منتظر زمان ماند.

به این سوال برگردیم که ایا اتفاقی که در نطنز افتاد و همزمان بالا بردن شصت درصدی غنی سازی، به ایران دست بالا را در مذاکرات وین بخشیده است؟

دقیقا این یکی از برگه های موثر و ابزارهای فشار ایران بر مذاکرات است. طبیعی است که هر کشوری که با دست پر وارد شود و بتواند قدرت و توانمندی خود را نشان بدهد، امکان بهره برداری بیشتر از مذاکرات را خواهد داشت. کشوری که تا همین چند سال پیش می گفتند که سه درصد را می تواند غنی سازی کند، حالا شصت درصد غنی سازی دارد. بنابراین برای آنها جلب رضایت ایران برای اینکه به قول خودشان به سمت ساخت سلاح هسته ای نرود، اهمیت دارد. همین است که امریکایی ها را الان پای میز مذاکره کشانده و آنها امادگی خود را برای اینکه بخشی از تحریم ها را برداشته اند، اعلام می کنند. این هم حاصل فعالیت های هسته ای و دیگر عناصر قدرت ایران است که باعث می شود که ایران ابزار چانه زنی داشته باشد. پس ایالات متحده می داند که یا باید شروط را قبول کند و به برجام برگردد و ایران هم در مقابل به غنی سازی سه درصدی بازگردد یا برجام نباشد و ایران از این هم جلوتر قدم بردارد. این وضعیت به ایران قدرت ویژه ای داده تا بتواند به پای میز مذاکره برگردد و شرط و شروط خودش را هم مطرح کند. 

آقای عراقچی در خلال مذاکرات اخیر وین گفته که توافق جدیدی در وین در حال شکل گیری است؟ ماجرای چیست؟ 

به هر حال توافق باید بشود و این مشخص است. حتی ممکن است سندی تنظیم نشود. اما برگشت دو طرف به برجام نیازمند به توافق دارد. به نظر می رسد که طرفین به نقطه ای می رسند که شاید به سندی هم برسند که نقشه راه باشد و فرایند زمان بندی شده داشته باشد. برجام هم همینطور بود و جز به جز همه چیز مطرح شده بود. به احتمال زیاد اگر قرار باشد توافق صورت بگیرد یک متن را اماده می کنند. الان هم بحث بر سر همین هاست که چه چیزهایی باید ذکر شود. همین که دو طرف در موقعیت فعلی قرار گرفته اند قدمی رو به جلوست اما تا زمانی که یک پیش نویس تهیه نشود، وضعیت شکننده خواهد بود.

>>> این مطالب را هم بخوانید:

در میزگرد شورای‌آتلانتیک بررسی شد:چگونه سیاست سنجیده ایران اسرائیل را ناکام گذاشت؟

غنی‌سازی 60درصد؛ غرب چوب ندانم کاری نتانیاهو را می‌خورد

پای پروژه سنگلاخی کردن راه ایران و آمریکا در میان است؟

نطنز ما  بار دیگر مورد حمله قرار گرفت؛ گاندوسازان کجایند؟

آیا می‌توان لغو تحریم‌ها را راستی آزمایی کرد؟

23/ 310312