اهمیت موضع ایران در قبال حمله روسیه به اوکراین چیست؟

ابوالفضل خدائی: پس از کشمکش ها و جدال ها بین روسیه و کشورهای غربی در جلسه اخیر شورای امنیت بر سر مناقشه اوکراین، قرار است دو نهاد مهم سازمان ملل یعنی مجمع عمومی با ۱۹۳ عضو و شورای امنیت، متشکل از ۱۵ عضو، نشست‌های جداگانه‌ای را درباره حمله روسیه به اوکراین برگزار کنند. در جلسه اخیر شورای امنیت قطعنامه پیشنهادی با وتوی روسیه همراه شد. قطعنامه ای که از مسکو خواسته بود تا هر چه سریعتر حمله خود به اوکراین را متوقف و تمامی نیروهایش را از این کشور خارج کند.  پس از پایان این جلسه  ۵۱ کشور در بیانیه مشترکی اعلام کردند که موضوع را به مجمع عمومی خواهند برد؛ جایی که وتوی روسیه اعمال نمی‌شود. 

از آنجایی که درخواست کشورها برای طرح بحران اوکراین در نشست ویژه مجمع عمومی سازمان ملل جزء موضوعات غیرمحتوایی به شمار می رود، لذا به منظور تصویب طرح آن در مجمع عمومی سازمان ملل،  به ۹ رای موافق از ۱۵ رای اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت نیاز خواهد بود.

در همین حال پایگاه گروه بین المللی بحران  طی گزارشی در خصوص نشست پیش رو می نویسد که اعضای سازمان ملل و به ویژه کشورهای آفریقایی، آسیایی و آمریکای لاتین باید از این فرصت برای محکوم کردن تجاوزات روسیه استفاده کنند و گام‌هایی برای مهار و کاهش تنش بردارند. اگرچه مجمع عمومی فاقد قدرت شورای امنیت برای اعمال تحریم های الزام آور یا سایر اقدامات قهری تحت فصل هفتم منشور ملل متحد است، اما با این وجود می تواند به ایجاد فشار جهانی برای معکوس کردن تجاوز روسیه و کمک به قربانیان آن کمک کند.

کمک به هر گونه ایده دیپلماتیک به منظور ایجاد و پیشبرد گفتگوهای آتش بس توسط آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل، ایجاد یک کمیسیون تحقیق برای جمع آوری مدارک در خصوص جنایات جنگی، انتصاب یک فرستاده به منظور نماینده سازمان ملل به منظور کمک های بشردوستانه و پناهندگان اوکراینی، درخواست برای پایین آوردن سطح هشدار هسته ای و ممانعت از روسیه برای استفاده از آن، تاکید مجدد بر اصول اساسی حاکمیت و عدم توسل به زور در منشور ملل متحد از جمله مواردی است که می تواند در جلسه پیش رو مطرح شود.

هیچ یک از این اقدامات به خودی خود به جنگ پایان نمی دهد. نه مجمع عمومی و نه سیستم سازمان ملل به طور کلی اهرمی برای تحمیل صلح بر روسیه ندارند. اما مجمع می تواند، هم از طریق سخنان و هم از طریق قطعنامه های خود، روشن کند که اکثریت اعضای سازمان ملل متحد آنچه را که مسکو انجام داده است را رد می کنند، از تلاش های صلح آمیز حمایت خواهند کرد و آماده کمک به قربانیان این جنگ غم انگیز، بی مورد و خطرناک خواهند بود.

در همین حال نشست اضطراری اول مجمع عمومی سازمان در شب گذشته به عرصه ای برای صف بندی میان شرق و غرب تبدیل شد و مواضع کشورهای عضو سازمان ملل را بیشتر آشکار ساخت. قرار است ادامه نشست امروز عصر ادامه یابد و در نهایت قطعنامه ای علیه تجاوز روسیه به خاک اوکراین به رأی گذاشته شود.
 

بیشتر بخوانید:

نماینده اوکراین: پوتین باید مانند هیتلر خودکشی کند

وتوی پیش نویس قطعنامه شورای امنیت توسط روسیه درباره اوکراین

نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل درباره تحولات اوکراین
 

در این بین ایران نیز یکی از کشورهایی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد باید در خصوص بحران موضع گیری کند. ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان روز یکشنبه هشتم اسفندماه عنوان کرد که جمهوری اسلامی ایران از هرگونه تلاش دیپلماتیک که منجر به حل مسالمت‌آمیز مناقشات در اوکراین شود حمایت می‌کند و آماده نقش‌آفرینی برای هرگونه کمک به بازگشت صلح است. رئیسی همچنین با اشاره به اینکه ایران براساس اصول اساسی سیاست خارجی خود، با سلطه‌گری و سلطه‌پذیری، مخالف است و از حق تعیین سرنوشت همه ملت‌ها حمایت می‌کند تاکید کرد که دیپلماسی و پایبندی صادقانه به تعهدات بین‌المللی توسط همه طرف‌ها، تنها راه‌حل پایدار و عادلانه خروج از وضعیت فعلی است. رهبر انقلاب نیز امروز طی یک سخنرانی اوکراین را قربانی سیاست بحران‌سازی آمریکا برشمردند و خاطرنشان کردند: ما در اوکراین طرفدار توقف جنگ هستیم.

با این تفاسیر اعلام موضع ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در خصوص حمله روسیه به خاک اوکراین می تواند حائز اهمیت و بر نحوه تعاملات با طرفین تاثیرگذار باشد. در این روند هر گونه اعلام حمایت از روسیه در توجیه حمله به خاک اوکراین از جانب ایران شاید برای کرملین، امری مورد انتظار و خوشایند باشد، اما در این صورت جمهوری اسلامی ایران با واکنش ها و نگاه های منفی کشورهای غربی روبرو خواهد شد.

از طرفی مخالفت صریح با اقدام روسیه در حمله به اوکراین نیز می تواند در تعاملات آتی بین تهران و مسکو اثر قابل توجهی گذاشته و عاملی برای تنش زایی شود. البته این تنها مختص ایران نیست و کشورهای حاضر در کمیته مجمع عمومی قطعا ملاحظات خود را در روابط با روسیه و طرف های غربی در نظر خواهند گرفت. به همین منظور شاید بهترین گزینه های موجود برای ایران در این رابطه عدم حضور در جلسه و یا رأی ممتنع در صورت امکان باشد.

۳۱۱۳۱۱