اضطرابِ فاطمه معتمدآریا هنگام خواندن یک کتاب

در مراسم رونمایی از کتاب «عادت می کنیم» که در روز شنبه، ۱۴ اسفند در عمارت خانه دوست واقع در خیابان کیارستمی برگزار شد، فاطمه معتمدآریا، گوینده اثر، مهدی زارع، آهنگساز آن و بهمن فرمان‌آرا، تهیه‌کننده و کارگردان و همچنین چهره‌های هنری و سینمایی دیگری که پیش‌تر در تولید دیگر آثار کتاب گویا با نوین کتاب همکاری داشتند، از جمله داریوش کاردان، علیرضا آرا، رامونا شاه، شرگان انورزاده، حسن علیکرمی، حسام مقامی‌کیا و… حضور داشتند.

در این مراسم، فاطمه محمدی، مدیر انتشارات نوین کتاب، با اشاره به جایگاه نویسندگی زویا پیرزاد در ایران و ترجمه فراوان آثار او در دنیا و همچنین نبود امکان حضور او در این مراسم گفت: «امروز جای خانم پیرزاد در این مراسم خیلی خالی است. دو سال قبل توافقی با نشر مرکز داشتیم که نسخه صوتی کتاب‌های خانم پیرزاد را تولید کنیم و این یک موفقیت بزرگ به حساب می‌آمد، چراکه نشر مرکز تا آن زمان، هیچ توافقی با هیچ نشری جهت صوتی شدن آثار خود نداشت. در ابتدای این راه، کتاب «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» با صدای شبنم مقدمی گویا شد و بعد، نوبت به «عادت می‌کنیم» با صدای خانم معتمدآریا رسید. نوین کتاب در تمام این ۱۵ سال جز برای ارتقای فرهنگ و ادبیات قدم برنداشته و طی این سال‌ها در جریان دیداری که با مخاطبان‌مان در رویدادهایی مثل نمایشگاه کتاب داشتیم، متوجه شدیم این آثار تا چه حد بین عامه مردم و به خصوص جامعه نابینایان جایگاه یافته است. حتی کسانی بودند که به ما خرده می‌گرفتند که چرا روی کیفیت آثار تأکید دارید؟ این کار باعث می‌شود از تعداد تولیدات شما کم شود. تقاضای آن‌ها این بود در ازای پایین آوردن سطح کیفی، تعداد بیشتری کتاب گویا تولید کنیم. این موضوع بیانگر آن است که جامعه تا چه حد تشنه این محصول مهم فرهنگی است.»

مهدی زارع، آهنگساز کتاب گویای «عادت می‌کنیم» نیز پس از اجرای قطعاتی که به صورت انحصاری برای این کتاب ساخته بود، گفت: «این کار در دوران اوج کرونا ضبط شد و حضور خانم معتمدآریا در استودیو در آن روزها برای ما بسیار ارزشمند بود. تفسیر شخصی من از این کتاب، فلسفه جبر و اختیار است و آن را در این اثر پررنگ می‌بینم.»

فاطمه معتمدآریا هم درباره اهمیت تولید کتاب گویا صحبت‌های خود را این‌طور شروع کرد: «در دهه‌های قبل وقتی ترافیک امان مردم را در امریکا برید، آن‌ها به فکر تولید کتاب صوتی افتادند و در تهران هم، چنین اتفاقی رخ داد و تولید کتاب صوتی پا گرفت، هرچند درونی‌سازی شدن آن اتفاقی آهسته و زمان‌بر است. با این حال، نمی‌توان انکار کرد که کتاب‌ صوتی جایگاه خاصی در بین مردم دارد و البته باید برای افزایش عمق آن تلاش کرد.»

در ادامه، معتمدآریا درباره پیشنهاد خوانده شدن کتاب «عادت می‌کنیم» گفت: «همکاری من با نوین کتاب گویا برای خواندن کتاب «عادت می‌کنیم» شاید کاملا تصادفی و از سر یک اتفاق بود. با من تماس گرفتند و گفتند قرار است کتاب‌هایی از نشر مرکز را جهت صوتی شدن تولید کنیم و همه کتاب‌ها خوانده شده و فقط «عادت می‌کنیم» مانده و در حقیقت این تجربه یک توفیق اجباری شد. راستش را بخواهید برای من فرقی نمی‌کرد چه کتابی بخوانم. چون خانم پیرزاد به قدر کافی در ادبیات و فرهنگ معاصر این کشور تعیین‌کننده و اثرگذار بوده‌اند که هر کسی را برای خواندن اثرشان مجاب کند. بنابراین، هر کتابی از این نویسنده پیشنهاد می‌شد برای من دوست‌داشتنی بود. به طور کلی، در این دوران وانفسا، اگر بخواهی کاری کنی که سر سوزنی به ارتقای فرهنگ و گسترش ادبیات در بین مردم کمک کند، از کوه بالا رفتن سخت‌تر است اما به دلیل تاثیرگذاری مناسبی که دارد، من از آن استقبال می‌کنم.»

این بازیگر همچنین از نقطه شروع تولید اثر گفت و اظهار کرد: «اگر کتاب را شنیده باشید، متوجه می‌شوید صدایم پر از اضطراب است، چون نمی‌دانستم فردا برای خواندن ادامه کتاب زنده هستم یا نه! روزهایی بود که هزار نفر هزار نفر بر اثر ابتلا به کرونا از بین ما می‌رفتند و من هم می‌ترسیدم از جان‌سپاران راه ادبیات شده باشم! گذشته از شوخی، باید دانست که کرونا نماد دوران سخت بشری است و تقارن روزهای تولید این کتاب با دوران اوج این بیماری، نوعی تضاد و تناقض عجیب را به همراه داشت؛ چراکه «عادت می‌کنیم» معنای خاصی از زندگی را در خود دارد. حالی که این کتاب به آدم می‌دهد، شبیه حالی است که وقتی می‌خواهی چای بخوری و استراحت کنی یا لباس زیبا بپوشی و به میان دوستانت بروی یا وقتی که داری در آینه موهایت را شانه می‌زنی؛ حال خصوصی و درونی و بی‌ریای شخصی آدم‌ها را روایت می‌کند و من خیلی دوستش دارم. «عادت می‌کنیم» رمان ارزشمندی است، نه به خاطر خوانش من، به خاطر خود آن.»

در بخش دیگری از مراسم، گلاره عباسی، بازیگر و کارشناس مراسم با طرح این پرسش از معتمدآریا که «خواندن کتاب به عنوان یک بازیگر شما را با چه چالشی روبه‌رو می‌کند؟ و در هنگام خوانش اثر لحن و گویش چقدر باید عوض شود؟» گفت‌وگو را ادامه داد و معتمدآریا در پاسخ به او گفت: «بسته به تهیه‌کننده اثر و عوامل دیگر باید دید چه شیوه‌ای انتخاب می‌شود. من به ساده‌نگری در همه چیز اعتقاد دارم و در خوانش کتاب هم اصرار ندارم چیزی را به خواننده تحمیل کنم. باید به شنونده کتاب اجازه دهیم حس واقعی خودش جریان پیدا کند. گوینده نباید احساساتش را اعمال کند.»

در پایان این مراسم، کتاب گویای «عادت می‌کنیم» با امضای معتمدآریا به علاقه‌مندان ارائه شد.

۵۷۲۴۴