اهداف وحشتناک عربستان در افغانستان؛هدف ایران است؟

در بحبوحه این بحران در داخل افغانستان، محمد حنیف اتمر وزیر خارجه افغانستان سفر نسبتا طولانی سه روزه ای را در 30 دی ماه به عربستان انجام داد، وی در این سفر با برخی از مقامات سعودی گفتگو و رایزنی کرد. هر چند که گفته شد هدف از این سفر، تقویت هرچه بیشتر روابط دوجانبه، قدردانی از حمایت و پشتیبانی ریاض از روند صلح افغانستان!!! و گسترش روابط اقتصادی و تجاری بوده است، ولی با توجه به دیدار اتمر با «حمد بن محمد آل شیخ» وزیر معارف عربستان سعودی می توان هدف سفر اتمر به عربستان را بیشتر فرهنگی ارزیابی کرد، چرا که در پایان سفر اعلام شد که افغانستان و عربستان  تفاهم‌ نامه‌ای را در بخش آموزش، تربیت مدرس، تدوین برنامه‌های آموزشی و واحدهای درسی و نیز اعطای بورسیه به دانشجویان افغان امضا کرده اند. به راستی عربستان چه هدفی را از گسترش روابط فرهنگی با افغانستان دنبال می کند؟

در تیرماه سال جاری هنگامی که جسیم محمدالخادی سفیر عربستان در کابل با فضل هادی مسلم‌یار رئیس سنای افغانستان ملاقات کرد، از طرح ریاض برای آغار کار احداث دانشگاه بین‌الملل اسلامی در ولایت ننگرهار و نیز ساخت 100 مدرسه دینی در افغانستان خبر داد. انتشار این خبر با واکنش گسترده کاربران افغان در فضای مجازی و ابراز نگرانی از دور تازه تلاش‌های سعودی برای گسترش وهابیت در افغانستان  مواجه شد. این هجمه به حدی وسیع بود که سفارت عربستان در کابل مجبور شد، خبر ایجاد مدارس دینی در افغانستان را تکذیب کند و مدعی شود که اصلا این موضوع در دیدار با مسلم‌یار مطرح نشده است. اما سفارت افغانستان در ریاض ناگهان اعلام کرد که عربستان سعودی به درخواست کابل در نظر دارد بجای 100 مدرسه، 600 مدرسه در افغانستان ایجاد کند. در تکمیل این خبر ها روزنامه هشت صبح کابل نوشت که صندوق توسعه عربستان سعودی با کمک 50 میلیون دلاری با ساخت این 600 مدرسه موافقت کرده است و شوراهای توسعه روستایی نیز ساخت این مدارس را به عهده خواهد داشت.

موضوع ساخت مدرسه توسط عربستان درحالی مطرح می شود که علما و کارشناسان افغان بارها نسبت به تلاش‌های عربستان برای گسترش وهابیت در این کشور ابراز نگرانی کرده‌اند. پیش از این نیز «عارف رحمانی» نماینده غزنی در پارلمان افغانستان در جلسه عمومی این مجلس نسبت به تلاش‌های عربستان برای نفوذ در نظام آموزشی افغانستان هشدار داده بود و خواستار هوشیاری دولت در این باره شده و گفت: مدرسه ‌سازی افغانستان توسط عربستان سعودی حتی اگر زیر نظر دولت هم باشد پیامدهای بسیار وحشتناکی خواهد داشت. افزایش نفوذ عربستان سعودی و شیوع وهابیت در افغانستان همواره موجبات نگرانی مردم و دلسوزان این کشور بوده زیرا اعتقاد دارند که هدف عمده ریاض از ایجاد دانشگاه، نفوذ در بخش آموزش این کشور و ترویج افکار وهابیت در افغانستان است. در این رابطه کسی تردید ندارد که ریاض طی سه دهه گذشته همواره به عنوان تغذیه کننده فکری طالبان نقش تخریبی را در افغانستان دنبال کرده است. علت هم کاملا مشخص است از آنجا که گروه‌های تکفیری جایگاهی بین مردم و افکار عمومی افغانستان ندارند، حکام سعودی و برخی از کشورهای عربی در تلاش هستند از طریق توزیع پول بین امامان مساجد و در صورت تاسیس مدرسه از طریق مدیران مدارس، برای جریان‌های تکفیری پایگاه فکری ایجاد کنند.

اما سوال اینجا است که دولت آقای اشرف غنی با چه منطقی در شرایطی که به شدت از سوی طالبان تحت فشار است و مردم کابل هر روز صبح خود را با یک انفجار جدید و یا ترور افراد سرشناس و برجسته شروع می کنند، در این شرایط دست کمک به سمت کشوری دراز کرده است که همه مصیبت ها از آنجا شروع شده است. آنچه که در این ایام در افغانستان رخ می دهد، نتیجه فقر فرهنگی و پایین بودن سطح آگاهی و نرخ بسیار پایین با سوادها در افغانستان است و راه جبران این عقب ماندگی نیز بالا بردن سطح سواد و آگاهی مردم است، ولی به قول مولانا ای برادر “خوب ورد آورده‌ای لیک سوراخ دعا گم کرده‌ای.”

کافی است که نگاهی به شرایط پاکستان بکنید و ببینید هنگامی که سعودی ها پول می دهند و کمک می کنند چه آموزشی به فرزندان شما می دهند. تا قبل از ورود عربستان به صحنه ساخت مدارس دینی در پاکستان چیزی به نام فرقه گرایی در این کشور وجود نداشت و شیعه و سنی در کنار یکدیگر زندگی مسالمت آمیز داشتند و در ایام عزاداری ماه محرم برادران اهل سنت در مراسم عزاداری شیعیان شرکت می کردند. تعلیمات مدارس دینی ساخت عربستان کار را به جایی کشانده که امروز شاهد روابط متشنج شیعه و سنی در افغانستان هستیم و دود آتش حمایت از فرقه گرایی به چشم دولت پاکستان هم رفته است که چندین سال است همین تربیت یافتگان مدارس دینی ساخت عربستان در شمال این کشور نهضت طالبان پاکستان را به راه انداخته اند و برای ایجاد نظام امارت اسلامی در پاکستان مبارزه می کنند.

راه بالا بردن فرهنگ مردم افغانستان ترویج بردباری مذهبی و حس نوع دوستی و تحمل عقاید مخالف و ترویج تسامح و سعه صدر است و نه آموزش کشتار و خونریزهای بی رحمانه، گروه هایی که برای جلوگیری مردم از دسترسی به کتب چاپ ایران حاضر به کشتن دانشجویان بی گناه دانشگاه کابل می شوند تا مانع از برگزاری نمایشگاه کتاب در دانشگاه کابل شوند و کامیون محموله کتاب های خریداری شده تجار افغان در گمرک اسلام قلعه را به آتش می کشند، نمی توانند مروج فرهنگی باشند که مردم افغانستان را به سمت پیشرفت هدایت کند.

 تعجب از این است که آقای اتمر خوب می داند که هزینه و بودجه تهیه هیزم آتشی که این روزها در افغانستان زبانه می کشد، بر اساس مستندات غیر قابل انکار توسط عربستان تامین می شود و آنگاه این ها دست به دامن همین کشور تروریست پرور شده اند که مشکل فرهنگ مردم افغانستان را حل کنند. آیا آقای اتمر نمی دانند هزینه به راه انداختن نهضت طالبان توسط عربستان تامین شد و این حمایت مالی همچنان ادامه دارد.

سیاست های سه دهه گذشته عربستان به غیر از بدبختی و فلاکت ارمغان دیگری برای مردم افغانستان نداشته است. یکی از نمایندگان مجلس افغانستان در اظهار نظر جالبی گفته است که: “عربستان در مقابل تاسیس 100 مدرسه قصد دارد یک بیمارستان هم بسازد. برای 100 مدرسه عربستان یک بیمارستان کافی نیست، حداقل عربستان باید 100 بیمارستان در کنار این مدارس بسازد تا زخمی های عملیات تروریستی را که طلبه های این 100 مدرسه روی دست مردم افغانستان می گذارند را مداوا و معالجه کنند. مدرسه و فرهنگ پوشش است، مهم ترین هدف عربستان در افغانستان اهداف سیاسی و ژئوپولتیکی است. در واقع این هدف در مرکز ثقل خواسته های حاکمان عربستان می باشد. بنابراین تمامی پروژه های فرهنگی، دینی و … عربستان سعودی را می توان به منظور رسیدن به این هدف ارزیابی کرد. اهداف سیاسی و امنیتی عربستان بسیار متنوع و گسترده است. اما در یک ارزیابی کلی می تواند عنوان کرد، هدف اصلی ورود به رقابت های منطقه ای، گسترش دامنه نفوذ و استفاده از افغانستان به مدخل نفوذ به کشورهای آسیای مرکزی است. برای رسیدن به این اهداف، عربستان برنامه ها و پروژه های متنوعی را در دستور کار دارد که برخی از آنها دراز مدت و برخی نیز کوتاه مدت هستند.

در بخش اهداف طولانی مدت، عربستان سعودی به صورت زیر بنایی به دنبال پرورش نسلی از گروه های سلفی در افغانستان می باشد که بتوانند در آینده، اهداف سیاسی و امنیتی عربستان را پیاده کنند و همچنان افغانستان خانه گروه های تروریستی باشد، بلکه بتوانند جبران شکست های خود در سوریه، عراق و یمن را در افغانستان جبران کنند. در اهداف بلند مدت نیز افغانستان را پایگاهی برای گسترش حوزه نفوذ خود در آسیای میانه می دانند. نگاهی به فعالیت های عربستان در تاجیکستان طی چند سال اخیر حاکی از برنامه های دراز مدت سعودی ها در منطقه دارد که بدون شک در تمام این طراحی ها جنبه مقابله با جمهوری اسلامی ایران و خود نمایی در حوزه هایی که بطور سنتی حوزه تمدنی ایران بوده، نمایان و آشکار است. از این جهت می باید به دولت افغانستان هشدار های لازم داده شود که دست از این بازی خطرناک بردارند و به دنبال راه کارهای اساسی برای حل مشکلات کشورشان باشند و از ترس افتادن در چاله خود را به چاه نیندازند.

*کارشناس روابط بین الملل و آسیای شرقی

310 310