اسبچه خزری از پستو تا ملی شدن

آیین رونمایی و نکوداشت ثبت ملی اسب کاسپین پس از برگزاری مراسم و چند سخنرانی در محل دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت‌الله آملی، با نمایش اسب‌های کاسپین به سمت محل رونمایی از ثبت ادامه یافت.

دراین آیین که ” کارن فیروز” لوئیز فیروز بانوی آمریکایی‌الاصل که نخستین بار نژاد اسب کاسپین را در شهرستان آمل شناسایی کرده بود، به همراه دبیر فدراسیون سوارکاری، انجمن‌های هویت بخشی اسب و بین‌المللی اسب کاسپین و علاقمندان حوزه میراث فرهنگی و سوارکاری حضور داشتند، از تابلو ثبت میراث ناملموس اسب کاسپین در روستای کمدره از توابع بخش دشت سر شهرستان آمل رونمایی شد.

اثر اسب کاسپین به عنوان “اسب کاسپین، مهارت‌های سنتی، پرورش ونگهداری ” با شماره ۲۸۷۸ روز ۱۶ /۰۷ / ۱۴۰۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران درحاشیه این آیین در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: ثبت اسب کاسپین به عنوان اثر ناملموس ملی که خاستگاه آن شهرستان آمل است، نشان دهنده هویت بالای تاریخی، اصالت، ریشه وتاریخ این استان است.

حسین ایزدی، با اشاره به اینکه از سال ۱۳۸۴ تاکنون حدود ۱۳۷ اثر فرهنگی و هویتی مازندران درفهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده است، افزود: ثبت اسب کاسپین به عنوان یکی ازهمین آثار بوده که براساس کنوانسیون بین المللی صیانت وحراست از میراث فرهنگی، معنوی و اهمیت دادن به این نژاد از اسب درکشور ثبت شده است.

وی با بیان اینکه براساس کاوش‌های انجام شده درمنطقه ” گوهرتپه بهشهر” و از بندرترکمن دراستان گلستان تا تالش در استان گیلان، خاستگاه اصلی اسب کاسپین درشهرستان آمل بوده و با ثبت آن از این پس دارای ارزش و اهمیت بیشتری خواهد یافت.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری مازندران همچنین به مزیت‌های ثبت ملی اسب کاسپین اشاره کرد و ادامه داد: با ملی شدن ثبت اسب کاسپین، از خطر انقراض این حیوان و نژاد با اصالت پیشگیری وهمچنین در راستای حمایت ویژه و جدی‌تر برای تکثیر و هویت بخشی به نژاد اسب کاسپین با همکاری اداره کل منابع طبیعی با واگذاری اراضی مورد نیاز جنگلی اقدام خواهد شد.

ایزدی، رونق گردشگری ورزشی و جذب مسافران وتوریست را از دیگر مزیت‌های به ثبت رسیدن اسب کاسپین با توجه به کارکردهای ویژه این حیوان در مازندران اعلام کرد و یادآورشد: انتظار است که اداره کل ورزش و جوانان و هیات سوارکاری مازندران در برگزاری منظم مسابقات ورزشی سوارکاری و جشنواره‌های اسب کاسپین اهتمام بیشتری در طول سال داشته باشند.

اسب کاسپین یا با نام لاتین «Caspian horse، اسب شاه، یا اسبچه خزری (که امروز می‌گویند این نام اشتباه است چرا که اسب کاسپین به هیبت یک اسب کامل است) با قدمت بیش از پنج هزار سال به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نژاد اسب‌های موجود در جهان محسوب می‌شود و پراکندگی فعلی آن از بهشهر مازندران در نزدیکی دشت ترکمن تا تالش در غرب گیلان است؛ ولی باشگاه‌های سوارکاری اسب کاسپین در مناطق مختلف کشور راه اندازی شده است.

ماجرای شناسایی اسب کاسپین در کشور

“لوئیز فیروز” بانوی آمریکایی‌الاصل که به مدت بیش از ۴ دهه به همراه همسرش “نرسی فیروز” به پرورش اسب در ایران پرداخت، همیشه به دنبال اسب‌های کوچک و مناسبی برای آموزش سوارکاری به فرزندان خود بود و در سفری در سال ۱۳۴۴ شمسی برابر با ۱۹۶۵ میلادی به سواحل جنوبی دریای خزر، نخستین بار اسبچه خزر (اسب کاسپین) را در یکی از روستاهای دور افتاده آمل به صورت تصادفی در حالی که به یک گاری بزرگ بسته شده بود و کیسه‌های سیمان جابه‌جا می‌کرد، دید و مورد شناسایی قرار داد و متوجه حضور تعدادی از بقایای این نژاد در آن منطقه شد.

لوئیز دو اسبچه خزر را از محلی‌ها خرید و در آن زمان از آمل به تهران آورد. بعد از مدتی آموزش به این اسب، تحت تاثیر رفتار و حرکات آن، همچنین از روی کنجکاوی در ارتباط این اسب‌ها با حجاری های تخت جمشید، تصمیم به تحقیق بر روی این نژاد گرفت.

لوئیز فیروز با فرستادن نمونه خون، استخوان و موی این اسب به اروپا به نتایج جالبی دست یافت؛ اسب کاسپین قدیمی‌ترین اسب خونگرم دنیاست؛ شواهد ژنتیکی، گرافیکی و استخوان شناسی و نقوش سنگی روی پلکان های تخت جمشید و مهرها و مجسمه‌های بر جا مانده از آثار تمدن‌های باستانی همگی دال بر وجود اسب کاسپین از زمان‌های دور است.

آمل، خاستگاه اصلی اسب کاسپین است

نماینده مردم شهرستان آمل درمجلس شورای اسلامی در این باره گفت: شهرستان آمل، اصلی‌ترین خاستگاه اسب کاسپین در کشور بوده ونکوداشت ثبت ملی اسب کاسپین درمیراث ناملوس کشور به همین جهت بوده است.

” رضاحاجی پور ” اظهار کرد: اسب کاسپین به لحاظ توانمندی و استقامت یکی از اسب‌های پایه در دنیا محسوب می‌شود و به همین خاطر طی سال‌های گذشته درحالی که درکشور ما بی‌توجهی کامل به این نژاد شده، در برخی کشورهای اروپایی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است.

وی ادامه داد: این در حالی است که متاسفانه در کشور خودمان آن طور که باید ویژگی و جایگاه این نژاد برای تولیدکنندگان آن آشکار نشده که امیدواریم با حمایت فدراسیون سوارکاری، انجمن‌ها و کانون‌های مرتبط گام‌های لازم و ارزنده ‌ی برای رشد این نژاد که از ذخایر ژنتیکی اسب ایرانی نیز محسوب می‌شود، برداشته شود.

نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اسب کاسپین از قدیمی‌ترین نژاد اسب‌های دنیا بوده و به لحاظ اقتصادی نیز ارزشمند است، تصریح کرد: این نژاد علاوه بر ویژگی‌های ورزشی و سوارکاری، به لحاظ سرمایه گذاری می‌توان استفاده بهینه‌ای از آن به عمل آورد و در این راستا بایستی اقدامات ویژه‌ای برای جلوگیری از قاچاق این اسب نیز صورت گیرد.

حاجی‌پور با بیان این نکته که ما نمی‌توانیم معجزه کنیم اما می‌توانیم  کارگشایی در راستای حمایت از نژاد اسب کاسپین در منطقه را داشته باشیم، گفت: اسب کاسپین میراث ماندگار و ملی ما است که ریشه در تاریخ کهن این استان نیز دارد.

وی اضافه کرد: صرف اینکه هویت اسب کاسپین ثبت ملی شده است، همه چیز تمام می‌شود و باید بیخال شد، و فقط ختم به این همایش نشود و درهمین راستا کارگروهی تشکیل و مشکلات آنها ریشه‌ای بررسی شود.

نماینده مردم آمل درمجلس شورای اسلامی، همچنین برگزاری آیین‌هایی فرهنگی و ورزشی که با همراهی اسب بوده و نیز جشنواره‌های فرهنگی و ورزشی در سطح شهرستان و استان را از اقدام‌های مهم اثرگذار در راستای احیاء وهویت بخشی دوباره به اسب کاسپین اعلام کرد.

تشکیل کارگروه تدوین پرونده ثبت اسب کاسپین ایران در یونسکو

نایب رئیس انجمن بین‌المللی حفاظت از اسب کاسپین ایران، نیز از تشکیل کارگروهی برای تدوین پرونده ثبت اسب کاسپین در فهرست آثارمیراث جهانی در یونسکو خبر داد.

محمد جواد دهقان گفت: امیدواریم با همکاری وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، انجمن بین‌المللی اسب کاسپین و با همکاری کمیسیون ملی یونسکو در ایران بتوانیم حداقل تا پایان امسال یا در نهایت تا نیمه نخست سال آینده پرونده اسب کاسپین برای ثبت جهانی تکمیل شود.

وی افزود: تکمیل پرونده ثبت جهانی اسب کاسپین و ارائه آن به یونسکو به عنوان یک اولویت مهم در برنامه انجمن حفاظت از اسب کاسپین در سال جاری و پس از ثبت ملی آن در فهرست میراث فرهنگی و ناملموس کشور است.

دهقان که رئیس انجمن حفاظت از اسب کاسپین ایران هم است، با بیان اینکه خوشبختانه قدم نخست که ثبت ملی اسب کاسپین به عنوان میراث معنوی کشور بوده به ثبت رسیده است، اظهار کرد: با اطلاع رسانی عمومی از این اقدام خوب وزارت میراث فرهنگی در راستای احیا و پاسداشت هویت نژاد اسب کاسپین، جلسات کارگروه نیز برای پیگیری پرونده ثبت جهانی نیز بلافاصله تشکیل خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه درحال حاضر ایران تنها کشوری هست که به دنبال ثبت جهانی اسب کاسپین دریونسکو است، تصریح کرد: هم دنیا می‌دانند که خاستگاه اصلی نژاد اسب کاسپین درایران و شمال کشور به خصوص شهرستان آمل است.

نایب رئیس انجمن بین‌المللی حفاظت از اسب کاسپین ایران اضافه کرد: البته برخی کشورهای همسایه نیز تلاش‌هایی دارند که هویت ایرانی اسب کاسپین را به نام خودشان تغییر و در یونسکو به ثبت برسانند.

دهقان اضافه کرد: تلاش ما درانجمن بین‌المللی حفاظت از اسب کاسپین ایران این هست که در قوانین و پرونده ارسالی به یونسکو، اطلاعاتی را گزارش و اضافه خواهیم کرد که حتی کشورهای دیگر هم نتوانند اسب‌ها را از نظر ژنتیکی به نام خودشان ثبت کنند.

وی یادآورشد، البته لازمه این کار همراهی وهمکاری نهادهای ملی درسطح کشور است که بتوانیم هرچه سریعتر با شناسایی دقیق‌تر آمار مربوط به تعداد و همچنین از نظرژنتیک اسب کاسپین، پرونده ثبت جهانی اسب کاسپین را تکمیل و ارسال کنیم.

انتهای پیام