اقتصاد ایران در وضعیت بحرانی است/ دیگر فرصت آزمون و خطا نداریم

محمدرضا جهان بیگلری، کارشناس اقتصادی، در کلاب هاوس خبرآنلاین که با موضوع ” ایده‌های اقتصادی دولت رییسی وامدار کدام تفکر اقتصادی است ” برگزار شده بود؛ گفت: اقتصاد یک علم است و تفکر نیست؛ به این معنا که شما با یک تفکر عمومی و یا تفکر افراد خاص نمی توانید اقتصاد یک کشور را اداره کنید و همچنین نمی توانید به طور دستوری اقتصاد یک کشور را اداره کنی. به این معنا که نمی شود دستور دهید صادرات کشور افزایش پیدا کند و سپس این امر به وقع بپیوندد بلکه افزایش صادرات کشور براساس معیارهایی نظیر سرمایه گذاری محقق خواهد شد؛ در نتیجه اقتصاد را نمی شود دستوری و یا تفکری اداره کرد.

وی در ادامه افزود: در چندین دولت گذشته شاهد بودیم که اقتصاد کشور بر اساس تفکر شخصی و گروهی اداره شده است به این معنا که دولت ها نیامدند اقتصاد را با علم و ارائه راهکارهای علمی پیش ببرند و صرفا براساس نظریه ها این اقتصاد اداره شده است که همچین مشکلاتی را به بار آورده است.

بیگلری در ادامه افزود: آقای رئیسی بسیار ادم اجرایی است و بسیار عملگرا و بسیار باهوش است و نیاز نیست روسای جمهور حتما دارای تخصص خاص باشند؛ در سایر کشورها نیز عمده روسای جمهور در رشته های حقوق تحصیل کرده اند و کمتر رئیس جمهوری در دنیا بر مسند قدرت نشسته است که اقتصاد خوانده باشد ولی رئیس جمهورهایی که در همه جا حکم رانی می کنند نخبگان اقتصادی و کارشناسان اقتصادی را برای فرایندهای اقتصاد کشور به کار می گیرند و اقتصاد را به جنبه تفکری نگاه نمی کنند بلکه آن را باعلم می سنجند و با استفاده از آن نخبگان اقتصادی که به کار گرفته اند برای هر راه حلی هدفی را تعیین می کنند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: متاسفانه ما در کشور شاهد هستیم که بعد از اعلام نتایج انتخابات همیشه یک حلقه ای دور رئیس جمهور را می گیرد و اجازه نمی دهد رئیس جمهور از امکانات وسیع تری استفاده کند و در حال حاضر برای آقای رئیسی نیز این اتفاق افتاده است. البته کابینه ایشون هنوز رسمی نشده است که ما بتوانیم بگوییم از چه تفکری پیروی می کنند، اما جست و گریخته که می شنویم مثال آقای فرزین برای وزارت اقتصاد و یا آقای مجید قاسمی بانک پاسارگاد برای بانک مرکزی این افراد در زمره مدیران این کشور بودند و ما عملکر آنها را در پست های پایین تر سنجیده ایم و نمی دانیم که آیا اینها خواهند توانست در پست های بالاتر موفق شوند یا خیر و گفتنی است که این افراد نیز از تفکرات خود تاکنون در عمل استفاده کرده اند و هیچ زمان از تفکرات علمی و کارشناسان استفاده کنند.

وی در ادامه افزود: اخیرا نیز در دیدار آقای رئیسی با نخبگان اقتصادی به ندرت شاهد حضور اقتصاددانان در آنجا بودیم و بیشتر مدیران دولتی در آن نشست حضور داشتند؛ مدیران اقتصادی که سال ها در بحث های سیاسی و مسندهاب سیاسی این کشور حضور داشتند و حال تنها موقعیت های آنها تغییر خواهد کرد و حال این افراد دوباره به بیان تفکراتی می پردازند که کشور سی سال است با آنها اداره می شود. ما در این جلسه شاهد بودیم که همه اعضا از کسری بودجه سخن به میان می آورند اما هیچ یک از آنها راه حلی برای حل این مشکل ارائه نکرد و تنها برای اخذ پستی موضوع کسری بودجه را مطرح کرد.

بیگلری در ادامه گفت: در دنیا زمانی که شما وارد دانشگاهی می شوید آن دانشگاه هدفی دارد به عنوان مثال دانشگاهی در کانادا هست که می گوید من آمده ام شهرم را بسازم و یا دانشگاهی در سنگاپور هست که می گوید من آمده ام اجتماع را بسازم؛ به این معنا که شما وقتی وارد رشته اقتصاد آن دانشگاه می شوید باید بدانید که هدف آن دانشگاه چیست و می خواهد شما را به چه راهی هدایت کند. در کشور ما اما در پست های وزرا نیز هدفی وجود ندارد و دوستان تنها به خاطر تصاحب روی کار می آیند و زمانی که برای تصاحب روی کار می آیند حلقه وصل ایجاد می شود به این معنا که وزیر صنایع وزیر اقتصاد را معرفی می کند چراکه دوست سی ساله یکدیگر بودند و همین طور افرادی که بر سرکار اند یکدگیر را بنابر دلایلی همچون اینکه هم ردیف و همراه یکدیگرهستند بر سرکار می اورند در صورتی که نمی شود کشور را به این شکل اداره کرد.

وی در ادامه افزود: آقای رئیسی نیز اگر بخواهد با این تیم پیش برود به مشکل بر خواهد خورد و اقتصاد کشور در سراشیبی خواهد افتاد؛ اقتصاد کشور ما در حال حاضر در مسائل ارزی، کسری بودجه، مسائل پولی و در ترازهای مالی مشکل دارد و قدرت خرید مردم از سال ۹۰ تا ۹۹ تقسیم بر ۳ شده است؛ به این معنا که قدرت خرید مردم طی این سالها به شدت پایین آمده است و براساس گزارش های مرکز آمار ایران هر هزارتومان در سال ۶۸ نزدیک به ۲ میلیون و ۶۴۸ هزار تومان شده است به این معنا که ما نه تنها در این سال ها پیشرفتی نکرده ایم بلکه پسرفت نیز داشته ایم.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: در ابتدا اقتصاد ایران با چالش هایی مواجه بوده است و حال آن چالش ها به ابر چالش تبدیل شده اند؛ دوستانی می گویند که ایران در حال ونزوئلایی شدن است اما به نظر من اقتصاد ایران از اقتصاد ونزوئلا نیز عبور کرده است چراکه اقتصاد ما در حال حاضر در شرایط بسیاری بحرانی است که فرصت آزمون و خطا ندارد. حداقل این قطاری که از ریل خارج شده است را در حال حاضر باید به دست کارشناسان بسپارند تا آن را به ریل بازگردانند و اما متاسفانه این اتفاق نخواهد افتاد و به گمان بنده راهی که آقای رئیسی نیز در حال پیمودن آن است مشکل ساز خواهد بود. باید ببینیم کابینه انتخاب شده تابع کدام تفکرات اند فعلا اما دوستانی که نام آنها در میان اعضا کابینه مطرح شده است همان مدیرانی هستند که ۳۰ تا ۴۰ سال است که به صورت چرخشی در سمت های اجرایی و اقتصادی کشور حضور داشتند.

بیگلری در ادامه افزود: عمده کارشناسان بر این باوردند که آقای رئیسی در اداره کشور باید از یک تیم اقتصادی بهره ببرند؛ در کشور ما همواره در لحظه برای اقتصاد تصمیم گرفته شده است و ما شاهد بودیم که نظرات شخصی و تفکرات شخصی و گروهی در اقتصاد لحاظ شده است و به عنوان ابزار دست سیاست استفاده شده است و بررسی های علمی برای اهداف اقتصادی صورت نگرفته است.

وی در ادامه افزود: هیچکدام از اقتصاددانان نمی خواهند در بستر حکومت صاحب پستی شوند بلکه فقط اجازه دهند اقتصاددانان برنامه های خود را ارائه کنند؛ یک ستاد اقتصادی در نهاد ریاست جمهوری باید شکل گیرد که به ارائه نظریه  بپردازد و در این صورت است که دولت می تواند در مسیر درست اقتصاد حرکت کند و در غیر این صورت مشکلات اقتصادی را به شکل شدیدتری شاهد خواهیم بود.

بیگلری در آخر افزود: آقای رئیسی باید از تیم اقتصادی استفاده کند که برنامه ای باشد. اقتصاد ایران تا کنون به صورت دیمی رشد کرده و اقتصاد ابزار دست سیاست بوده است و برای رسیدن به اهداف بررسی علمی نشده است.

۲۲۳۲۲۷