اعتیاد به گل(ماری جوانا): خطرات، علائم و راه‌های ترک اعتیاد

ماری جوانا، یا آن‌طور که در ایران مشهور است گل، یکی از پراستفاده‌ترین مواد مخدر در ایالات متحده است. اگرچه بسیاری از افراد بدون تجربه مشکلات فوری از آن استفاده می‌کنند، اما شواهد علمی نشان می‌دهد که مصرف مزمن آن می‌تواند به اعتیاد یا همان اختلال مصرف ماری‌جوانا (CUD) منجر شود. با وجود قانونی شدن ماری جوانا برای مصارف دارویی و تفریحی در بسیاری از ایالت‌ها، این ماده همچنان طبق قوانین فدرال غیرقانونی است و پتانسیل اعتیادآور شدن و عوارض طولانی‌مدت آن، موضوعی مهم در حوزه بهداشت عمومی محسوب می‌شود. اما بسیاری این سوال را دارند که اعتیاد به گل ممکن است یا نه؟

در این مقاله به بررسی دنیای پیچیده اعتیاد به گل می‌پردازیم و به این سوال مشهور جواب می‌دهیم که آیا گل اعتیاد آور است؟

اعتیاد به گل یا اختلال استفاده از کانابیس چیست؟

اعتیاد به گل زمانی رخ می‌دهد که مصرف مکرر آن باعث تغییرات قابل‌توجهی در ساختار شیمیای مغز، رفتار و عملکرد روزانه انسان شود. این وضعیت به‌طور بالینی به عنوان ااختلال مصرف ماری‌جوانا (CUD) شناخته شده. این اختلال می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. اگرچه اغلب این اعتیاد با اعتیاد به موادی مانند الکل یا کوکائین مقایسه می‌شود، اما مسیر پیشرفت آن متفاوت است. برای بسیاری، این روند با استفاده تفریحی آغاز شده و به تدریج به رفتارهای اعتیادگونه تبدیل می‌شود که ترک آن دشوار است.

ویژگی‌های کلیدی اعتیاد به گل عبارتند از:

• مصرف اجبارآمیز: ماده مخدر به مرکزی‌ترین عنصر زندگی فرد تبدیل می‌شود.
• عدم توانایی در قطع مصرف: حتی با تمایل به ترک، تلاش‌ها برای کاهش یا قطع مصرف غالباً بی‌نتیجه است.
• علائم ترک: قطع مصرف ماری‌جوانا (گل) می‌تواند علائم جسمی و روانی مختلفی را به همراه داشته باشد.

شیوع اعتیاد به گل و عوامل خطر‌زا

میزان شیوع اعتیاد به گل

برخی مطالعات نشان می‌دهند که هرچند همه مصرف کنندگان گل به اعتیاد دچار نمی‌شوند، اما تعداد قابل‌توجهی از آن‌ها می‌توانند به مشکلات مربوط به استفاده از آن مبتلا شوند. به عنوان مثال:

• کاربران عمومی: تقریباً ۱ نفر از هر ۱۰ بزرگسال مصرف‌کننده ممکن است به اعتیاد دچار شود.
• کاربران جوان: خطر اعتیاد در کسانی که قبل از ۱۸ سالگی مصرف را آغاز می‌کنند، به شدت افزایش پیدا می‌کند(حدود ۱ از ۶)؛ برخی مطالعات نشان می‌دهند که آغاز مصرف در سنین پایین‌تر (مثلاً قبل از ۱۵ سالگی) احتمال بروز اختلال اعتیار را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
• تأثیر کلی: تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که نزدیک به ۳۰ درصد از مصرف‌کنندگان ممکن است از سوء مصرف مخدر رنج ببرند.

عوامل مؤثر در افزایش خطر اعتیاد

عوامل متعددی می‌توانند خطر اعتیاد به گل را افزایش دهند، از جمله:

• پتانسیل بالاتر: سویه‌های مدرن گل معمولاً حاوی مقادیر بسیار بالاتری از دلتا-۹-تتراهیدروکانابینول (THC) هستند که عامل روان‌گردان اصلی محسوب می‌شود. این افزایش پتانسیل می‌تواند منجر به پیشرفت سریع‌تر تحمل، وابستگی و اعتیاد شود.
• سن آغاز مصرف: شروع مصرف در دوران نوجوانی، زمانی که مغز هنوز در حال تکامل است، به شدت با خطر اعتیاد در آینده مرتبط است.
• تواتر و مصرف انفرادی: مصرف روزانه یا هفتگی و استفاده انفرادی از گل می‌تواند خطر وابستگی را افزایش دهد.
• عوامل ژنتیکی و محیطی: سابقه خانوادگی مصرف مواد، رویدادهای استرس‌زا و مشکلات روانی مانند اضطراب یا افسردگی نقش مهمی در ایجاد اختلال استفاده از کانابیس دارند.
• مسائل روانی: بسیاری از افراد به عنوان راهی برای تسکین مشکلات روانی، از گل استفاده می‌کنند؛ اما این روند می‌تواند به چرخه‌ای از وابستگی منجر شود که مشکلات روانی را تشدید می‌کند.

شناسایی علائم و نشانه‌های اعتیاد به گل

اعتیاد به گل ممکن است از طریق ترکیبی از علائم رفتاری، جسمی و روانی بروز کند. برخی از نشانه‌های رایج عبارتند از:

• افزایش تحمل: با گذشت زمان، مصرف‌کنندگان نیاز به مقادیر بیشتری از ماده برای دستیابی به حالت «بالا» دارند.
• پیش‌زمینه ذهنی: تمرکز مداوم بر به‌دست آوردن و مصرف ماری‌جوانا که زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• علائم ترک: هنگامی که یک مصرف‌کننده منظم قطع می‌کند، ممکن است دچار اضطراب، تحریک‌پذیری، تغییرات خلقی، بی‌خوابی و کاهش اشتها شود.
• بی‌توجهی به مسئولیت‌ها: با افزایش وابستگی، روابط شخصی، کار یا تحصیل ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.
• انکار: حتی در مواجهه با پیامدهای منفی، فرد ممکن است به شدت از مشکلات ناشی از مصرف ماری‌جوانا سرپیچی کند.

هم وابستگی جسمی (مشهود از طریق علائم ترک و تحمل) و هم وابستگی روانی (نیاز اجبارآمیز به مصرف علی‌رغم آگاهی از پیامدهای منفی) از مولفه‌های کلیدی اعتیاد به گل محسوب می‌شوند.

تأثیر گل بر مغز و بدن

نقش THC

THC اصلی‌ترین ترکیب روان‌گردان موجود در گل است که مسئول ایجاد حالت «بالا» و پتانسیل اعتیادآور بودن آن می‌باشد. این ماده به گیرنده‌های اندوکانابینوئید در مغز متصل شده و باعث تغییراتی در حالت روحی، ادراک و رفتار می‌شود. در طول زمان، مصرف سنگین می‌تواند منجر به تغییر در مدارهای عصبی زیر شود:

• پاسخ‌دهی به دوپامین: مصرف مزمن گل ممکن است سیستم پاداش مغز را تحت تأثیر قرار دهد، که باعث کاهش احساسات مثبت و افزایش استرس می‌شود.
• عملکرد شناختی: مصرف طولانی‌مدت با کاهش حافظه، دشواری در تمرکز، کاهش توان حل مسئله و چالش‌هایی در کنترل احساسات همراه است.

علائم ترک و وابستگی

هنگامی که مصرف‌کنندگان مکرر مصرف گل را قطع می‌کنند، با علائم زیر رو‌به‌رو می‌شوند:

• علائم رایج ترک: اضطراب، بی‌خوابی، تغییرات خلقی، کاهش اشتها و تحریک‌پذیری.
• تغییرات جسمی: ممکن است علائم کمتر رایجی مانند افزایش بزاق‌دهی یا تغییر در ضربان قلب نیز مشاهده شود.

این علائم می‌توانند روند ترک را دشوار کرده و چرخه وابستگی را تقویت کنند.

تأثیر اعتیاد به گل بر زندگی روزمره

اعتیاد به گل تأثیرات گسترده‌ای بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد دارد:

• روابط شخصی: اعتیاد به گل اغلب منجر به تنش یا حتی فروپاشی روابط خانوادگی و دوستانه می‌شود.
• چالش‌های تحصیلی و شغلی: اختلال عملکرد شناختی می‌تواند بر عملکرد در مدرسه یا محل کار تأثیر منفی بگذارد و باعث کاهش بهره‌وری و رضایت از زندگی شود.
• کیفیت کلی زندگی: مصرف مزمن و علائم ترک می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی منجر شود، زیرا فعالیت‌های روزمره و اهداف بلندمدت فرد مختل می‌شوند.

چطور گل را ترک کنیم؟

روان‌درمانی به عنوان ستون اصلی درمان

درمان اعتیاد به گل عمدتاً بر روان‌درمانی متمرکز است و چندین رویکرد موثر وجود دارد:

• درمان شناختی-رفتاری (CBT): به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری منجر به اعتیاد را شناسایی و تغییر دهند.
• درمان تقویت انگیزه (MET): تمرکز بر افزایش انگیزه داخلی برای تغییر و ایجاد برنامه‌های عملی جهت ترک مصرف.
• مدیریت مشوق‌ها (CM): استفاده از پاداش‌ها برای تشویق به ترک مصرف و تقویت رفتارهای مثبت.
• رویکردهای خانوادگی: به ویژه برای نوجوانان، درمان‌های چندبعدی خانوادگی (MDFT) که در آن والدین در فرایند درمان شرکت می‌کنند، می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

تغییرات سبک زندگی

بهره‌گیری از عادات سالم و تغییر محیط اجتماعی می‌تواند نتایج بهبودی را بهبود بخشد:

• تغییر محیط اجتماعی: گذراندن وقت با دوستانی که مصرف گل ندارند یا پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند از مواجهه با محرک‌ها بکاهد.
• پیدا کردن سرگرمی‌های جدید: مشغول شدن به فعالیت‌های جدید می‌تواند حواس‌پرتی از وسوسه‌ها ایجاد کند و اعتماد به نفس را افزایش دهد.
• تنظیم برنامه‌های منظم: تعیین محدودیت‌های مشخص در مصرف گل (در صورت عدم امکان ترک فوری) می‌تواند چارچوبی برای کاهش تدریجی ایجاد کند.

داروها و درمان‌های نوین

اگرچه در حال حاضر هیچ داروی تأییدشده‌ای به‌طور خاص برای اختلال اعتیاد به گل وجود ندارد، اما تحقیقات ادامه دارد:

• تسکین علائم: برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی، تثبیت‌کننده‌های خلق و خو یا داروهای کم‌کننده بی‌خوابی ممکن است به کنترل علائم ترک یا مسائل روانی همراه کمک کنند.
• جهت‌گیری‌های آتی: مطالعات بالینی در حال بررسی داروهایی مانند آگونیست‌های کانابینوئید و ترکیبات دیگر هستند که ممکن است وسوسه‌ها را کاهش دهند و روند ترک را تسهیل کنند؛ اگرچه شواهد بیشتری نیاز است.

پیشگیری و آموزش: اهمیت مداخله زودهنگام

پیشگیری یکی از ارکان اصلی مقابله با اعتیاد به گل، به‌ویژه در میان جوانان است:

• تاخیر در آغاز مصرف: تشویق نوجوانان به تأخیر انداختن آغاز مصرف ماری‌جوانا می‌تواند به‌طور قابل توجهی خطر ابتلا به CUD را کاهش دهد.
• مشارکت والدین: ارتباط باز درباره خطرات گل و ارائه راهنمایی‌های روشن به نوجوانان می‌تواند به آن‌ها در اتخاذ تصمیمات آگاهانه کمک کند.
• برنامه‌های آموزشی: مدارس و جوامع باید اطلاعات کافی درباره خطرات مصرف سنگین گل ارائه دهند و بر این نکته تأکید کنند که حتی استفاده تفریحی نیز می‌تواند خطرناک باشد.

اعتیاد به گل: امید بهبود وجود دارد

اعتیاد به گل چالشی جدی است، اما با شناسایی علائم و استفاده از درمان‌های مناسب، می‌توان مسیر بهبودی را هموار کرد. اگر شما یا عزیزانتان با این مشکل مواجه هستید، به یاد داشته باشید که همیشه راهی برای کمک و تغییر وجود دارد.

پرسش‌های متداول درباره گل (ماری‌جوانا)

منبع: verywellmind , webmd

گامی برای تسلط شما بر مهارت‌های برقراری ارتباط

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید. اطلاعات بیشتر