اقتصاد چین هم به خطر افتاد/ نسل‌ جوان تمایلی به کارگری ندارد

کار در کارخانه تا همین چند سال پیش بهترین راه نجات از فقر و روستانشینی در چین بود. کارگری در کارخانه برای نسل قبلی چین نه یک رویا که یک تضمین بود. اما امروز ژی و هم سن‌ و سالانش دیگر حاضر نیستند همه چیز خود را تنها برای یک شغل فدا کنند. دست‌مزد پایین، ساعات طولانی مشقت و خطر آسیب‌دیدگی دیگر فاکتورهای قابل گذشتی نیستند. نسل جوان چین خواهان احترام متقابل در محیط کار است. ژی ۳۲ سال بیشتر ندارد اما چند سال‌پیش عطای خط‌ تولید را به لقایش بخشید. او اکنون از راه فروش شیرخشک و بیرون‌بری برای یک سوپرمارکت امرارمعاش می‌کند. او به خبرگزاری رویترز می‌گوید که «دیگر حوصله کار تکراری نداشتم.»

او پدرش را که او هم اتفاقا کارگر کارخانه بود سالی چند بار بیشتر نمی‌دید. شغل پدر در کارخانه نساجی آن‌قدر طاقت‌فرسا بود که فقط در تعطیلات محدود سالیانه موفق به دیدار با همسر و فرزندانش می‌شد.

عدم تمایل و ابای نسل جوان از کار یدی در کارخانه‌ها زنگ‌ خطر را نه تنها برای اقتصاد چین که برای جهان به‌صدا درآورده است. آمار و ارقام نشان می‌دهد که چین تولیدکننده یک‌ سوم کالاهای مصرفی در کل دنیاست.

روسای شرکت‌ها و کارخانه‌های تولیدی در چین سودای جایگزین کردن نیروهای پیر و سالخورده خود را با جوانان دارند. محرکه‌ای که بی‌شک می‌تواند سرعت تولید را بیش از پیش بالا ببرد. اما مشکل از نظر روسا این است که اگر بخواهند در دستمزدها تجدیدنظر کنند و شرایط کاری برای افرادی که استخدام می‌شوند را بهبود بدهند، قدرت رقابت‌پذیری و برگ‌برنده خود در تولید نسبت به رقبای غربی را از دست می‌دهند.

به گزارش یورونیوز، مدیران شرکت‌های کوچک‌تر هم بر این باورند که سرمایه‌گذاری‌های کلان و هنگفت در فناوری‌های مربوط به اتوماتیک‌کردن و دستگاه محور کردن تولید در این شرایط بازار که از یک‌سو با تورم فزاینده‌ای روبرو شده و از سوی دیگر هزینه‌های استقراض سر به‌فلک کشیده، «غیرقابل قبول» است. این در حالیست که تقاضا در بازارهای صادراتی چین هم کاهش نشان می‌دهد.

طبق نظرسنجی انجام شده مجموعه مشاوره‌ای CIIC بیش از ۸۰ درصد کارخانه‌های چین در سال جاری با کمبود نیروی کار مواجه بوده‌اند. میزانی که به طور میانگین ۱۰ تا ۳۰ درصد خط تولید آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. طبق برآوردهای وزارت آموزش چین کمبود نیروی کار در بخش کارخانه‌های این کشور تا سال ۲۰۲۵ بالغ بر ۳۰ میلیون کارگر خواهد شد؛ یعنی چیزی بیشتر از جمعیت کنونی کشوری مثل استرالیا.

این درحالیست که روی کاغذ چین با معضل بیکاری هم دست و پنجه نرم می‌کند. طبق آمار حدود ۱۸ درصد از قشر سنی ۱۸ تا ۲۴ سال در چین فاقد شغل و فعالیت هستند. باز هم طبق آمارها در سال جاری میلادی نزدیک ۱۱ میلیون فارغ‌التحصیل وارد بازار کار خواهند شد که سهم مشاغل کارخانه‌ای در آن ناچیز است. در همین حال اقتصاد چین بواسطه محدودیت‌های کووید ۱۹ و همچنین رکود در بازار املاک با کندترین رشد خود طی دهه‌های اخیر روبروست.

کلاوس زنکل، که ریاست اتاق بازرگانی اروپا در جنوب چین را بر عهده دارد، حدود ۲ دهه پیش به این منطقه نقل‌مکان کرد، زمانی که فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های چین کمتر از یک دهم آمار امسال بودند و حجم اقتصاد این کشور هم دست‌کم ۱۵ برابر از اندازه کنونی کوچک‌تر بود. او در آن زمان موفق شد تنها با ۵۰ کارگر خط تولید محصولات بیمارستانی در غربال‌گری و ام‌آرآی را راه‌اندازی کند. به باور این مرد با تجربه، رشد اقتصادی سرسام‌آور چین در سال‌های اخیر، سطح آرزوها و رویاهای نسل‌های جوان‌تر را افزایش داده است.

او در توضیح عدم تمایل جوانان به کارهای یدی می‌گوید: «اگر جوان هستید، بالا رفتن از نردبان و انجام برخی کارهای ماشینی آسان‌تر است، اما اکثر نصاب‌های ما ۵۰ تا ۶۰ سال سن دارند. دیر یا زود ما باید تعداد بیشتری از جوانان را جذب کنیم، اما این بسیار دشوار است. متقاضیان بعد از یک بررسی سریع می گویند : نه، متشکرم، این برای من نیست».

کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی، آژانس مدیریت اقتصاد کلان چین، و وزارتخانه‌های آموزش و منابع انسانی به درخواست‌ رویترز برای اظهارنظر در مورد چالش مزبور پاسخی ندادند.

سیاستگذاران چینی بر اتوماتیک شدن دستگاه‌ها و ارتقای صنعتی به‌عنوان راه حلی برای ترمیم نیروی کار سالخورده تاکید دارند. شاید تولید کنندگان هم باید با پیشنهاد دستمزد بالاتر، حاشیه سود بیشتر را قربانی‌کنند. اما واقعیت این است که مشکل به اینجا ختم نمی‌شود. مدیر یک کارخانه چینی به رویترز می‌گوید حتی حاضر شده ۵ درصد حقوق کارگران خود را بالا ببرد، اما برخورد کارگران با این پیشنهاد سرد بوده است. او اوضاع امروز را مشابه فضای حاکم بر فیلم معروف «عصرجدید» اثر جاودانی چارلی‌چابلین می‌داند.

اتوماتیزه‌ شدن صنایع هم تابع محدودیت‌های خاص خودش است. علاوه بر پرهزینه بودن، چین بیش از ۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت دارد که باید کار داشته باشند. با این حال استفاده از رُبات به طرز چشم‌گیری در بخش‌های صنعتی و خدماتی این کشور افزایش داشته است. این میزان تنها در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل از آن ۴۴ درصد رشد داشت.

واقعیت این است که حفظ وضع موجود با آرزوهای نسلی از چینی‌های تحصیل‌کرده‌تر برای زندگی راحت‌تر و بهره‌مندی از شرایط مناسب کار، زمان خواب و استراحت کافی و همچنین وعده غذایی مناسب و متفاوت با آن‌چه والدینشان تجربه کرده‌اند، در تضاد است.

بیشتر بخوانید:

۲۲۰ ۴۶